Canvas wordt 25

Die bewuste 1 december 1997 onderging het tweede televisiekanaal van de toenmalige BRTN een gedaanteverwisseling. Het bestond al van in de jaren 70, maar leidde jarenlang een sluimerend bestaan. Nu werd het opgesplitst in twee volwaardige netten: een voor kinderen, voor 20.00 uur (Ketnet), en een voor volwassenen na 20.00 uur (Canvas).

Canvas profileerde zich als een generalistisch en verdiepend net voor ‘meerwaardezoekers’ en ‘actieve ontdekkers’. Dat waren twee specifieke doelgroepen die werden onderscheiden bij een uitgebreid publieksonderzoek in 1996. Canvas focuste van in het begin op kritische informatie en duiding, documentaires, cultuur, fictie, sport en amusementsprogramma’s met een eigenzinnig karakter. In zijn 25-jarig jarig bestaan heeft Canvas een stevige reputatie opgebouwd als kwaliteitszender met een betrouwbaar, hoogstaand en vernieuwend aanbod.  

Vernieuwend en verrassend was alleszins de naam: Canvas. Velen keken vreemd op en fronsten de wenkbrauwen bij dat rare woord dat niet eens verwees naar tv. Maar algauw werd Canvas een vertrouwde naam én een keurmerk. Na u de interessantste thuis was de baseline en het logo was een vierkantje. Het hoe en waarom daarvan werd destijds zo beschreven:

Canvas is sterk, ongebleekt weefsel van hennep of vlas voor sterke kleding, zeildoek, tentdoek en doek voor schilderijen. Het woord wordt ook gebruikt om  de vloerbekleding van een boksring aan te duiden. De naam verwijst dus naar avontuur, reizen, kunst en sport. Het logo is een vierkant met een vierkant gat erin, in feite de stilering van de lijst rond een schilderij. Dat schilderij is Canvas, het nog onbeschilderde doek, waar alles kan en alles mag. De lijst rond Canvas vormt zo een venster op de wereld.

Alstublieft! Dat kan tellen. Later werd het logo een gevuld vierkant en nog later een soort digitaal menubalkje waar ongetwijfeld ook een diepzinnige uitleg bij te verzinnen valt. Het is tenslotte Canvas. En ook de baseline werd een paar keer aangepast. Kijken is kiezen werd het bijvoorbeeld in 2001, Mag het iets meer zijn in 2005 en de meest recente versie: Vroeg of laat kijk je Canvas. Waarbij er vanuit wordt gegaan dat in ieder van ons op een bepaald moment wel een meerwaardezoeker of een actieve ontdekker schuilt. Want hoewel die termen vandaag niet meer gebruikt worden, zitten ze toch nog altijd in de genen van Canvas. 

25 jaar Canvas: dat zijn een dozijn netmanagers, tientallen schermgezichten, een paar honderd programma’s en vele duizenden uren televisie. In het begin had bijna elk programma een eigen presentator of gezicht. Programmareeksen waren veel langer dan nu, met soms 10 of 13 afleveringen. Er werd duchtig geschoven en geëxperimenteerd met programma’s en programmaschema’s. Zo stond Terzake eerst om 22 uur, maar al in 1998 verhuisde het naar 20.15 uur, waar het een stevig informatieblok vormde met het voorafgaande Canvas-Journaal. Dat blok bestaat ook nu nog (Terzake en De Afspraak, sinds 2015) en blijft een van de fundamenten van Canvas. 

Aanvankelijk begon Canvas om 20.00 uur, maar bij de verhuizing van Ketnet naar een eigen kanaal (aanvankelijk OP12 genoemd) in 2012 kreeg het meer zendtijd. Toen werd er zelfs in de namiddag al uitgezonden. Later verschoof het beginuur weer naar 19.00 uur en onlangs opnieuw naar 17.00 uur. 

Digitalisering staat momenteel hoog op de agenda, maar eigenlijk is die evolutie al jarenlang bezig, zij het geleidelijk en met vallen en opstaan. Zo kreeg Canvas al in 2008 een eigen digitaal kanaal (Canvas+), met programma’s die een inhoudelijke meerwaarde brachten bij het aanbod op het moedernet. Later werd volop ingezet op de eigen website en sociale media, en momenteel op het digitale mediaplatform VRT MAX. De aandacht voor de verjonging van het aanbod en het publiek is evenmin nieuw. En ook dat ging in golven, met een soms meer en dan weer wat minder expliciete keuze voor gedurfde comedy, edgy fictie of muzikale niche.  

In 25 jaar heeft Canvas heel wat watertjes doorzwommen en vernieuwingsoperaties doorlopen. Maar wat opvalt is dat de koers van het schip nooit fundamenteel gewijzigd is. Het DNA van Canvas is in essentie nog altijd hetzelfde.

In 1997 zei de eerste netmanager Herman Pauwels het zo:

In 2013 formuleerde de toenmalige netmanager Mark Coenen het als volgt:

In 2019 klonk het bij netmanager Olivier Goris zo: 

Huidig netmanager Lotte Vermeir wijst ook op het belang van humor en ontspanning, en op de integratie van Canvas met VRT MAX:

Toen Canvas van start ging, was Thomas Huyghe zes jaar oud. 25 jaar later presenteert hij de 25 jaar Canvas quiz, samen met Phara de Aguirre. Hij is al van jongs af aan een Canvas-kijker en zei onlangs in een interview:

Waarvan akte. (ook dat was ooit de titel van een Canvas-programma)

25 jaar Canvas, dat zijn een paar honderd programma’s en dus veel te veel om op te sommen. Een aantal ervan staan in ons collectieve geheugen gegrift, andere zijn tussen de plooien van de geschiedenis verdwenen en zullen bij velen nauwelijks een belletje doen rinkelen. Hieronder een selectie van 26 opvallende programma’s uit 25 jaar Canvas-geschiedenis: één per jaar (waarin ze gestart zijn). Inderdaad: omdat het bij Canvas altijd ‘iets meer mag zijn’, komen we na 25 jaar effectief uit op 26 programma’s:

1997 - Alles kan beter: legendarisch humorprogramma waarin Mark Uytterhoeven, Guy Mortier, Rob Vanoudenhoven en een wisselende gast een bestaande situatie, een gebeurtenis of iets anders dat hen was opgevallen, probeerden te verbeteren.

Andere programma’s dat jaar: De commissie Wyndaele, Kwesties, Dood doet leven, Leuven Centraal

1998 – Histories: langlopende reeks met op zichzelf staande documentaires of minireeksen rond historische onderwerpen. Aanvankelijk gepresenteerd door Chantal Pattyn en later door Catherine Van Eylen.

Andere programma’s dat jaar: Rare streken, Bach mag, Zwerfroute, Link.

1999 – Het Peulengaleis: humoristische reeks van Bart Peeters en Hugo Matthysen. Het was een spin-off van het radioprogramma Het Leugenpaleis (1988-1998) en liep tot 2005. De reeks leverde tal van hilarische typetjes en rubrieken op, van De mannen van de Gamma, over Jos Bosmans tot Yvonne en Yvette.

Andere programma’s dat jaar: Mannen van de macht, Wijlen de week, Damesdubbel, Spraakmakers.

2000 – In de gloria: humoristische sketchreeks met een satirische kijk op reality tv. Geregisseerd door Jan Eelen en met acteurs als Wim Opbrouck, Tom Van Dyck, Tania Van der Sanden, Sien Eggers, Lucas Van den Eynde, An Miller en Frank Focketyn.

Andere programma’s dat jaar: De wereld is klein, Bewogen leven, Spike, Spots.

2001 – Canvascrack: van de vele ‘harde’ quizzen op Canvas in de loop der jaren was de Canvascrack ongetwijfeld een van de populairste. Liep tot 2014 en werd gepresenteerd door Herman Van Molle, die voor Canvas ook diverse andere (quiz)programma’s presenteerde.

Andere programma’s dat jaar: De rederijkers, In alle staten, Rubriek 700, De zeven hoofdzonden.

2002 – Villa Politica: begon als politiek duidingsprogramma in de laatavondband ‘Editie laat’ op Canvas (elke avond een ander soort duidingsprogramma). Eerst gepresenteerd door Annemie Nijs en daarna door Kathleen Cools. Vanaf 2005 als live parlementair magazine in de namiddag op Eén, gepresenteerd door Guy Janssens (tot 2006) en Linda De Win.

Andere programma’s dat jaar: Kijk eens op de doos, De bende van Wim, De schaduw van het kruis, Zalm voor Corleone.

2003 – De rechtvaardige rechters: humoristisch programma waarin een panel van drie komieken samen met presentator Jo Van Damme grappige commentaar gaf op actuele krantenberichten of televisiefragmenten. Met o.a. Bert Kruismans, Wouter Deprez en Jan Verheyen. Liep van 2001 tot 2006.

Andere programma’s dat jaar: Voetzoeker, De tekstbaronnen, Het vermogen, Nachtwacht

2004 – De droom van Ludwig: een van de vele reisprogramma’s die Jan Leyers in de loop der jaren voor Canvas maakte, zoals ook De schaduw van het kruis, De weg naar Mekka en Allah in Europa. In De droom van Ludwig reisde hij onder het Beethove-motto ‘Alle menschen werden Brüder) door tien nieuwe lidstaten van de EU.

Andere programma’s dat jaar: Republica, De vloek van Vlimovost, In vino, Grote vragen.

2005 – De Grootste Belg: trapsgewijze verkiezing waarbij uit een longlist van 111 namen door het publiek tien finalisten werden gekozen, die elk een aparte uitzending en een bekende ambassadeur kregen. De finale werd gepresenteerd door Phara de Aguirre en Koen Fillet. Pater Damiaan werd als Grootste Belg verkozen.

Andere programma’s dat jaar: Frontlijn, Neveneffecten, Het Boergondisch complot, Comedy Casino.

2006 – Marathon: programma rond sport en wetenschap dat een aantal ‘sportleken’ volgde die zich onder wetenschappelijke begeleiding voorbereidden op een marathon.

Andere programma’s dat jaar: Dit is Belgisch, Waarvan akte, Keerpunt, Met het mes op tafel. 

2007 – Monumentenstrijd: participatief televisieproject waarbij het publiek besliste welk waardevol historisch Vlaams gebouw of ander onroerend erfgoed extra middelen verdiende voor restauratie en herbestemming. Uit 400 inzendingen werden vijf finalisten weerhouden die elk gepromoot werden door een bekende ambassadeur. Winnaar werd de Stoomstroopfabriek in Borgloon.

Andere programma’s dat jaar: Belga Sport, De weg naar Mekka, Lux, Nooitgedacht

2008 – Belpop: reeks muziekdocumentaires over Belgische popmuziek met archiefbeelden en getuigenissen van de betrokken artiesten en mensen uit hun entourage. Er werden tien reeksen gemaakt en het programma liep tot 2020.

Andere programma’s dat jaar: De keien van de Wetstraat, Plat Préféré, Iets met boeken, Bobslee

2009 – Zonde van de zendtijd: humorprogramma met sketches, parodieën en geheime-cameragrappen waarmee bekende en onbekende Vlamingen werden beetgenomen. Gepresenteerd door Henk Rijckaert en Bert Gabriëls. Een van de best bekeken Canvasprogramma’s in de voorbije 25 jaar. Er werden drie seizoen van gemaakt.

Andere programma’s dat jaar: Meneer Doktoor, Extra time, Mag ik u kussen?, Tournée Générale

2010 – De Canvascollectie: groots opgezet participatieproject rond kunst, waarbij nieuw artistiek talent en ervaren kunstenaars werden uitgedaagd om een nieuw werk te maken. Het was een crossmediaal project op radio en televisie, een coproductie van Canvas met RTBF én in nauwe samenwerking met de kunstensector. Deze tweede editie was goed voor 7900 deelnemers en 24.000 kunstwerken. (de eerste editie vond plaats in 2008).

Andere programma’s dat jaar: Reyers laat, Duts, Publiek geheim, Anneliezen.

2011 – Man over woord: luchtig en informatief programma over de Nederlandse taal, gepresenteerd door Pieter Embrechts. Er werden twee reeksen van gemaakt en het programma werd opgevolgd door de gelijkaardige reeks Man over boek (gepresenteerd door Stijn Van de Voorde)

Andere programma’s dat jaar: Bonjour Congo, De vloek van Osama, Red Sonja, Alles voor de wetenschap

2012 – Rusland voor beginners: tiendelige reis- en cultuurreeks waarbij telkens één Bekende Vlaming samen met een Russische gids door Rusland trok om te ontdekken hoe zijn/haar eigen vakgebied of specialiteit daar werd toegepast en beleefd. Eerder werden gelijkaardige reeksen gemaakt over Brazilië, India en China, samen met Rusland de zogenaamde BRIC-landen.

Andere programma’s dat jaar: Nonkel pater, Een laatste groet, Meneer de burgemeester, De revolutieroute

2013 – Alleen Elvis blijft bestaan: een Canvasklassieker die ook nu nog blijft bestaan. Thomas Vanderveken peilt naar de drijfveren en inspiratie van zijn gasten aan de hand van negen beeldfragmenten die ze zelf hebben gekozen.

Andere programma’s dat jaar: Hoera cultuur!, Seks@canvas, Karakters, Econoshock 2.0

2014 – Nuff Said: een programma met multiculturele woordkunst, stand-upcomedy, videokunst en livemuziek, gebaseerd op het gelijknamige multidisciplinaire event dat geregeld werd georganiseerd in het cultuurcentrum Berchem.

Andere programma’s dat jaar: Arm en rijk, Het voordeel van de twijfel, Het blijft in de familie, Atelier de stad

2015 – De afspraak: duidingsprogramma waarin opiniemakers en mensen in het nieuws debatteren over de (latente) actualiteit. Het programma werd aanvankelijk alleen door Bart Schols gepresenteerd. Sinds januari 2019 doet hij dat afwisselend met Phara de Aguirre. Sinds januari 2016 is er ook De afspraak op vrijdag, waarin met Ivan De Vadder met drie gasten terugblikt op de politieke week.

Andere programma’s dat jaar: Bevergem, Radio Gaga, Land in de kering, Twintigers

2016 – De 16: komische fictieserie over de machtsspelletjes in de coulissen van de Wetstraat aan de hand van een verhaal over het kabinet van een vicepremier die koste wat kost de Wetstraat 16 wil veroveren. Geschreven en geregisseerd door Willem Wallyn. Naar een idee van Wouter Verschelden, met onder meer Michael De Cock en Boris Van Severen.

Andere programma’s dat jaar: Winteruur, Clinch, De kleedkamer, Wanderlust.

2017 – Kinderen van de collaboratie: zesdelige reeks waarin kinderen van collaborateurs tijdens de Tweede Wereldoorlog vertellen hoe de keuzes van hun ouders hun eigen leven hebben beïnvloed en gevormd. Na deze eerste ‘kinderen van’-reeks volgden de gelijkaardige reeksen Kinderen van het verzet, Kinderen van de Holocaust, Kinderen van de kolonie en Kinderen van de migratie.

Andere programma’s dat jaar: Thomas speelt het hard, Allah in Europa, Generatie B, Wissel van de macht.

2018 – Team Scheire: achtdelige reeks die wetenschap en technologie combineerde met human interest. Lieven Scheire zocht samen met ingenieurs, ontwerpers, wetenschappers en programmeurs naar creatieve en concrete oplossingen voor dagelijkse problemen die mensen ondervinden omwille een beperking of andere problemen. Er werden twee seizoenen van gemaakt.

Andere programma’s dat jaar: Dank dat u bij ons was, Voor de mannen, Durven falen, De weekenden

2019 – De campus cup: quiz waarin teams van vier studenten uit uiteenlopende opleidingen van alle Vlaamse en Brusselse universiteiten en hogescholen het tegen elkaar opnemen. Gepresenteerd door Otto-Jan Ham. Na twee seizoenen (academiejaren) verhuisde de quiz naar Eén.

Andere programma’s dat jaar: Fiskepark, Weg van het meesterwerk, Therapie, Terug naar Rwanda

2020 – Meer vrouw op straat: achtdelige reeks waarin Sofie Lemaire bijzondere maar te weinig bekende vrouwen uit onze geschiedenis een gezicht wou geven en hopelijk ook een eigen straat of plek in ‘hun’ stad of gemeente. De campagne zorgde ervoor dat 141 straten, pleinen of plekken naar vrouwen werden genoemd.  

Andere programma’s dat jaar: Geheimen van het Lam Gods, Als je eens wist, Wereldrecord, De Toots Sessies

2021 – Albatros: tragikomische fictieserie over tien zwaarlijvige mensen op afslankingskamp in de Ardennen. Bedacht door regisseur Wannes Destoop en acteur Dominique Van Malder , die ook zelf meespeelde in de reeks, samen met onder meer Ruth Beeckmans en Benny Claessens. Albatros won de prestigieuze Prix Europa voor beste televisieserie.

Andere programma’s dat jaar: Het leven in kleur, Wat houdt ons tegen?, Charlatan, Het Scheldepeloton

2022 – Een nacht in het museum: driedelige reeks waarin Thomas Vanderveken telkens met een bekende gast een nacht doorbracht bij van de topstukken uit de rijke collectie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen (KMSKA). De reeks werd gemaakt naar aanleiding van de heropening van het museum na 11 jaar renovatie.

Andere programma’s dit jaar: Wij vrouwen, Taxi Joris, Metissen van België, Heizel 1985

Bekijk de tafelquiz ter ere van de 25e verjaardag van Canvas op VRT MAX.