Nachtwacht

Drie gasten. Een uitdagende stelling over een belangwekkende kwestie. En Jan Leyers. Met die ingrediënten probeert Nachtwacht klaarheid te scheppen en uitwegen te vinden temidden van de stortvloed aan problemen en opinies die we vandaag over ons heen krijgen. In deze laatste aflevering gaat het over de vraag of mensen die niet voor hun kinderen kunnen zorgen, wel het recht hebben om kinderen te krijgen. In Vlaanderen worden elk jaar negenduizend gevallen van kindermishandeling gemeld. Dat zijn er vijfentwintig per dag. En tijdens de corona-lockdown steeg dat cijfer nog, omdat kinderen en mishandelende ouders hele dagen samen zaten. Dat toont nog maar eens aan dat kinderen krijgen geen recht kan zijn voor iedereen, zegt N-VA-kamerlid Valerie Van Peel. Daarom moet de overheid zwaar verslaafde moeders, of vaders die een kind hebben mishandeld, kunnen ontmoedigen om nog een kind te krijgen. “Denk bijvoorbeeld aan drugsverslaafde moeders van wie al enkele kinderen bij de geboorte moesten afkicken, en die niets doen om de situatie te verbeteren.” Van Peel vindt zelfs dat een rechter anticonceptie als voorwaarde kan stellen voor  strafvermindering of voorwaardelijke vrijlating. Tegenover Valerie Van Peel zit Joost Bonte, één van Vlaanderen bekendste straathoekwerkers. Hij is diametraal gekant tegen de idee dat de overheid mag opleggen wie kinderen mag krijgen. Hij vindt dit een aanval op sociaal zwakkeren. Het voorstel van Van Peel past volgens Bonte in een evolutie naar steeds meer straffen in plaats van helpen en begeleiden. “Kindermishandeling heeft zeer vaak te maken met de stress waarin mensen leven, en als je die wegneemt, dan verandert er al heel veel. In stresssituaties vallen mensen terug op wat met de paplepel is meegegeven, en heel wat van deze vermeende daders zijn zelf slachtoffers geweest van een problematische opvoeding.” Derde gast aan tafel bij Jan Leyers is Heidi De Pauw, directeur van Child Focus. Ze heeft zelf opgetreden bij een heel aantal gevallen van kindermishandeling, en zij pleit ervoor om vooral vanuit het standpunt van de kinderen naar de problematiek te kijken. “Kinderen zien zelf ook wel dat hun ouders niet in staat zijn om voor hen te zorgen, maar ze willen ook niet in een instelling zitten. Ze willen liever bij hun ouders zijn. Maar sommige kinderen voelen zich zo ongewenst dat ze zelfs uit het leven stappen omdat ze geen uitweg meer zien.” 

Na een spraakmakende aflevering half maart over de gevolgen van de coronacrisis verdween Nachtwacht door diezelfde crisis tijdelijk van antenne. Twee maand later, vanaf zaterdag 16 mei, keert Jan Leyers terug om het seizoen af te werken. Hij begint met een aflevering over … de wereld na de coronacrisis. De coronacrisis kan helpen om het klimaat redden, zegt Dirk Holemans. Onze manier van leven en handel drijven heeft niet alleen de uitbraak van het virus mee veroorzaakt, maar ook de opwarming van de aarde. Omgekeerd zijn de solidariteit en creativiteit, de nadruk op lokale productie en een andere levensstijl waarmee we op het virus reageren, precies wat de strijd tegen de klimaatverstoring nodig heeft. Maar volgens Ivan Van de Cloot zullen de economische gevolgen van de crisis klimaatmaatregelen juist bemoeilijken. De derde gast, gedragspsycholoog Tom De Bruyne, denkt dat de strijd tegen de klimaatverandering pas echt gevoerd zal worden na een wereldwijde shock. De vraag is of de coronacrisis die shock is.

Ons land komt langzaam tot stilstand. Hoe lang het zal duren, weten we niet. Maar een veel grotere vraag is wat de impact van het coronavirus op termijn zal zijn. Komt er snel een vaccin en zullen we dan opnieuw kunnen reizen en handel drijven zoals voorheen? Of zal de Coronacrisis de wereld en ons leven voorgoed veranderen? Jan Leyers zoekt naar antwoorden samen met viroloog Johan Neyts, economist Geert Noels, en geostrateeg Jonathan Holslag.

Ex-senator Jacinta De Roeck wil dat demente mensen euthanasie kunnen krijgen, áls ze ervoor gekozen hebben vóór ze dement werden.

Is een assisenproces slecht theater of een garantie op gerechtigheid? Twee topadvocaten kruisen de degens over de volksjury.

"Binnenkort eten we allemaal veganistisch. Vlees zal ooit illegaal zijn", zegt vegan activist Tobias Leenaert.

Moeten we gevangenissen afschaffen? Filosofe en docent ethiek aan de Universiteit Gent Farah Focquaert vindt alvast van wel. Alleen wie een gevaar is voor de maatschappij mogen we nog opsluiten. Niet in de huidige mastodonten, maar in kleine instellingen die op rehabilitatie zijn gericht. “De kans dat je beter uit een gevangenis komt, is eigenlijk onbestaande. Een crimineel wordt er meestal een betere crimineel.” Ze gaat in de debat met Hans Meurisse. Hij stond 12 jaar lang aan het hoofd van ons gevangeniswezen en vindt gevangenissen noodzakelijk voor de veiligheid van onze samenleving. Volgens hem doen onze gevangenissen het helemaal zo slecht niet, al moet de re-integratie beter. “De helft recidiveert, dus de helft keert niet meer terug naar de gevangenis. Dat vind ik nog zo slecht niet.” Geertjan Zuijdwegt schuift als derde gast mee aan tafel. Hij doceert aan de faculteit theologie van de KU Leuven en werkt als geestelijk begeleider in de gevangenissen van Mechelen en Leuven. Hij coördineert een Europees initiatief om tot menselijke gevangenissen op kleine schaal te komen. “We moeten streven naar een systeem waarbij er in de eerste plaats daadwerkelijk wordt gestraft, maar waar we tegelijkertijd de mogelijkheid en capaciteiten geven aan mensen om een volwaardig leven te blijven leiden."

"De manier waarop we met de Holocaust omgaan is te eenzijdig en werkt het antisemitisme in de hand", zegt historicus Nico Wouters. Hij gaat in debat met André Gantman, politicus en vooraanstaand woordvoerder van de Joodse gemeenschap, en met Annemiek Gringold, curator van het Amsterdamse Sjoa-museum.