Sarkozy, nog altijd "Napoleon met hogedrukreiniger"?

De Franse president Nicolas Sarkozy is en blijft een opmerkelijk figuur.

Hij is gepokt en gemazeld door de machtsspelletjes in de gaullistische partij, hij raakt wereldwijd bekend met zijn uitspraken over "uitschot" en "een Kärcher", hij is de eerste president die vader wordt tijdens zijn termijn en loopt in de kijken bij de Europese toppen over de schuldencrisis. In geen enkel stuk over hem komt het woord "Napoleon" niét voor.

Sarkozy is in Parijs geboren in 1955. Hij is de zoon van een Hongaarse immigrant en een Franse joodse vrouw. Later zal zijn vader nog verschillende keren hertrouwen.

Na zijn studies eind jaren 70 gaat Sarkozy aan de slag als advocaat en hij belandt in de gemeenteraad van Neuilly-sur-Seine, een chique voorstad van Parijs. Na enkele handige politieke manoeuvres wordt Sarkozy in 1983 burgemeester. Hij is dan 28 jaar en is een van de jongste burgemeesters in Frankrijk.

Sarkozy zal burgemeester blijven tot 2002. Neuilly-sur-Seine belandt in 1993 in het wereldnieuws. Een man die zich "Human Bomb" noemt gijzelt een klas van 21 kinderen en eist 100 miljoen Franse franken.

Burgemeester Sarkozy neemt deel aan de onderhandelingen en slaagt erin de gijzelaar te overtuigen om een kind vrij te laten. In het zicht van de camera's verlaat Sarkozy de school met een kind in de armen, hij brengt het kind naar de moeder. De gijzeling duurt uiteindelijk twee dagen en eindigt ermee dat de politie de gijzelaar doodt.

Toch is er discussie over de rol van Sarkozy bij de gijzeling. De toenmalige procureur zal later verklaren dat Sarkozy zich wel erg gretig voor de camera's wou wurmen, en dat de houding van de burgemeester ertoe heeft geleid dat de "Human Bomb" de onderhandelingen een tijdlang onderbroken heeft.

Dat incident, bijna 20 jaar geleden, is een perfecte illustratie van de Sarkozy zoals heel Europa hem de voorbije jaren leerde kennen. De president en eerder ook minister is op zijn best als hij, liefst in het zicht van veel camera's, kan tonen dat hij krachtdadig optreedt bij opspelende drama's.

Het is de steekvlampolitiek die we kennen van zijn aanpak van de Roma-kwestie, zijn uitspraken bij de rellen in de banlieues, en recent bij de moorden in Toulouse en Montauban.

Sarkozy klimt op in de gaullistische partij en wordt al in de jaren 90 enkele keren minister. Ook in de eigen partij maakt Sarkozy opgang. Hij komt er geregeld in aanvaring met andere topfiguren in de partij.

In de aanloop naar de verkiezingen van 1995 steunt Sarkozy niet Jacques Chirac, toenmalig burgemeester van Parijs, maar Edouard Balladur. Anders dan de peilingen voorspelden, raakt Chirac toch verkozen tot president. Voor Sarkozy heeft Chirac geen plaats in de regering.

In de zomer van 1995 verschijnt in het tijdschrift "Les Echos" een reeks fictieve conversaties van Chirac, geschreven door ene Mazarin. "Brieven vanuit mijn kasteel", heet de reeks waarin de politieke klasse te kijk gezet wordt, vaak met een giftige ondertoon. In 2004 bekent Sarkozy dat hij achter de schuilnaam Mazarin zat.

De wrijvingen tussen Sarkozy en Chirac zullen jaren aanslepen en draaien soms zelfs uit op een nauwelijks verholen oorlog.

Van 2002 tot 2004 is Sarkozy minister in drie opeenvolgende regeringen. Maar in 2004 wil hij partijleider worden. President Chirac stelt hem - live op televisie - voor de keuze: minister of partijleider. Sarkozy moet daarom ontslag nemen als minister.

"Ik beslis, hij voert uit": dat zinnetje van Chirac, opnieuw over Sarkozy op tv, verzuurt de relaties nog meer.

Goed een half jaar later wordt Sarkozy dan toch opnieuw minister, van Binnenlandse Zaken, onder zijn latere rivaal en toenmalig premier Dominique de Villepin. Dat Sarko opnieuw in de regering komt, zint Chirac niet.

Ook in zijn jaren als minister valt Sarkozy op met zijn steekvlampolitiek. Na enkele branden in oude gebouwen, begint Sarkozy met een reeks uitzettingen. Na de aanslagen in Londen kondigt Sarkozy enkele terrorismewetten af. Hij voert een budgettair streng beleid, voert voordelen voor Franse bedrijven ten nadele van Duitse, hij verdubbelt het aantal flitspalen in Frankrijk. Stilaan wordt duidelijk dat Sarkozy zich warmloopt: hij wil in 2007 Chirac opvolgen als president.

In 2005 raakt Sarkozy ook internationaal bekend. Hij zegt op de televisie dat hij de banlieues wil schoonvegen, "met een hogedrukreiniger". Later brengt hij een verrassingsbezoek aan La Courneuve (foto in tekst), een woelige voorstad van Parijs. Sarkozy gebruikt er de term "Kärcher".

Bij een bezoek aan Argenteuil, een andere voorstad, wordt Sarkozy voor de camera's belaagd door woedende jongeren. "Heeft u ook genoeg van dit uitschot? Wij zullen u helpen", zegt hij. Het is alleen maar olie op het vuur. De banlieues worden een tijdbom.

Enkele maanden later komen twee jongeren om terwijl ze vluchten voor de politie. In een mum van tijd staan de voorsteden van Parijs in rep en roer, nachten aan een stuk. De rellen zijn wereldnieuws. 21 dagen duren de rellen, er is voor honderden miljoenen euro's schade. Sarkozy, in het oog van de storm als minister van Binnenlandse Zaken, bepleit zerotolerantie en begint met uitzettingen van opgepakte jongeren. Hij wijt de opstanden aan georganiseerde bendes, "maffia".

Enkele weken na de rellen blijkt uit peilingen dat 68 procent van de bevolking de harde aanpak van Sarkozy steunt. Hij surft op die populariteit door tot ver na de verkiezingen in 2007.

Wouter Carton