21 december 2012: de wereld vergaat (nog) niet

De Maya's gebruikten voor hun tijdrekening verschillende kalenders, waarvan de drie belangrijkste de Lange telling waren voor historische gebeurtenissen, de Haab als burgerlijke kalender en de Tzolkin als religieuze kalender. En het is de Lange telling die gezorgd heeft voor het ontstaan van het einde van de wereld-verhaal.

De Lange telling bestaat uit een aantal cyclussen, die elkaar opvolgen en die bestaan uit kortere cyclussen. Een belangrijke cyclus is de baktun, die iets langer dan 394 jaar duurt. De Maya-jaartelling begint met de creatie van de wereld op 11 augustus 3114 v.C. en dus valt het einde van de dertiende baktun-periode op 21 december 2012.

13 is een belangrijk getal voor de Maya's en het einde van die cyclus zou worden gezien als een mijlpaal, een belangrijk ogenblik maar niet het einde van de wereld. Volgens één tekst, Monument 6 van Tortuguero in Zuid-Mexico, zal op die datum de god Bolon Yokte' K'uh neerdalen op de aarde.

Over die god is voorts niet zo veel bekend maar naar het einde van de wereld wordt er in de tekst, die overigens beschadigd is, niet verwezen. Slechts weinig andere teksten vermelden de datum en nooit is er sprake van het einde van de wereld.

Dat de Maya's niet dachten dat 21 december het einde van de wereld wordt, blijkt onder meer uit het feit dat de Maya's voorspellingen gedaan hebben voor de periode na 21 december 2012. Zo zou de koning van Palenque, K'inich Hanaab Pakal, naar de aarde terugkeren op het einde van het jaar 4772.

En er is in de jaartelling ook een periode die langer is dan 13 baktun, de piktun, die 20 baktun omvat en weinig zin zou hebben als de wereld na 13 baktun zou ophouden te bestaan. En hier komt het einde van de wereld wel ter sprake: volgens het Maya-geloof wordt de wereld na elke piktun-cyclus vernietigd en opnieuw geschapen.

Maar de huidige cyclus loopt pas af op 12 oktober 4772. En er zijn ook voorspellingen van de Maya's die slaan op de periode na die datum. Een specialist in de Maya-cultuur vergeleek hun systeem van cyclussen met een oude analoge kilometerteller: die hadden slechts 6 cijfers en sprongen na 99.999,9 kilometer op nul, zonder dat de auto ontplofte of weigerde voort te rijden.

Overigens zijn er nog grotere eenheden in de Lange telling, de grootste duurt meer dan 63 miljoen jaar, en verder zijn er ook monumenten van de Maya's die gebeurtenissen bespreken van voor de schepping van de wereld in 3114 v.C....

Het idee dat de wereld in de (nabije) toekomst zal vergaan, is niet eigen aan de Maya-cultuur maar leeft wel al lang in de Westerse en vooral de christelijke denkwereld. 

Vooral in New Age-kringen vindt men aanhangers van de gedachte dat de Maya's een of andere ramp op wereldschaal voorspeld hebben. Dat zou dan een omkering van het magnetisch veld van de aarde kunnen zijn, een felle zonnestorm die de moderne communicatiemiddelen zou verstoren (iets waar de Maya's overigens weinig last van zouden hebben gehad), een botsing van de aarde met Planeet X, de reuzenplaneet Nibiru of een ander object, een supernova - een ontploffing van een zware ster -, die de aarde vernietigt of zelfs een invasie van aliens of het opduiken van talloze zombies.

Het einde van de wereld is al honderden keren voorspeld, tot hiertoe duidelijk steeds ten onrechte. Veel eerste christenen dachten dat Jezus nog tijdens hun leven zou terugkeren naar de aarde, waarna het Laatste Oordeel zou volgen.

Toen dat niet zo bleek te zijn, vielen de voorspellingen wat stil, om zich daarna vooral te concentreren rond ronde getallen. Zo werd 500 n.C. gezien als het jaar van de terugkeer van Jezus en vooral het jaar 1000. Ook het jaar 2000 ziet een opstoot van voorspellingen en nu is er dus 2012. Al is ook dat niet zeker: volgens een wetenschapper eindigt de dertiende baktun-periode van de Maya's pas op 21,22 of 23 december 2220. Hij baseert zich daarvoor op een Maya-tabel met de standen van Venus en nieuw ontdekte voorwerpen en inscripties.

Voorlopig ziet het er dus niet naar uit dat de wereld zal vergaan. Het staat echter wel vast dat dat zal gebeuren. Binnen 4 miljard jaar zal onze Melkweg op het Andromeda-sterrenstelsel botsen en beide stelsels zullen ineenschuiven. Wat er dan precies zal gebeuren, is niet te voorspellen maar de kans lijkt groot dat de gevolgen niet gering zullen zijn.

Mocht de aarde dat echter toch overleven, dan komt het einde een miljard jaar later. De zon zal dan opzwellen tot een rode reus en daarbij de aarde opslokken ofwel compleet verbranden. Overigens wordt de zon in de loop van haar leven almaar warmer, zodat binnen een miljard jaar de aarde al te warm voor alle leven kan zijn geworden. Maar voorlopig lijken we nog wel veilig te zitten.