Saudische vrouwen achter het stuur: het draait vooral om geld

Dinsdagavond kondigde koning Salman aan dat het koninkrijk Saudi-Arabië vrouwen zal toelaten om met de auto te rijden. Dat verbod is al decennialang het symbool van de onderdrukking van vrouwen in het oerconservatieve land. Vrouwen moeten er ook een mannelijke voogd hebben en toestemming hebben van hun man of voogd om te werken, te reizen, het huis te verlaten. 

De ommekeer komt er niet zomaar. Jarenlang al voeren Saudische vrouwen campagne om het verbod op te heffen. Het is geen wet trouwens, het is een verbod. Dat zou gebaseerd zijn op de islamitische wetgeving Sharia. Veel meer (zinnige) uitleg komt er niet bij. In 1990 werd er al actie gevoerd tegen het verbod. Maar het was pas in 2011 dat boegbeeld Manal al-Sharif in de hele wereld bekend werd toen zij zich liet filmen achter het stuur en de beelden postte op het internet. Ze werd opgesloten in de gevangenis. Saudische vrouwen hebben een zware prijs betaald. 

Maar de acties bleven niet zonder effect. De wereld begon hoe langer hoe kritischer te reageren op het verbod en dat heeft het Saudische imago behoorlijk wat schade toegebracht. Schade die dringend hersteld moet worden vindt koning Salman, of eigenlijk vindt kroonprins Mohammed bin Salman - zoon van de koning. Dat die schade ingeperkt moet worden, bleek ook uit de communicatie: de opheffing van het verbod werd quasi tegelijkertijd bekendgemaakt op de Saudische staatstelevisie én tijdens een media-event in Washington, voor de internationale camera’s.

De kroonprins werkt een langetermijnvisie uit voor Saudi-Arabië – "Vision 2030" - en kijkt daarbij naar samenleving én economie. De visie is helder: de Saudische economie heeft zwaar te lijden onder de lage olieprijzen en dus moet er weer meer gewerkt worden. De activiteitsgraad moet omhoog: méér mensen moeten gaan werken. Mannen en vrouwen. Het is gewoon een economische realiteit.

Maar om vrouwen meer op de arbeidsmarkt te krijgen, moeten ze ook meer vrijheid hebben. Nu mogen vrouwen niet werken zonder toestemming van hun man en mogen ze niet met de auto rijden én ook niet met een man – die niet hun man of familielid is – in een auto zitten. Een privéchauffeur mag wel (met toestemming van voogd of echtgenoot), maar die kost geld en dan ga je werken om je chauffeur te betalen. Ook dat is niet erg stimulerend. 

Dat betekent niet dat de Saudische vrouwen thuis zitten te niksen. Verre van. In het land studeren méér meisjes (60%) af aan de universiteit dan jongens en in de voorbije vier jaar is de activiteitsgraad van vrouwen op de werkvloer immens gestegen. Maar toch is de werkloosheid hoog volgens cijfers van de overheid: 12% gemiddeld. Opvallend daarbij: 6% bij mannen en 34% bij vrouwen. Saudi-Arabië heeft zijn vrouwen nodig want nu gaat een immens menselijk kapitaal verloren.

Tijdens het voorbije weekend mochten Saudische vrouwen ook voor het eerst naar het Nationale Stadion van Riyad om de 87e verjaardag van het koninkrijk te vieren. De overheid wil dat de burgers hun geld in eigen land uitgeven en niet in buurlanden als Dubai. Veel Saudi’s trekken naar het buitenland voor vakantie en vertier. De Saudische overheid wil die uitgaven in eigen land houden, maar moet dan ook vertier toestaan voor families en dus ook voor vrouwen. 

Toch is dit geen evidente verandering in Saudi-Arabië. Het land is echt een patriarchale maatschappij, met een erg conservatieve levensvisie op de rol van man en vrouw. De koninklijke familie waakt erover om niet te snel te gaan met de hervormingen en veranderingen, dat zou op (te groot) protest kunnen rekenen. De religieuze elite heeft ook veel macht.

Toch is nu ook de hoge geestelijke raad akkoord gegaan met het verlenen van de toestemming aan vrouwen om hun rijbewijs te halen, “als dat gebeurt volgens de Sharia wetgeving”. Wat dat laatste betekent, is niet duidelijk. Wel bevestigde de Saudische ambassadeur in de VS dat vrouwen géén toestemming nodig hebben van hun man om hun rijbewijs te halen. 

De koning heeft gesproken maar daarmee is de kous niet af. Er komt een comité dat 30 dagen de tijd krijgt om aanbevelingen te doen. Want niet alleen de verkeerswetgeving moet veranderen, ook moeten bijvoorbeeld politieagenten opgeleid worden om te leren hoe ze moeten omgaan met vrouwelijke bestuurders bij overtredingen of ongevallen. Ja hoor, het regent al grapjes en mopjes over hoe gevaarlijk de Saudische wegen gaan worden nu… Veel Saudische vrouwen lachen met plezier luidop mee! 

Als alles goed gaat, zullen de Saudische vrouwen “de Saudische wegen onveilig maken” vanaf 24 juni 2018. Wie weet wordt dat de nationale Saudische vrouwendag.