Ontdekking van Jupiter-achtige "monsterplaneet" slaat wetenschappers met verstomming

Rond een verafgelegen dwergster is een grote planeet ontdekt die in principe, volgens de huidige theorieën, niet had kunnen bestaan . De nieuwe planeet heeft de naam NGTS-1b meegekregen en werpt een heel nieuw licht op de huidige theorieën over de vorming van planeten in ons heelal.

Wat is er zo speciaal aan de ontdekking? De ster, een zogenoemde rode dwerg,  is qua massa en straal de helft kleiner dan onze zon.  Toch is de nieuw ontdekte planeet gigantisch groot, met ongeveer het volume van Jupiter. Tot nu toe werd gedacht dat rond een ster van die grootte enkel kleine, rotsachtige planeten konden ontstaan. Maar NGTS-1b is niet rotsachtig, en is gigantisch groot voor een moederster met zo'n volume.  (foto boven van de University of Warwick toont een simulatie van de nieuwe planeet en de moederster).

Met andere woorden: volgens de geldende theorieën had de planeet eigenlijk nooit kunnen bestaan. "De ontdekking was een volslagen verrassing voor ons - we dachten dat er geen zulke grote planeten  bestonden rond zo'n kleine sterren - maar, belangrijker, het komt er nu op aan om uit te maken hoe vaak dit soort planeten voorkomt in ons heelal", zegt Daniel Byliss, de hoofdauteur van de studie.  (lees door onder de foto)

De nieuw ontdekte planeet NGTS-1b is een gasgigant en valt in de categorie met de naam 'hot Jupiter', wat betekent dat ze minstens even groot is als de Jupiter die wij kennen uit ons zonnestelsel. Ze is 30 procent groter dan Jupiter, maar ze heeft wel 20 procent minder massa.

NGTS-1b staat wel heel wat dichter bij haar ster, namelijk 33 keer zo dicht als de aarde tot de zon staat, en draait om haar ster in 2,5 dagen.

"Ondanks het feit dat het om een monsterplaneet gaat, hebben we haar maar moeilijk kunnen vinden, omdat haar moederster zo klein en zwak is", zegt professor Peter Wheatley van de universiteit van Warwick, die aan het hoofd staat van NGTS.

De planeetnaam is afgeleid van het Next Generation Transit Survey (NGTS)-instrument dat in het noorden van Chili gebruikt wordt om te speuren in de ruimte.

Het is de eerste keer dat onderzoekers van de ESO (de Europese organisatie voor ruimteonderzoek in het zuidelijk halfrond) vanop hun onderzoeksbasis in Chili een exoplaneet van het kaliber van Jupiter draaiend rond een rode dwerg (spectraalklasse M) vinden.

De NGTS is speciaal ontworpen voor het zoeken naar meer informatie over planeten rond rode dwergen. In de Chileense Atacamawoestijn zijn de omstandigheden voor het speuren ideaal. "Met de nieuwe Next Generation Transit Survey zijn we goed geplaatst voor de toekomst", zegt Bayliss nog. Wheatley: "We hebben tien jaar aan het NGTS-systeem gewerkt. Het is fantastisch om te zien hoe we nu onverwachte en nieuwe types planeten ontdekken. Wie weet wat we nog allemaal vinden."

Het onderzoek gaat dus op volle toeren voort, en is veelbelovend voor de toekomst. Mogelijk volgen er nog ontdekkingen (onderstaande foto van ons zonnestelsel toont de verhouding tussen de aarde en Jupiter). Lees hier meer over het onderzoek.