100 keer krachtiger dan morfine: wat is fentanyl?

Prince, Tom Petty en nu Dolores O'Riordan van The Cranberries: allen zijn ze vroegtijdig aan hun einde gekomen als gevolg van een overdosis fentanyl. "Het is een synthetisch opiaat", legt toxicoloog Jan Tytgat uit in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Dat is een stof met dezelfde werking als morfine."

"Fentanyl is een Belgische en zelfs een Vlaamse uitvinding, in 1959 ontwikkeld door de bekende Belgische farmacoloog Paul Janssen van Janssen Pharmaceutica. Oorspronkelijk was het een succesvol geneesmiddel voor terminale patiënten of voor patiënten met hevige pijnen."

Het effect van fentanyl is groot. "Het is 100 keer krachtiger dan morfine. Bovendien bestaan intussen afgeleide producten die een paar honderden keer krachtiger zijn dan morfine. Ze genereren een roes en dat verklaart het recreatieve gebruik en misbruik, vooral door heroïneverslaafden."

"Soms mengen gebruikers heroïne met fentanyl of een afgeleid product. Dat is uiteraard nog gevaarlijker. Mensen beseffen niet dat het om synthetische stoffen gaat, designerdrugs met een ongelooflijke kracht. Dan loert een overdosis om de hoek."

"In België valt het nog mee wat het aantal gerapporteerde doden door een overdosis fentanyl betreft. Bij ons gaat het om 6 tot 7 doden per jaar. In Estland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk loopt dat cijfer op tot enkele tientallen doden."

Maar die cijfers zijn klein bier in vergelijking met de doden door een overdosis fentanyl in de VS. "In de staat Alabama alleen al zijn de voorbije 6 maanden 18 doden door een overdosis fentanyl gevallen. Meer dan bij ons is in de VS een cultuur gegroeid waarbij artsen synthetische opiaten en pijnstillers makkelijk voorschrijven."

"Bij overdosissen van bekende mensen gaat het niet altijd om fentanyl, maar keer op keer zijn het krachtige synthetische narcotica. De VS moet dringend nadenken over het gebruik van deze producten. Anderzijds zijn ze makkelijk te verkrijgen via het internet."

In België zijn fentanyl en afgeleide producten niet zo makkelijk te verkrijgen. "Bij ons zijn ze geregistreerd als een verdovend geneesmiddel. Sinds enkele maanden hebben we daarnaast een nieuwe wetgeving die deze producten verbiedt. Wij hebben dus gelukkig een duidelijk kader, al sluit dat misbruik natuurlijk niet uit."