Verslaafd aan slaappillen: waarom kiezen we de gemakkelijkste oplossing?
Elke dag rollen er bij de apotheek zo’n 1,2 miljoen slaap- en kalmeerpillen over de toonbank. Daarmee zit België bij de grootste gebruikers wereldwijd, en dat al jarenlang. Hoe komt het dat we in België zo vaak naar een slaappil grijpen en opvallend vaker dan in de buurlanden? En wat zijn de alternatieven?
Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) heeft een campagne gelanceerd over slaap- en kalmeermiddelen. Hiermee wil de minister het overvloedig gebruik een halt toeroepen en focussen op andere oplossingen. “Wij zijn olympisch kampioen pillenslikkers. We slikken ook te veel antibiotica en te veel pijnstillers”, zegt minister De Block daarover in Van Gils en Gasten. “Blijkbaar hebben we de traditie om voor elke kwaal een pil te zoeken en die te laten voorschrijven.”
Want wie zich slecht voelt, wil dat zo snel mogelijk verhelpen. We verwachten kant-en-klare oplossingen, zoals een slaappil. Dat is uiteraard eenvoudiger en sneller dan het op zoek gaan naar andere oplossingen, zoals je slaapgewoontes verbeteren, die wat meer discipline en kostbare tijd vragen.
Neem snel een "pilleke"
Er zijn heel wat bijwerkingen verbonden aan slaap- en kalmeermiddelen. Je kan geheugen- en concentratiestoornissen krijgen en je kan al na 2 weken dagelijks gebruik verslaafd raken. “Het gebruik van slaapmiddelen wordt dikwijls geminimaliseerd”, zegt professor farmacologie Thierry Christiaens van de universiteit van Gent. “Er wordt makkelijk gezegd: neem snel een pilleke. Ermee starten is eenvoudig, maar het gebruik opnieuw afbouwen is heel moeilijk.”
Slaappillen werken snel en geven tijdelijk het gevoel dat je beter slaapt. “Maar al snel treedt er gewenning op en werken die pillen gewoon niet meer”, zegt professor Christiaens. “En als je eens geen pilletje neemt, slaap je extreem slecht. Dat maakt mensen er nog meer van overtuigd dat ze die slaappil echt nodig hebben. Dat zijn gewenningsverschijnselen.”
Mensen die lange tijd slaappillen nemen, hebben daar dus geen voordeel meer bij. Toch blijven ze trouw iedere avond dat pilletje slikken. “Het heeft veel met rituelen te maken”, zegt professor emeritus Jan De Maeseneer. “Vooral bij oudere mensen hoort het slaapmiddel bij het nachtkastje.”
Waarom al die slaappillen?
Stress, zou je denken, is wellicht de grootste boosdoener. Het klopt dat je door stress inderdaad moeilijker kan inslapen en dat we allemaal meer en vaker gestresseerd zijn. Toch is het gebruik van slaap- en kalmeermiddelen doorheen de jaren vrij constant gebleven. En ook in de buurlanden kampt een derde van de mensen met slaapproblemen. Waarom zijn het dan precies de Belgen die naar medicatie grijpen?
Volgens professor De Maeseneer zijn er verschillende redenen: “In België kunnen mensen van de ene dokter naar de andere “shoppen”. Wanneer ze geen slaappil krijgen van hun huisarts, of als de arts het gebruik wil afbouwen, gaan ze gewoon op zoek naar een andere dokter. Dat lukt bijvoorbeeld niet in Nederland, waar elke patiënt is ingeschreven in een huisartsenpraktijk en het gebruik van slaapmiddelen dan ook lager ligt.”
Er zouden volgens professor De Maeseneer ook culturele verschillen: “Hoe meer naar het zuiden, hoe hoger het gebruik van medicijnen. In protestants-calvinistische landen zoals Nederland nemen mensen zelf meer verantwoordelijkheid voor de aanpak van hun gezondheidsproblemen, terwijl in meer zuidelijke landen liefst voor elk ongemak een pilletje wordt genomen. In Wallonië ligt het gebruik ook hoger dan in Vlaanderen.”
Een slaapmutsje kan je beter laten
De campagne van minister De Block wil alternatieven aanreiken, in plaats van slaap- en kalmeermiddelen. Eet gezond, beweeg voldoende, neem geen smartphone mee in bed en drink geen koffie, cola of alcohol.
Het ligt misschien allemaal voor de hand, maar volgens professor Christiaens zijn veel van die richtlijnen nog altijd niet voldoende ingeburgerd. “Er zijn nog altijd mensen die geloven dat een slaapmutsje helpt om beter te slapen. Je zal misschien sneller inslapen, maar je wordt ’s nachts ook sneller weer wakker.”
Probeer ook steeds op hetzelfde uur te gaan slapen en op te staan. “Je bent misschien geneigd om extra vroeg te gaan slapen als je moe bent, of lang uit te slapen in het weekend. Maar in feite doe je daarmee meer kwaad dan goed", zegt professor Christiaens. "Je ontregelt je hele slaapritme. En het is sneller ontregeld, dan weer opgebouwd.”
Als je slecht slaapt omdat je voortdurend ligt te piekeren, kan het helpen om een psycholoog in te schakelen. Minister De Block liet nog weten dat de terugbetaling van psychologische hulp er nog dit jaar zal komen.
Meer info over de campagne kan u lezen op deze website.