Tien families stappen naar het Europees Hof met klacht over laks klimaatbeleid

In een videoboodschap hebben een aantal gezinnen vanmorgen een alarmkreet geslaakt. De streek waar ze als boer of herder proberen te overleven, wordt hoe langer hoe meer onleefbaar. Vooral de droogte speelt hen parten. Het protest ontkiemde in Duitsland en er ontstond een klein netwerk van lotgenoten uit Portugal, Frankrijk, Italië, maar ook uit Chili, Kenia en de Fiji-eilanden. Ook de jongerenvereniging van de Sami in Zweden, in een deel van Lapland, doet mee.

Zij stappen naar het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Hun klacht is dat Europa zijn eigen Verdrag, zijn grondwet, met voeten treedt. In dat Verdrag staat dat Europa zijn burgers moet beschermen want zij hebben recht op een menswaardig bestaan. De klagers vinden dat Europa te weinig doet tegen de opwarming van de aarde.
Climate Action Network CAN Europe, een Europese milieukoepel, ondersteunt de groep. Wendel Trio: “Wij staan hen bij met juridische raad waar nodig. De families van Kenia en de Fiji-eilanden horen niet toevallig bij de klagers. De opwarming van de aarde gebeurt in elk werelddeel. Europa heeft lange tijd het voortouw genomen in de strijd tegen de opwarming. Maar nu zien we hoe landen als China, Canada, Australië en Japan die rol hebben overgenomen".

Het zal in ieder geval niet gemakkelijk zijn om gehoor te vinden bij het Europees Hof in Luxemburg. Eerst moet dat Hof de klacht ontvankelijk verklaren en daar wringt het schoentje, meent Hendrik Schoukens, expert internationaal milieurecht aan de UGent. “Milieuzaken in Europa liggen bijzonder moeilijk. Tot nu toe is nog geen enkele milieuorganisatie erin geslaagd om een zaak ontvankelijk te laten verklaren. Europese rechters vinden dat de milieuverenigingen maar verhaal moeten gaan halen bij de nationale rechter, die vaak niet vertrouwd is met ingewikkelde vraagstukken van Europees recht. Het lijkt wel Kafka voor gevorderden. En dan hebben we het nog niet gehad over de grond van de zaak. Kan een rechtbank zich moeien met het beleid? Europa heeft een klimaatplan (40 procent minder CO2 tegen 2030, -80 tot 95 procent tegen 2050). Is dat echt onvoldoende?” Hoewel, deze burgers zijn niet bij voorbaat kansloos, meent Schoukens: "maar een eventuele klimaatoverwinning bij de Europese rechter zou niet minder dan historisch zijn".

De halsstarrigheid van Europese rechters is minder terug te vinden in de lidstaten zelf. Daar zijn al verschillende processen aangespannen tegen het klimaatbeleid van een aantal overheden. In Nederland wonnen de burgers van Urgenda hun klimaatrechtszaak, in Noorwegen verloren actievoerders hun zaak in eerste aanleg. In ons land kan de actie van Klimaatzaak door de versnipperde politieke bevoegdheden tot een oeverloze uitputtingsslag leiden.

“Wij willen uiteindelijk dat Europa zijn klimaatambities opkrikt”, meent Wendel Trio van CAN Europe, “maar we zijn realistisch, de kans is beperkt dat het Hof ons gelijk geeft. Ook heeft het Hof geen echte timing. Onlangs hebben burgers nog nul op het rekest gekregen in Luxemburg toen ze ijverden voor betere autotests. Maar ze kregen wel een hoorzitting. Dat zou hier ook kunnen en daar zeggen we niet neen tegen”.