De kernramp in Tsjernobyl: "Was dat gisteravond?"
De Bende van Nijvel, de kernramp in Tsjernobyl, het Heizeldrama, ... Het zijn allemaal gebeurtenissen die in ons collectief geheugen staan gegrift. Maar in welke mate zijn jongeren hiervan op de hoogte? Wij trokken de straat op en ondervroegen willekeurige jongeren tussen 13 en 25 jaar over zeven gebeurtenissen die een impact hadden op onze geschiedenis. Nadien legden we de resultaten voor aan pedagoog Pedro De Bruyckere. Vandaag: De kernramp in Tsjernobyl.
In de ochtend van 26 april 1986 ontploft reactor vier van de kerncentrale V.I. Lenin in Tsjernobyl, een stad in het huidige Oekraïne. De ontploffing gaat de geschiedenis in als de grootste kernramp ooit en creëert een nucleaire wolk die zich verspreidt over Europa. Een week na de ontploffing bereikt de wolk België. De gevolgen van de nucleaire wolk zullen pas over tientallen jaren bekend zijn. Maar wat weten jongeren van nu over de kernramp in Tsjernobyl?
Een klein deel van de ondervraagden hoorde het in Keulen donderen bij het horen van het woord 'Tsjernobyl', maar de meesten konden wel het verband leggen met een kernramp. Bijna niemand kon aangeven in welk land Tsjernobyl ligt en wanneer de ramp ongeveer plaatsvond. Zuid-Amerika, Japan en zelfs België kwamen als opmerkelijkste antwoorden uit de bus. Daarnaast dachten verschillende jongeren dat de kernramp een recente gebeurtenis is.
Tsjernobyl, ligt dat in België?
Is het vreemd dat sommige jongeren niet op de hoogte zijn?
"Daar hebben we nooit iets over geleerd", is volgens pedagoog Pedro De Bruyckere de belangrijkste uitspraak in bovenstaande video. "We zijn gechoqueerd dat jongeren bepaalde dingen niet meer weten, maar vinden wij als samenleving het ook belangrijk genoeg om die gebeurtenissen mee te geven? We kunnen niet alles meegeven. We maken altijd een selectie van de geschiedenis."
We kunnen niet alles meegeven. We maken altijd een selectie van de geschiedenis.
"Als iets minder aan bod komt in de les, is het niet zo raar dat jongeren het niet kennen", verduidelijkt De Bruyckere. "Ik hoorde iemand een vage link leggen met Japan. Dat wilt dus zeggen dat ze een mentaal schema van de gebeurtenis hebben. Ergens in dat schema gaat er dan een vaag belletje rinkelen bij het horen van het woord 'Tsjernobyl'. Dan associëren ze dat met verwante gebeurtenissen, die ze halen uit recente berichtgeving of uit de les. Op die manier verwarren ze de kernramp in Japan met Tsjernobyl. Ze hebben met andere woorden de klok horen luiden, maar weten niet waar de klepel hangt. Hoe belangrijk vinden wij het als samenleving dat ze weten waar die klepel precies hangt?"
Even opfrissen: wat is er gebeurd in Tsjernobyl?
26 april 1986, 1.23 uur 's ochtends. Kernreactor vier van de kerncentrale V.I. Lenin ontploft in Tsjernobyl, in de voormalige Sovjet-Unie. Bij de ontploffing komt één werknemer om het leven. Binnen de 36 uur moeten ruim 50.000 mensen het gebied verlaten. Pas enkele dagen na de ramp sijpelen de eerste berichten door, nadat er in Zweden verhoogde radioactiviteit is gemeten. Het is wachten tot 14 mei op de eerste publieke verklaring van Sovjetleider Michail Gorbatsjov.
Lees verder onder de afbeelding.
De radioactieve wolk treft een zeer groot deel van Europa. Wie er mee in contact komt, heeft een verhoogde kans op verschillende soorten kanker en handicaps. Hoeveel slachtoffers er in totaal zijn, is nog altijd onderwerp van discussie. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn meer dan 9.000 mensen ziek geworden door de ramp in Tsjernobyl. Milieuorganisatie Greenpeace heeft het over 90.000 onrechtstreekse slachtoffers en volgens het bevoegde comité van de Verenigde Naties zijn er dan weer 31 doden. Het is met andere woorden tot op vandaag onduidelijk wat de precieze gevolgen van de ramp zijn. Rond de kerncentrale van Tsjernobyl staat momenteel een stalen constructie, die moet voorkomen dat er in de toekomst nog straling kan ontsnappen.
Lees verder onder de afbeelding.
Het geëvacueerde gebied rond de kerncentrale is doorheen de jaren overwoekerd door de natuur. In de regio krioelt het onder andere van de herten, wolven en wilde zwijnen. Daar staat tegenover dat de vogels in het gebied een kleinere herseninhoud hebben dan dezelfde vogels in andere gebieden.
Lees verder onder de afbeelding.
Bij planten is de invloed van de ramp ook merkbaar. Zo is er bij een vergelijking van de jaarringen van bomen een opvallende vaststelling gedaan. De kleur van de ringen voor 1986 zou beduidend verschillen met de kleur van de ringen na 1986. Het is onduidelijk of de radioactieve straling in het gebied nog steeds een negatieve invloed heeft op de fauna en flora in het gebied.
