Barock-'n-Roll in Antwerpen 2018
Met "Antwerpen Barok 2018 Rubens inspireert" speelt de havenstad haar culturele en toeristische troeven optimaal uit. 8 tentoonstellingen, 10 andere projecten met beeldende kunst, 22 muzikale initiatieven, 12 theaterproducties, wandelingen, lezingen, festivals, culinaire barokervaringen en een reuzenspringkasteel in Middelheim moeten Rubens, zijn tijd en invloed definitief verankeren in Antwerpen. Het aanbod is overweldigend.
Sint-Andreas sterft de marteldood in het Rubenshuis
De restauratie van het Rubenshuis, de woning en het atelier van de meester, is nog niet klaar. De aanpak van het portiek en het tuinpaviljoen is millimeterwerk. Maar de bezoeker mag wel, met een bouwvakkershelm op het hoofd, erg dicht naar de delicate werkzaamheden klimmen. En een simulatie-app toont de geschiedenis van het Rubenshuis van 1640 tot morgen.
Rubens is de oppersinjoor. Barok betekent onder meer liefde voor het leven. Antwerpen betekent dat ook!
Met enkele fantastische bruiklenen speelt het Rubenshuis een centrale rol in Barok 2018. Het gaat om werken van tijdgenoten van Rubens, maar vooral om zijn eigen "De Marteldood van Sint-Andreas" uit Madrid. Zeer opmerkelijk bij dit schilderij is de zware indrukwekkende lijst, die erg duidelijk deel uitmaakt van de compositie. Een staaltje van ambachtelijk vakmanschap uit de 17e eeuw.
Het werk zelf stelt Sint-Andreas voor, enkele ogenblikken voor hij sterft en de engeltjes hem ten hemel geleiden. Onderaan is een aangrijpende dialoog te zien tussen Andreas' moeder en de consul die hem ter dood veroordeelde. Zij smeekt hem om haar zoon te sparen, hoewel de martelaar dat zelf intussen al niet meer wil. De consul blijft onverbiddellijk. Een late en prachtige Rubens die de titel van de expositie, "De meester leeft", helemaal waarmaakt.
Weinig kunstenaars zijn zo veelzijdig, onuitputtelijk en gelaagd als Rubens. Hij heeft het beeld van Antwerpen en de Nederlanden in de 17de eeuw bepaald, niemand was meer doordesemd van de Europese artistieke tradities.
Sanguine/Bloedrood
Barok is meer dan Rubens. Voor Luc Tuymans gaat het vooral om de intense gevoelens, het grote emotionele gebaar, meer dan om de overladen weelderigheid. Dat toont Tuymans in M HKA met "Sanguine/Bloedrood". Hij confronteert oude en nieuwe meesters, en daar is hijzelf niet bij, wel Caravaggio, twee maal, Francisco de Zurbaràn, Van Dyck, Adriaen Brouwer, Jacob Jordaens en aan de andere kant Michaël Borremans, Fred Bervoets, Thierry De Cordier en Berlinde De Bruyckere.
Aan de gedempte Zuiderdokken staat het aangrijpende environment "Five car stud" van Edward Kienholz, dat voor het eerst sinds lang weer te zien is. Het stelt de nachtelijke castratie van 'n zwarte man door enkele blanke racisten voor, midden een cirkel, een arena, van auto's met de koplampen aan.
Michaelina Wautier, de ontdekking van de eeuw
Misschien wel de interessantste tentoonstelling van Barok 2018 is die over Michaelina en haar broer Charles Wautier in het MAS. Nog maar 30 jaar geleden ontdekte Katlijne Van der Stighelen het onbekende werk "Bacchusstoet in Wenen". Toen ze vernam dat het van de hand van een vergeten vrouw was, begon ze een intense zoektocht die drie decennia later naar "Michaelina, leading lady van de barok" leidde.
Michaelina was te goed om door de kunstgeschiedenis te worden opgemerkt. Ze speelt met licht als Caravaggio. Ze maakt publiekslievelingen als Vermeer. Ze staat dicht bij de mensen, ze ontroert, overstijgt de barok
Een kleine 40 werken geven een mooi overzicht van het uitzonderlijke talent van Michaelina (Bergen 1604- Brussel 1689). In tegenstelling tot de zeldzame andere vrouwen tijdens de barok, schilderde Michaelina geen stillevens en bloemstukken, maar sterke menselijke portretten en grote taferelen. Precies omdat ze zo goed was, verdween ze in de plooien van de geschiedenis, ze paste in geen enkel plaatje.
Michaelina was veelzijdig, virtuoos, origineel en stoutmoedig. Dat ze in een periode van contrareformatie zichzelf afbeeldde rechts boven op de ontuchtige doorzopen "Bacchusstoet", half naakt, belaagd door een ouwe geilaard, getuigt van moed. Enkele werken zullen snel publiekslievelingen worden. Ze had de dochter van Rubens kunnen zijn. We zullen Michaelina nooit meer vergeten.
Barok und kein ende
Ook Middelheim laat oude en nieuwe beelden dialogeren, in de bewust verwarrende opstelling "Experience Traps". In het park staat er ook een reusachtig barok springkasteel, een van de vele initiatieven voor kinderen. Voor AMUZ in de vroegere Sint-Augustinuskerk heeft Jan Fabre ingegrepen met drie altaarstukken.
Her en der in Antwerpen heeft Yvon Tordoir grote muurschilderingen en graffiti aangebracht die verwijzen naar een of ander aspect van de barok. Er zijn wandelingen en concerten, kerkbezoeken en theater- en dansproducties.
Koen Theys in de kathedraal
"Diasporalia" is een opvallende installatie in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, een van de hoogtepunten van gotiek en barok in de architectuur. Koen Theys heeft er een aantal bronzen bedden voor vluchtelingen neergezet, een verrassend actuele ingreep. Wie dat wil, kan in de kathedraal een nacht doorbrengen op zo'n bed, in slaap gesust door passende muziek van Max Richter.
Alle informatie over het feestelijke openingsweekend en het volledige programma Barok 2018 tot eind dit jaar vindt u hier.
VIDEO: bekijk hieronder de reportage in "Het journaal"
