IJsman Ötzi liep een groot risico op een hartaanval
De ijsman Ötzi - de man die na zijn dood in de hoge Alpen 5.300 jaar geleden, bewaard is gebleven als een ijsmummie - had drie verkalkingen in zijn hart, wat een verhoogd risico op een hartaanval betekende. Dat blijkt uit de eerste volledige CT-scan van zijn lichaam. De oorzaak van de verkalkingen was volgens specialisten waarschijnlijk genetisch.
Ötzi had daarnaast ook verkalkingen rond zijn halsslagader, die bloed naar het hoofd en de nek brengt, en in de slagaders aan zijn schedelbasis, die bloed naar de hersenen brengen. Dat verhoogde waarschijnlijk het risico op een beroerte, zei dokter Seth Martin aan "Live Science". Martin is een cardioloog aan John Hopkins Medecine in Baltimore, die niet betrokken was bij het nieuwe onderzoek.
"We zouden ons toeleggen op een vegetarisch dieet", zei Martin. "Een meer op planten gebaseerd of mediterraan dieet is het soort voeding dat hartziekten kan helpen vermijden."
Eerder was al gebleken dat Ötzi een voorliefde had voor vlees. Zijn laatste maaltijd bestond voor een groot deel uit het vette vlees van een steenbok, naast hert en granen.
Als Ötzi nu zou leven, en er slecht genoeg aan toe zou zijn, zouden dokters hem mogelijk een endarterectomie van de halsslagader geven, een procedure waarbij de slagader geopend wordt of schoongemaakt om een beroerte te helpen vermijden, zei Martin aan "Live Science". Ook een coronaire bypass zou een mogelijkheid zijn, een operatie waarbij de bloedtoevoer omgeleid wordt langs de geblokkeerde slagader.
Niet al te gezond
Ötzi mag dan wel oud zijn, hij is nog niet zo lang geleden ontdekt: wandelaars vonden hem in de Italiaanse Alpen in 1991. Blijkbaar is hij daar gestorven aan verwondingen, onder meer een pijlpunt in zijn schouder, die hij niet lang daarvoor had opgelopen, mogelijk bij een jachtongeluk of een gewapend treffen. Na een verblijf in Innsbruck in Oostenrijk, ligt hij nu in een speciaal museum, het Südtiroler Archäologiemuseum in Bolzano of Bozen in Italië.
De ijsman is een van de meest bestudeerde mummies ter wereld en onderzoekers weten nu dat Ötzi slechte tanden en knieën had, lactose-intolerant was, vlooien en wormen had, en maagbacterieën die maagzweren veroorzaken, en waarschijnlijk de ziekte van Lyme. Daarnaast had hij ook nog 61 tatoeages.
Uit een eerdere studie in het tijdschrift "Global Heart" was gebleken dat Ötzi een genetische aanleg had voor arteriosclerose, een vernauwing van de slagaders door de afzetting van vet. Gedeeltelijke CT-scans die toen genomen werden, tonen bovendien tekenen van algemene arteriosclerose in sommige slagaders, onder meer de halsslagader, een deel van de aorta en de rechter bekkenslagader.
Het was toen echter niet geweten dat Ötzi ook verkalkingen in zijn hart had, wat wijst op een verder gevorderde arteriosclerose, met een groter risico op een hartaanval of een beroerte, zei Albert Zink aan "Live Science". Zink is het hoofd van het Institute for Mummies and the Iceman aan de European Academy, en hij was niet betrokken bij de nieuwe studie.
In die studie hebben de onderzoekers een nieuwere CT-scan van Ötzi geanalyseerd, die uitgevoerd werd in 2013. Het was de eerste keer dat Ötzi volledig, van kop tot teen, gescand werd. Zijn twee armen steken immers in een vreemde hoek naast zijn lichaam, zodat hij niet past in een normale CT-scanner. Maar dankzij een nieuwe, grote CT-scanner in het Algemeen Ziekenhuis van Bolzano waren de onderzoekers nu wel in staat om een scan van zijn hele lichaam te nemen, ook van zijn borst en buik, en zo konden ze de verkalkingen in zijn hart vinden.
Genetische oorzaak
Aangezien Ötzi niet te zwaar was, niet rookte, regelmatig beweging nam en waarschijnlijk niet te vet at, althans gemeten naar de maatstaven van vandaag, lijkt het erop dat zijn genen, en niet zijn dagelijkse routine, aan de basis liggen van zijn lichamelijke conditie.
"Ik denk dat zijn levensstijl geen belangrijke rol gespeeld heeft bij de ontwikkeling van zijn verkalkingen", zo zei dokter Philip Green aan "Live Science". Green is een specialist cardiologie bij het New York-Presbyterian ziekenhuis, die niet betrokken was bij de nieuwe studie.
Green is het niet eens met de suggestie dat Ötzi baat zou hebben gehad bij een vegetarisch dieet. "Vandaag zou hij niet als een risico-patiënt beschouwd worden", zo zei hij. "En dus denk ik dat een ander dieet, zij het vegetarisch of veganistisch, Ötzi niet geholpen zou hebben."
Het lijdt geen twijfel dat Ötzi een van de oudste gevallen is van slagaderverkalking, en "een medisch voorbeeld dat aantoont dat genetische voorbeschiktheid waarschijnlijk de belangrijkste factor is van het ontstaan van arteriosclerose en coronaire hartziekte", zei Patrizia Pernter aan "Live Science". Pernter is een radiologe in Bolzano en een van de medewerkers aan de nieuwe studie.
