240 miljoen jaar oud reptiel is de voorouder van alle hagedissen en slangen
Onderzoekers hebben een 240 miljoen jaar oud fossiel van een reptiel geïdentificeerd als de voorouder van alle hagedissen en slangen. Megachirella wachtleri is daarmee de oudste bekende voorouder van de schubreptielen of de Squamaten, een groep die de zowat 10.000 soorten hagedissen en slangen omvat die er vandaag op aarde leven. Megachirella is zo'n 75 miljoen jaar ouder dan de fossielen waarvan tot nog toe gedacht werd dat ze de oudste schubreptielen waren.
Het oude reptiel, dat niet langer dan 15 centimeter zal geweest zijn, werd ontdekt in de Dolomieten in de Italiaanse provincie Zuid-Tirol, en het werd al in 2003 wetenschappelijk beschreven. Geschat werd dat het fossiel zo'n 240 miljoen jaar oud was, en de onderzoekers dachten dat het toebehoorde aan een lid van de Lepidosauria, een soort van primitief reptiel.
Maar bepaalde hagedisachtige kenmerken lieten vermoeden dat het fossiel waardevolle en unieke aanwijzingen zou kunnen verschaffen over de squamaten, zo zei Tiago Simões aan "Live Science". Simões is een doctoraatskandidaat in de biologie aan de University of Alberta in Edmonton in Canada, en de belangrijkste auteur van de nieuwe studie.
"Het verdiende meer aandacht, - vooral in de vorm van een CT-scan - om meer anatomische details te verkrijgen en een betere reeks gegevens, zodat we zijn plaats in de evolutionaire boom van de reptielen zouden kunnen begrijpen", zo zei Simões aan "Live Science".
75 miljoen jaar ouder
De onderzoekers gebruikten CT-scans om een 3D-computermodel van het fossiele reptiel op te bouwen, en ze vonden een aantal kenmerken die Megachirella verbonden met de squamaten of schubreptielen. Twee van die kenmerken komen alleen voor bij de groep van de squamaten: een deel van de hersenpan, een een structuur van het sleutelbeen. Samen identificeren die elementen Megachirella als "het eerste onmiskenbare schubreptiel uit het Trias", zo zegt de studie.
Megachirella is zo'n 240 miljoen jaar oud, en daarmee 75 miljoen jaar ouder dan de fossielen die tot nu toe beschouwd werden als de oudste schubreptielen. Die hogere ouderdom komt overeen met de schattingen voor de oorsprong van de schubreptielen die gedaan werden op basis van moleculaire gegevens, het DNA. Tot nu toe was er dus een kloof tussen die moleculaire gegevens en het fossielenbestand, maar Megachirella vult die kloof nu mooi op.
Hun bewijzen leveren een cruciaal en "erg bevredigend" ontbrekend stukje van een evolutionaire puzzel, door fossiel bewijs aan te voeren om te ondersteunen wat de moleculaire gegevens zeggen over de oorsprong van de schubreptielen, zei Chris Raxworthy aan "Live Science". Raxworthy is de curator van het Departement of Herpetology - de studie van de "kruipende dieren", de reptielen en de amfibieën - van het American Museum of Natural History in New York, en hij was niet betrokken bij de studie.
"Onderzoekers houden er altijd van als we zien hoe twee verschillende types van gegevens uitkomen op het zelfde antwoord", zei Raxworthy.
Er blijft echter nog een grote kloof bestaan in het fossielenbestand tussen Megachirella, die zo'n 240 miljoen jaar geleden leefde, en de andere fossiele schubreptielen die pas 168 miljoen jaar geleden opduiken. Er is nog veel dat moet uitgezocht worden over de diversiteit van deze oude slangen en hagedissen, en hoe ze eruitgezien kunnen hebben, zei Simões.
"Wat we ontdekken is het topje van de ijsberg, en er moet nog veel werk gedaan worden om de vroege evolutie van de schubreptielen te begrijpen", zei hij aan "Live Science".