Jemenitische havenstad Hodeida brandt, VN-gezant aangekomen in Jemen voor dringende gesprekken

De internationale coalitie van zuidelijke Jemenieten, Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten is vier dagen geleden een offensief gestart om Hodeida te heroveren op de Houthi-rebellen. Tot woensdagochtend had de coalitie de rebellen en de VN-organisaties de tijd gegeven om Hodeida te verlaten. Omdat ze dit niet deden, is de coalitieoperatie "Gouden Overwinning" van start gegaan. Naar eigen zeggen beschikken ze over 21.000 grondsoldaten. 

De door Saudi's geleide alliantie levert strijd om de luchthaven van Hodeida, ten zuiden van de stad, in handen te krijgen. Vanmorgen meldde het regeringsleger dat het de volledige controle over de luchthaven heeft, maar een AFP-correspondent ter plaatse zegt dat dat niet klopt. Wel woeden daar nu hevige gevechten.

Hodeida aan de Rode Zee is de enige haven in handen van de rebellen, maar het is wel de belangrijkste haven van Jemen dankzij haar strategische ligging. De Houthi-rebellen zijn vooral actief in het noorden van Jemen. Als de coalitie de haven inneemt, snijdt ze een cruciale economische en humanitaire levenslijn van Noord-Jemen door, het gebied met de meeste inwoners van het land. Door de gevechten rond Hodeida ligt de aanvoer van de voor de bevolking broodnodige humanitaire hulp grotendeels stil. 

De VN-gezant voor Jemen, Martin Griffiths, is vandaag in de hoofdstad Sanaa aangekomen voor dringende gesprekken over Hodeida. Hij zal de Houthi-rebellen, die ook Sanaa in handen hebben, voorstellen om de controle over Hodeida en zijn haven over te dragen aan een commissie die gesuperviseerd wordt door de VN, om zo nieuw bloedvergieten te vermijden.

De VN beschrijft de situatie in Jemen als de ergste humanitaire crisis van het moment. Meer dan 22 miljoen Jemenieten, of 75 procent van de bevolking, hebben nood aan dringende humanitaire hulp. 70 procent van alle hulpgoederen (water, eten, medicijnen en brandstof) komt langs de haven van Hodeida binnen. Of die hulpmiddelen dan ook effectief bij de behoeftigen terechtkomen, is een andere zaak. Vaak worden de goederen gekaapt en op de zwarte markt verkocht. En door de slag om Hodeida wordt de bevoorrading van Noord-Jemen door de agentschappen van de VN nog meer bedreigd.  

Het Internationaal Comité van het Rode Kruis trok vorige week al 71 medewerkers terug uit Jemen wegens veiligheidsredenen. Hulpverleners krijgen namelijk steeds meer te maken met bedreigingen. Dominik Stillhart, het hoofd van de operatie in Jemen, kaart de ernst van de situatie aan: "Humanitaire hulp wordt geblokkeerd, hulpverleners worden bedreigd en strijdende partijen proberen ons als pion in het conflict gebruiken." Stillhart benadrukt dat het Rode Kruis de volledige instemming van alle strijdende partijen moet hebben om zijn werk veilig te kunnen doen. "De veiligheid van onze medewerkers is een niet-onderhandelbare voorwaarde voor onze aanwezigheid in Jemen. Het is een absolute prioriteit", vult hij aan. 

Lise Grande, VN-coördinator voor Humanitaire Zaken, waarschuwt voor de gevolgen van de slag om de haven: "Ze kunnen alles kwijtraken, zelfs hun leven. De haven moet daarom open blijven om hongersnood tegen te gaan en de cholera-epidemie onder controle te krijgen." Deze epidemie trof vorig jaar al meer dan 1 miljoen mensen in Jemen. 2.200 mensen stierven aan de ziekte.  De coalitie van Saudi’s en Emirati’s beloven echter dat cargo’s met voedsel, medicijnen en olie klaarstaan om de humanitaire crisis aan te pakken. 

Ongeveer 8 miljoen Jemenieten lijden honger door het conflict. De VN voorspelt dat dit aantal tegen het einde van het jaar kan verdubbelen. Uithongering door bijvoorbeeld voedselkonvooien te blokkeren of markten te bombarderen komt in Jemen ook steeds vaker voor.  De VN heeft die tactiek nu dus unaniem veroordeeld.  

De situatie in Jemen escaleerde eind 2014 toen de noordelijke Houthi-rebellen de hoofdstad Sanaa overnamen. In 2015 begon de coalitie van Saudi-Arabië en de Emiraten met een tegenoffensief.  Ze beschuldigen de sjiitische Houthi-rebellen ervan de steun te krijgen van Iran, de sjiitische grootmacht van het Midden-Oosten en de aartsvijand van Saudi-Arabië. Het conflict gaat dus verder dan de strijd tussen de Houthi-rebellen en de regering van president Abd Rabbuh Mansur Hadi. Door de bittere rivaliteit tussen Saudi-Arabië en Iran is Jemen de speelbal van de regio.