"Spanje was 60 jaar lang babysupermarkt van Europa en Zuid-Amerika": komt er gerechtigheid voor 300.000 gestolen baby's?

In Madrid is vandaag het proces van start gegaan tegen de 85-jarige Eduardo Vela.  50 jaar geleden zou de gynaecoloog Inés Madrigal hebben weggehaald bij haar biologische moeder. Madrigal beschuldigt Vela nu van babyroof en vervalsing van haar geboorteakte.  Eduardo Vela riskeert 11 jaar cel.  

Dokter Vela werd al eerder ondervraagd, maar dat leidde tot niets. Tot nu toe heeft hij altijd alles ontkend. Vela beweert dat hij zich uitsluitend bezighield met de medische kant van de bevalling.  Maar het is wel zijn handtekening die bevestigt dat Inés Madrigal de biologische dochter is van haar "nieuwe" moeder, terwijl die eigenlijk nooit zwanger was. De Spaanse aanklagers beschuldigen Vela ervan zich achter zijn hoge leeftijd te verschuilen. Op elke vraag antwoordt hij: "Ik herinner het me niet meer."

Vela werkte jarenlang in het ziekenhuis van San Ramón, het epicentrum van de aanklachten over gestolen baby's. Zijn rechterhand was María Gómez Valbuena, een zuster die van dezelfde misdaden beschuldigd werd, maar overleed in 2013. 

Inés Madrigal, ook woordvoerster van SOS Bebés Robados, hoopt dat haar rechtszaak ook andere slachtoffers zal helpen: "Spanje is zestig jaar lang de babysupermarkt van Europa en Zuid-Amerika geweest." Madrigal roept alle Spanjaarden dan ook op om eender welke onregelmatigheden rond geboorteaktes te melden. 

Kort nadat Franco in 1939 de macht greep, werden duizenden baby's ontvoerd.  De pasgeboren kinderen werden weggehaald bij hun moeders, vaak politieke opposanten, en doorgegeven aan gezinnen die het Franco-regime goed gezind waren. Tussen de jaren 40 en 90 zouden er naar schatting 300.000 baby's gestolen zijn. Maar het is heel moeilijk om een exact aantal te bepalen, want de ontvoeringen zijn verdoezeld met officiële documenten. De meeste babydiefstallen kwamen voor in Valencia, Madrid, Barcelona, Cádiz en het Baskenland. 

Franco zag de ontvoeringen als een politiek middel om zijn opposanten te verslaan. Kinderen van republikeinen werden ondergebracht bij gezinnen van nationalisten of andere Francogezinden. Die laatsten brachten de kinderen dan de "juiste" politieke ideeën bij. Dokters lieten de biologische moeders geloven dat hun baby kort na de bevalling overleden was.  De "nieuwe" moeders dachten op hun beurt dat de biologische moeders gestorven waren of hun kind in de steek hadden gelaten.  

"In zekere zin is dit de meest symbolische misdaad van Franco", zegt Emilio Silva, hoofd van de Associatie voor het Herstel van het Historisch Geheugen.  "Een kind stelen en zijn identiteit wegnemen, dat deed Franco heel Spanje aan." Nog altijd leven heel wat Spanjaarden in onwetendheid over hun ouders of kinderen. Een aantal organisaties zoals SOS Bebés Robados of de actiegroep Anadir zetten zich in voor de slachtoffers.  Er is zelfs een gespecialiseerd geneticabedrijf dat gescheiden familieleden probeert te herenigen op basis van DNA.    

De grootschalige babyroof in Spanje bleef duren tot lang na de dood van Franco in 1975.  De illegale handel in baby's was erg winstgevend en floreerde ook in de jaren 80 en 90. Advertenties lokten alleenstaande moeders bijvoorbeeld met valse beloftes.   

Spanje voert nu al jaren onderzoek naar de ontvoeringen.  De autoriteiten openden al 3000 dossiers, maar de meeste worden snel weer gesloten wegens gebrek aan bewijs. 

In Argentinië, in Latijns-Amerika, vond tijdens de militaire dictatuur in de jaren zeventig een gelijkaardige babyroof plaats. Toen werden er naar schatting een 500-tal baby's van politieke gevangenen, geboren in clandestiene gevangenissen, weggehaald bij hun moeder en doorgegeven aan sympathisanten van het regime. Tot op vandaag zetten de wereldberoemde Madres de la Plaza de Mayo de zoektocht naar hun gestolen kinderen en kleinkinderen verder.