Cocateelt in Colombia breekt alle records ondanks vredesakkoord

Colombia blijft de grootste producent van cocaïne ter wereld en de cocateelt bereikt er zelfs recordhoogtes. Dat lijkt contradictorisch, omdat Colombia twee jaar geleden een vredesakkoord bereikte met de Farc-rebellen. Die hielden zich bezig met de productie van cocaïne om hun gewapende strijd te financieren. De Colombiaanse regering beloofde de ontwapende FARC-rebellen en de boeren toen hulp om de coca te vervangen door alternatieve gewassen. Maar dat is onvoldoende gebeurd en de drugshandel is door andere groepen overgenomen, zegt Wies Willems van Broederlijk Delen.

"Vandaag zien we dat heel veel andere gewapende groepen, paramilitairen en misdaadbendes het vacuüm hebben opgevuld dat de FARC-rebellen achterlieten", zegt Willems op Radio 1. "Die groepen blijven boeren afpersen en houden zo de cocateelt in stand, want de cocaïnehandel blijft natuurlijk erg winstgevend." Volgens Willems zijn er zeker ook dissidente Farc-rebellen weer betrokken bij de teelt en de trafiek van cocaïne, uit teleurstelling met het trage verloop van het vredesakkoord en door gebrek aan economische alternatieven.

Uit het rapport van het VN-agentschap voor Misdaad en Drugs (UNODC) blijkt dat de cocateelt in 2017 met liefst 31% is gestegen ten opzichte van 2016. De geschatte oogst van cocabladeren is goed voor een potentiële productie van bijna 1.400 ton cocaïne, met een marktwaarde van naar schatting 2,3 miljard euro. In België zou die hoeveelheid cocaïne een straatwaarde hebben van gemiddeld minstens 70 miljard euro. Eén gram zou tussen 50 en 55 euro kosten in ons land en dat is een pak minder dan het wereldwijd gemiddelde van 70 tot 100 euro per gram.

Nooit eerder gebeurde de cocateelt op zo’n grote schaal in Colombia. In 2017 werd cocaïne er gecultiveerd op 171.000 hectare land. Dat is 17% meer dan het jaar voordien. De teelt is geconcentreerd in het westen van Colombia, aan de Stille Oceaan, in de departementen Antioquia, Cauca, Putumayo en in het noorden van Santander. In het grensgebied met buurland Ecuador blijft Narino de grootste producent, daar alleen wordt meer coca geteeld dan in heel Peru, de tweede wereldproducent van cocaïne.

Het VN-rapport is gebaseerd zowel op satellietbeelden als op onderzoek op het terrein en het strookt met een Amerikaans rapport van eerder dit jaar. Colombia is al jaren een trouwe bondgenoot van de Amerikanen, maar VS-president Donald Trump heeft er onlangs mee gedreigd om Colombia te diskwalificeren als partner in de "War on Drugs", als Colombia het tij niet kan keren.

Dit rapport zet de Colombiaanse regering dus nog meer onder druk. De nieuwe rechtse president Ivan Duque heeft de stijgende cocateelt al een risico voor de nationale veiligheid genoemd. Hij wil de drugsbestrijding opvoeren en de huidige productie van cocaïne met 70% verminderen.

Eén van de maatregelen is om de onkruidverdelger glyfosaat te vernevelen boven illegale cocaplantages. Maar die methode is op z’n minst heel omstreden. In 2015 moest de vorige Colombiaanse regering onder president Juan Manuel Santos het fumigeren met glyfosaat vanuit sproeivliegtuigjes stopzetten. Dat gebeurde na waarschuwingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dat de onkruidverdelger glyfosaat van chemiereus Monsanto mogelijk kankerverwekkend is. Maar om die vliegtuigjes te omzeilen, wordt er nu al volop geëxperimenteerd met drones.

Ook Wies Willems van Broederlijk Delen verwacht een hardere aanpak en opnieuw grootschalige besproeiingen met glyfosaat. Maar net als andere experten vraagt ook hij zich af of dat het probleem zal oplossen: "De oorzaken die aan de basis liggen van het conflict in Colombia zijn de ongelijke verdeling van grond en de grote verwaarlozing van het platteland, en die zijn nooit opgelost geraakt. De Colombiaanse overheid krijgt geen vat op de gebieden die heel zwaar getroffen zijn door het gewapend conflict, waar heel weinig economische alternatieven beschikbaar zijn. Dus daardoor blijven die illegale activiteiten ook bestaan."

Ook het VN-agentschap waarschuwt dat de stijgende cocaïneproductie het vredesproces in Colombia in gevaar kan brengen. Het vredesakkoord tussen de Colombiaanse regering en de FARC-rebellen kwam er in 2016 na jaren onderhandelen en moest een einde maken aan een halve eeuw burgeroorlog in Colombia. De nieuwe Colombiaanse president is het vredesakkoord al niet zo goed gezind en wil nu het leger inzetten om de cocateelt sneller terug te dringen, wat dan weer tot meer conflicten zal leiden, besluit Wies Willems nog.

Bekijk hier het fragment uit “Het Journaal”: