Beste Vlaamse ministers, neem onze musea hun dromen niet af!

Vanochtend beslist de Vlaamse regering over onze toekomst. Een toekomst waarin de Vlaamse overheid de musea een ruimere opdracht toeschrijft, zo vertelt het nieuwe Cultureel-erfgoeddecreet. En dat juichen wij toe, want we zouden maar wat graag zoveel meer voor u willen doen. Helaas stoten we al een tijdje op onze grenzen, dat erkent ook bevoegd minister Sven Gatz (Open VLD). Maar krijgt hij ook de steun van de voltallige Vlaamse regering? Zal de overheid haar ambitieniveau vertalen in haar investeringsbeleid en ons én u opnieuw laten dromen?

“‘t Is weer voorbij die mooie zomer, die zomer die begon zo wat in mei”. Of eigenlijk in juni. Toen we onze Rode Duivels aanmoedigden op weg naar hun afspraak met de geschiedenis. Ondertussen beleefde Alison Van Uytvanck op Wimbledon haar eigen tennissprookje en toerde Greg Van Avermaert 8 dagen door Frankrijk in de gele trui. Die sportprestaties zaten nog vers in ons collectieve geheugen toen onze topatleten op de eerste Europese Kampioenschappen in Glasgow/Berlijn een nieuw hoofdstuk in de sportgeschiedenis schreven door maar liefst 19 medailles mee naar huis te brengen. Het sluitstuk van een gouden sportzomer.

Onze sportgeschiedenis staat bol van gedenkwaardige figuren en heroïsche prestaties. Unieke sportmomenten die bij elke sportliefhebber zonder twijfel talloze, vaak emotioneel geladen herinneringen oproepen. Van de eerste Touroverwinning van Eddy Merckx tot het EK-goud van Nafi Thiam. Stuk voor stuk zijn die momenten goud waard en verdienen ze het om goed te worden bewaard.

Het is aan ons, de musea en andere erfgoedinstellingen, om deze maatschappelijke taak te vervullen. Door waardevol cultureel erfgoed te verzamelen, te bewaren en te presenteren vormen ze bakens van ons collectieve geheugen.

Zo ook het Sportimonium dat zich ontfermt over ons sporterfgoed, van u en mij, en ons gedeeld sportgeheugen koestert aan de hand van talrijke objecten en documenten. Van de fiets waarmee Rik Van Steenbergen in 1949 wereldkampioen werd over de spikes van Tia Hellebaut tot het motorpak van Stefan Everts.

Een sportmuseum is een plaats van herinnering waar de bezoeker wordt teruggevoerd naar de grote momenten uit onze sportgeschiedenis. Dat we die collectieve herinneringen samen moeten blijven koesteren, vinden ook atleten zelf. "Het is enorm belangrijk dat onze sportgeschiedenis in ere wordt gehouden. Wat de motorcross betreft, waren we vijftig jaar lang wereldkampioen, van René Baeten tot Steve Ramon. Een halve eeuw hebben we geschiedenis geschreven. Het is belangrijk dat er een museum is dat die prachtige geschiedenis koestert en vertelt."

Ook objecten en documenten gerelateerd aan de geschiedenis van de sport behoren tot het Vlaamse erfgoed dat we moeten beschermen. Dat lijkt ook minister van Toerisme Ben Weyts te beseffen. Bij de recente opening van het vernieuwde wielermuseum Koers in Roeselare liet hij verstaan dat het wielrennen Vlaams erfgoed is dat een plaats heeft in musea. Hoopgevende en terechte woorden, maar hopelijk beseft hij – en zijn collega-ministers - dat dit ook geldt voor andere sporten en al die andere vormen van Vlaams erfgoed waar musea en erfgoedinstellingen zich met hart en ziel over ontfermen.

“Het belang van een museum als Sportimonium, waar het Belgische sporterfgoed bewaard en getoond wordt, kan niet voldoende beklemtoond worden”, aldus Jacques Rogge, erevoorzitter van het Internationaal Olympisch Comité. “Want sport gaat om meer dan competitie, het vertelt iets over wie we zijn en waar we vandaan komen, over onze waarden en normen. Er valt dan ook bijzonder veel te leren uit de sportgeschiedenis.”

Sportimonium is meer dan een Hall of Fame, een plaats van verering. Het museum vertelt geen eenzijdig verhaal over sport en helden, maar plaatst die sportieve topprestaties in hun historische en socio-economische context. Want sport gaat al lang niet meer uitsluitend over competitie en prestaties.

Sport maakt vandaag een wezenlijk onderdeel uit van ons eigen dagelijkse leven. Sport biedt ons dan ook een spiegel op de samenleving. Een venster op de wereld waarin we leven en een inzicht in de ontwikkelingen die zich daarin afspelen. Wie kijkt naar de geschiedenis van de sport kijkt met andere woorden door de achteruitkijkspiegel van de samenleving.

Maar musea en erfgoedinstellingen zijn niet alleen plaatsen van herinnering. Het zijn evengoed plekken van verwondering, verbazing en beleving. Hoewel de digitalisering ervoor zorgt dat we onze collecties vandaag altijd en overal kunnen delen met u, de rechtmatige eigenaars van al dit cultureel erfgoed, blijft een museumbezoek ook vandaag nog een authentieke belevenis. “Op tv kan je veel zaken ook zien, maar door een museum te bezoeken voel je zelf toch meer wat het allemaal betekend heeft”, aldus gewezen oud-olympisch kampioene hoogspringen Tia Hellebaut.

Méér nog: de objecten en bijhorende verhalen die in een museum getoond en verteld worden, genereren nieuwe ervaringen en vormen vooral een bron van inspiratie, niet het minst voor toekomstige generaties. Tia Hellebaut is er dan ook sterk van overtuigd dat telkens als je een museum bezoekt je daar iets van zal bijblijven. “Musea zijn zeer belangrijk om kinderen te inspireren en te laten dromen.” Musea bewijzen immers dat we tot veel grotere prestaties in staat zijn dan vaak wordt gedacht van ‘les petits Belges’.

Dat geldt lang niet alleen voor de sport, maar evengoed voor de schilderkunst, de fotografie, en zovele andere vormen van cultureel erfgoed die terug te vinden zijn in onze Vlaamse musea en ons allemaal laten dromen.

Die Vlaamse bescheidenheid, daar moeten we ook als musea van afstappen, beste ministers. Daarover zijn we het volmondig eens. Maar zo ambitieus als het Vlaamse Cultureel-erfgoeddecreet klinkt, zo sober blijft het budget.

Als sector zouden we met z’n allen nochtans zoveel meer willen en kunnen doen. Voor u, door u en met u. Want wat de erfgoedspelers in Vlaanderen doen, doen ze niet voor zichzelf, maar voor de samenleving. Via de hashtag #wezoudenzoveelmeervooruwillendoen roept de burger de Vlaamse regering dan ook op om de erfgoedspelers de steun te geven die hun publiek verdient. Nu is het aan u, beste ministers. Geef ons verleden toekomst en laat ons samen dromen!