Van Belgocontrol naar skeyes: nieuwe naam, oude problemen bij luchtverkeersleider

Alweer ondervindt het luchtverkeer in ons land hinder door een actie bij luchtverkeersleider skeyes. Alweer, want de voorbije weken waren er al verschillende acties die luchtverkeer deels tot volledig onmogelijk maakten. Aan de bron van die acties ligt een sociaal conflict tussen vakbonden en directie. Een conflict dat al jaren aansleept en waar geen einde lijkt aan te komen. Vakbonden en directie staan lijnrecht tegenover elkaar en beide partijen groeien niet bepaald naar elkaar toe.

Toen skeyes nog Belgocontrol was, kreeg het in 2014 een fors besparingsplan voorgeschoteld van de federale regering. Per jaar moest achtereenvolgens telkens 2.5 procent bespaard worden en dat gedurende vijf jaar. De concurrentie tussen de luchthavens van Zaventem en Charleroi en het feit dat luchtvaartmaatschappijen steeds minder willen betalen voor de dienstverlening van een luchtverkeersleider deden de cijfers van Belgocontrol diep rood kleuren. Ondanks investeringen van de directie voelt een deel van het personeel zich nog altijd in de steek gelaten.

Een van de meest gehoorde klachten is dat de werkdruk bij skeyes te hoog ligt. Een probleem dat het bedrijf al met zich meedraagt van toen het nog Belgocontrol was.  De luchtverkeersleiders zelf zeggen dat door te weinig personeel de voorbije jaren ze heel vaak 11 tot 12 dagen na elkaar moeten werken. Ze krijgen dan dagdiensten, ochtendshiften, late – en nachtdiensten door elkaar om vervolgens 2 dagen thuis te zijn en opnieuw aan de slag te gaan. Bovendien zijn er een aantal langdurig zieken en moeten veel collega's daardoor extra diensten komen doen, wat de werkdruk alleen maar verhoogt. Er is discussie over het toekennen van loopbaanonderbreking, over rustperiodes, over de aanwervingspolitiek en zo gaat het lijstje nog wel even door.

Volgens de directie is er ondanks de besparingen uit het verleden de voorbije jaren ook fors geïnvesteerd in mensen en middelen.

Wie van beide partijen gelijk heeft, is eigenlijk van ondergeschikt belang. De werkdruk is inderdaad toegenomen en er zijn dus een aantal landurig zieken waardoor de werkdruk op wie overblijft natuurlijk groeit. Het personeelsbestand van skeyes gaat het komende anderhalf – tot twee jaar wel van 800 naar 950. Daar zitten ook nieuwe luchtverkeersleiders bij, maar omdat de opleiding lang duurt en vrij intens is duurt het even voor het effect van die nieuwe werkrachten voelbaar is op de werkvloer. De directie maakt zich dus sterk dat ze wat kan doen aan die werkdruk en neemt de bezorgdheden van het personeel ook ernstig.

Alleen zit er ruis op de lijn tussen de directie en het personeel, of toch een deel van het personeel. Het feit dat het management in 2016 een sociaal akkoord sloot waarmee de grote vakbond ACV niet akkoord ging, zorgt voor fundamenteel wantrouwen langs de kant van die vakbond.

Dat het niet botert tussen bepaalde personeelsleden en de directie uit zich onder andere in het feit dat sommige supervisors zich ziek melden om vervolgens wel aanwezig te zijn op de werkvloer om andere collega's te overtuigen om ook actie te voeren. 

Zo waren er volgens sommige bronnen bij de nationale staking van vorige maand wel degelijk voldoende luchtverkeersleiders fysiek aanwezig om de boel draaiende te houden. De luchthaven van Zaventem ging toen 24 uur lang op slot. Omdat de directie niet zeker wist of er voldoende personeel ging zijn (niemand reageerde in de dagen voor de actiedag op de vraag van de directie) moest de directie de dag voor de nationale staking aankondigen dat er geen vliegverkeer mogelijk zou zijn op de Belgische luchthavens. Dat moeten ze altijd ruim op tijd doen zodat luchtvaartmaatschappijen hun operaties kunnen aanpassen.

De dag van de staking zelf kwam toch zo goed als  iedereen opdagen. Naar verluidt omdat ze op die manier toch nog salaris ontvangen in plaats van een stakingspremie die lager ligt. Het feit dat dit soort verhalen via verschillende kanalen naar buiten komt duidt nogmaals dat het wantrouwen tussen een aantal cruciale spelers binnen het bedrijf groot is.

(lees verder onder de foto.)

Skeyes is nog altijd een overheidsbedrijf, maar de bevoegde minister François Bellot (MR) blonk de afgelopen jaren uit in afwezigheid wanneer het ging over luchtvaartdossiers. Er is geen vliegwet gekomen die de vliegbewegingen rond Brussel moet regelen, iets wat zowel de luchtverkeersleider, de luchtvaartmaatschappijen als de omwonenden gevraagd hebben. Er is geen overleg geweest over de verschillende geluidsnormen in Vlaanderen en Brussel, waardoor bepaalde vliegtuigen geluidsboetes krijgen wanneer ze de instructies van de luchtverkeersleiding volgen.

De minimale dienstverlening bij Skeyes was een van de punten die deze federale regering zou realiseren, maar net zoals in alle andere luchtvaartdossiers is men hier geen millimeter opgeschoten. Voor een land dat zich altijd wil profileren als het centrum van Europa is een daadkrachtig beleid rond luchtvaart broodnodig. Misschien moeten we - zoals zo vaak - eens in Nederland gaan kijken? 

De directie heeft de voorbije weken gesleuteld aan een voorstel. Er zouden opnieuw extra aanwervingen komen en er wordt ook gesleuteld aan voorstellen rond arbeidsduur. Zo zouden luchtverkeersleiders niet langer dan 6 dagen aan de slag mogen zijn. Een loonsverhoging van 8 tot 20 procent zit ook verwerkt in het voorstel. Vraag is nu of dat voorstel zal goedgekeurd worden aanstaande vrijdag?

De kans bestaat dat we opnieuw naar een scenario gaan zoals bij het vorige sociale akkoord in 2016. Toen keurde de grootste bond het akkoord niet goed, maar werd het met steun van andere vakbonden toch geïmplementeerd. Intussen is de directie ook aan het onderhandelen met de luchthavens van Luik en Charleroi voor langdurige contracten die 10 jaar geldig zouden zijn. Stakingen of disrupties door te weinig luchtverkeersleiders kan de directie dus momenteel missen als kiespijn. 

De luchtverkeersleiders hebben al laten weten dat ze nog bijkomende voorstellen willen doen en willen verwerkt zien in het huidige plan van de directie.  En tot zolang zijn ze bereid om hun acties verder te zetten. 

En daarmee lijkt het sociale conflict nog lang niet van de baan. En dat net op het moment dat de luchthaven van Schiphol in Amsterdam aan haar maximale capaciteit zit en een luchthaven als Brussels Airport zich zou kunnen profileren als alternatief voor nieuwe klanten. Maar nieuwe klanten houden niet van oude conflicten en om het met de woorden van een luchtverkeersleider te zeggen: "We hebben toch geen volk voor extra vluchten!"