Belgische baggeraar legt experiment met diepzeeknollenrooier stil
De Belgische baggeraar Deme heeft zijn experiment met de “diepzeeknollenrooier” Patania II tijdelijk stopgezet. Technische problemen zorgen ervoor dat het toestel voorlopig niet kan graven naar de “truffels van de oceaan”.
De komende maanden zou Deme een proefprogramma starten waarbij mangaanknollen van de diepzeebodem worden opgehaald. In de Stille Zuidzee ten westen van Mexico is de Patania II te water gelaten, een rooimachine die in staat is op de bodem van de zee te opereren. De machine is met een navelstreng van zes kilometer verbonden met een onderzoeksschip aan het zeeoppervlak. Precies met deze verbinding is het de voorbije dagen misgelopen.
Het technisch probleem toont hoe penibel het experiment is. “Deme is gespecialiseerd in dit soort baggertechnieken”, zegt David Van Rooij in “De wereld vandaag” op Radio 1. “Maar tot nu was dat hooguit op 500 meter diepte. Ditmaal gaat het om ultradiep water. Het is een technologisch hoogstandje waarvan het me niet verbaast dat het misgaat.”
Rooien op de modderige zeebodem
Mangaanknollen, ook ertsknollen genoemd, zijn metaalhoudende klompen die mangaan en ijzer bevatten, naast kostbare elementen als kobalt, nikkel, platina en vanadium. Ze zien eruit als zwarte klompen steen, maar doen sommigen ook denken aan truffels. David Van Rooij: “Voor sommigen zien ze er zelfs als tennisballen uit. Ik vind de vergelijking met aardappelen nog het meest geslaagd. Het lijkt ook op een aardappelveld met knollen die overal in de modder verspreid liggen. De velden liggen in heel stille zones van de oceaan waar bijna geen sedimentatie is van stromingen of rivieren. Ze zijn pas op het einde van de negentiende eeuw ontdekt. Maar de belangstelling is iets van de laatste tien jaar.”
De rush op grondstoffen voor onder meer roestvrij staal, smartphones en batterijen is op dit moment zo groot dat ook diepzeemijnbouw een reële optie is geworden. Over de hele wereld hebben staten en bedrijven hun oog laten vallen op de mangaanknollen.
De Clarion-Clipperton-breukzone
In 2013 kreeg de baggeraar Deme met zijn dochteronderneming GSR een concessie voor exploratie van een gebied in de Clarion-Clipperton-breukzone in de Stille Zuidzee, die tot de internationale wateren behoort. De grondstoffen zijn er gemeenschappelijk erfgoed van de internationale gemeenschap.
Deme werkt met een op afstand gestuurd rupsvoertuig dat op de modderige zeebodem de knollen rooit. Via een drukleiding worden de knollen naar boven geperst, samen met stof en zeeklei. Een moederschip aan de oppervlakte vangt de knollen op en stuurt stof en klei terug de zee in. De knollenrooier op de zeebodem wordt gestuurd door elektriciteit via een kilometerslange navelstreng. Met een camera kan de rooier bestuurd worden langs diepzeekloven en -dalen.
Niet te voorspellen gevolgen voor het milieu
Het hoeft niet gezegd dat milieuorganisaties bijzonder ongerust zijn over de exploitatie van de diepzee. Er is zelfs nog weinig bekend van het leven in de donkere diepte van de zee. Gevreesd wordt voor niet te voorspellen gevolgen voor het evenwicht van het oceaanmilieu. Voorstanders maken zich sterk dat enkel de mangaanknollen worden opgezogen en de zeebodem amper wordt aangetast.
Ze wijzen er ook op dat de grondstoffen moeten dienen voor duurzame toepassingen zoals batterijen voor elektrische auto’s, voor windturbines en fotovoltaïsche cellen. Van Rooij: “Net in een wereld waarin we geen fossiele brandstoffen meer gebruiken, hebben we deze grondstoffen nodig. Ze zijn op het land aanwezig, maar de geopolitiek zorgt ervoor dat ze niet zomaar beschikbaar zijn. Op de zeebodem liggen ze voor het oprapen. Helaas hebben we geen besef van de verstoring die we teweegbrengen in het zeemilieu.”