Europese verkiezingen, waar stemmen we juist voor?
Op 26 mei stemmen we voor een nieuw Europees Parlement. Maar wat doet dat parlement juist? Europajournaliste Leen De Witte legt het belang van de Europese verkiezingen helder uit. De grootste Vlaamse partijen maken deel uit van Europese families. In ons interactief overzicht onderaan in dit artikel ontdekt u waar uw Vlaamse stem in Europa terechtkomt.
Wat doet het Europees Parlement nu precies? En waarvoor stemmen we? VRT NWS-journalist Leen De Witte legt het u haarfijn uit, in amper 3 minuten:
Op 26 mei kunnen we voor de negende keer gaan stemmen voor het Europees Parlement. De eerste keer was in 1979. We verkiezen 751 parlementsleden die uit verschillende lidstaten komen en om de vijf jaar rechtstreeks verkozen worden.
Elk land heeft een vast aantal plaatsen in het parlement (zetels). Voor België gaat het om 21 zetels: 12 Vlaamse, 8 Franstalige en 1 Duitstalige. Zij zitten niet per land samen, maar per fractie (een politieke familie). Bij de verkiezingen draait het er voor elke fractie om zoveel mogelijk zetels te bemachtigen.
De partij die de grootste wordt, mag de Commissievoorzitter voordragen. Want in Europa is er niet alleen het parlement, maar ook de Commissie, zeg maar het dagelijks bestuur. Daarnaast heb je ook nog de ministerraden, waarin de bevoegde ministers van alle landen vergaderen. Dat kan gaan over kwesties als defensie, milieu, migratie, werkgelegenheid. En er is ook nog de Europese raad. Die noemen we meestal de "Europese top" waarin staatshoofden en regeringsleiders samen komen. Standaard komen ze vier keer per jaar samen, maar als er een crisis is, zien ze elkaar vaker.
Maar terug naar het parlement. De meeste vergaderingen gebeuren in het Europees Parlement in Brussel. Maar ongeveer één keer per maand verhuist het hele parlement voor vier dagen naar Straatsburg. Daar komt veel kritiek op, omdat die verhuizing wel wat kost.
Het parlement bespreekt de voorstellen van de Europese Commissie en stemt erover. Het controleert ook of alle instellingen goed werk leveren en of het Europese geld goed gebruikt wordt.
Waar belandt mijn stem voor de Europese lijst?
De grootste Vlaamse partijen werken in Europa samen met gelijkgezinde partijen uit andere landen. Zo heb je bijvoorbeeld een Europese liberale, socialistische of eurokritische fractie. Ontdek hieronder in ons interactief overzicht waar uw stem op een Vlaamse partij in Europa terechtkomt. Klik op de partijen om hun Europese link te ontdekken.
CD&V
Lijsttrekker in Vlaanderen:
Kris Peeters
Kris Peeters is momenteel vicepremier en minister van Werk, Economie en Consumenten in de Regering-Michel II. Tussen 2007 en 2014 was Peeters minister-president van Vlaanderen.
Hoe kijkt de partij naar Europa?
De CD&V ziet de Europese Unie als het geschikt beleidsniveau om uitdagingen zoals klimaatverandering, terrorisme en migratie aan te pakken. De EU wordt als noodzakelijk gezien omdat België zich niet alleen kan wapenen tegen zo’n grensoverschrijdende uitdagingen.
Hoeveel verkozenen heeft CD&V in het Europees parlement?
2: Ivo Belet en Tom Vandekendelaere
Deze partij is deel van:
De Europese Volkspartij (EVP)
Spitzenkandidaat:
Manfred Weber
De Spitzenkandidat van de EVP is Manfred Weber, lid van de CSU, de Beierse (conservatievere) zusterpartij van de CDU van Angela Merkel. Weber is momenteel fractievoorzitter van de EVP. Omdat de EVP doorgaans als grootste fractie uit de bus komt, is Weber grote kanshebber op het Commissievoorzitterschap.
Standpunten
- Een Europa waar elke Europeaan gelijke kansen krijgt om te slagen in het leven
- Een verenigd Europa, waarin elke Europeaan gelijk is ongeacht nationaliteit
- Wil de Europeaanse levenswijze beschermen met nadruk op de gemeenschappelijke waarden zoals waardigheid, vrijheid, solidariteit, mensenrechten, democratie en de rechtstaat
- Een sociale markt economie gebaseerd op vrijheid, verantwoordelijkheid en eerlijkheid. Hierbij worden private ondernemingen gepromoot, maar ook economische welvaart voor iedereen staat hier centraal
- Duurzaamheid: het beschermen van onze planeet voor de toekomstige generaties
- Onderzoek & innovatie om onze levenskwaliteit te verbeteren
Leuke weetjes
- De partij van Viktor Orbán, regeringsleider van Hongarij, is ook lid van deze partij. Orbán is de laatste tijd een zeer omstreden figuur in de Europese Unie. Mede omdat de Europese strafprocedure (artikel 7) is gestart tegen Hongarije wegens uitholling van de democratie en de rechtstaat. Weber heeft bekendgemaakt in dialoog te willen blijven met Orbán
- Herman Van Rompuy was de eerste Europese president ooit en tevens ook lid van de EVP
- De EVP bestaat al sinds 1953. Al sinds het prille begin van de Europese Unie, die werd opgericht in 1951
- Sinds 1999 is de EVP onafgebroken de grootste fractie in het Europees Parlement met 217 van de 751 leden, dit is ongeveer 29% van de Europarlementsleden
SP.A
Lijsttrekker in Vlaanderen:
Kathleen Van Brempt
Kathleen Van Brempt is momenteel verkozene in het Europees Parlement, daar is ze ook vicevoorzitter bevoegd voor duurzame ontwikkeling van de S&D. Daarvoor is ze zowel staatssecretaris als Vlaams minister geweest.
Hoe kijkt de partij naar Europa?
De SP.A pleit voor een Europa waar vooral mensen centraal staan en niet alleen de grote bedrijven, lobbygroepen en dergelijke. Sociale zekerheid, ecologie, mensenrechten en democratie zijn de centrale thema’s. De partij stelt ook dat de Europese Unie geen antwoorden geeft op de uitdagingen van vandaag de dag.
Hoeveel verkozenen heeft SP.A in het Europees parlement?
1: Kathleen Van Brempt.
Deze partij is deel van:
Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten in het Europees Parlement (S&D)
Spitzenkandidaat:
Frans Timmermans
Wanneer u voor de socialisten stemt, stemt u voor Frans Timmermans als nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Dit is een ervaren politicus uit de Nederlandse “Partij van de Arbeid” en maakt momenteel ook deel uit van de Commissie-Juncker, als eerste vicevoorzitter.
Standpunten
- Willen dat de Europese Unie radicale veranderingen doorvoert: eerlijker, duurzamer, meer solidair
- Samenwerking over verschillende partijgrenzen heen
- Duurzaamheid
- Een solidair en humaan migratie- en vluchtelingenbeleid, waarbij mensenrechten centraal staan en iedereen maximaal wordt ondersteund bij het integreren in de maatschappij
Leuke weetjes
- Is de tweede grootste fractie met 187 Parlementsleden van de 751. De fractie maakt dus ongeveer 25% uit van het Europees Parlement
- Martin Schulz, voormalig voorzitter van het Europees Parlement, is ook lid van de S&D
- De fractie is opgericht in 2009
N-VA
Lijsttrekker in Vlaanderen:
Geert Bourgeois
Na meer dan 40 jaar ruilt onze huidig minister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed de nationale politiek voor het Europees niveau.
Hoe kijkt de partij naar Europa?
De N-VA ziet de Europese Unie als oplossing voor uitdagingen die te groot zijn voor één land. Ze vinden niet dat de Unie over alles mag beslissen. Wat kan en wat niet, moet vanuit de lidstaten groeien. De lidstaten moeten daarbij ook hun eigen identiteit kunnen behouden. N-VA focust hier op het feit dat Vlaanderen mee aan tafel zou moeten kunnen zitten. Ze wil de Europese Unie dan ook gebruiken om de Belgische staat meer te vervagen.
Hoeveel verkozenen heeft N-VA in het Europees parlement?
Vandaag heeft N-VA vier van deze zetels. Deze worden bemand door Mark Demesmaeker, Helga Stevens, Anneleen Van Bossuyt en Ralph Packet.
Deze partij is deel van:
De N-VA is in Vlaanderen misschien wel de grootste partij, maar zit in het Europees Parlement niet in de grootste fractie. De partij is lid van de fractie van "Europese Conservatieven en Hervormers" (ECH), vandaag nog de derde fractie in het parlement. Maar de N-VA is eigenlijk lid van een Europese partij die niet in deze fractie zit, namelijk de Europese Vrije Alliantie, die op dit moment nog samen met de Europese Groenen één fractie vormt.
Spitzenkandidaat:
Oriol Junqueras
Oriol Junqueras is een Catalaanse politicus van de ERC, een links-nationalistische partij die streeft naar de onafhankelijkheid voor Catalonië van Spanje. Junqueras is dezer dagen vooral bekend vanwege het proces dat tegen hem en elf andere Catalanen loopt in Spanje. Junqueras wordt vervolgd voor de organisatie van het onafhankelijkheidsreferendum eind 2017 in Catalonië. Hij zit momenteel in voorhechtenis en riskeert een gevangenisstraf van maximaal 25 jaar. Ten tijde van het referendum was hij viceminister-president in de Catalaanse regering, tot die door de Spaanse regering werd afgezet. Nu is hij lijsttrekker voor de ERC bij de Europese verkiezingen en dus ook Spitzenkandidaat voor de EVA. Hoewel de N-VA momenteel dus tot een andere fractie behoort, steunt ze toch Junqueras, de kandidaat van de EVA.
Standpunten
De Europese Vrij Alliantie zet zich in om van het idee van een "Europa van de volkeren" een politieke en culturele realiteit te maken op het Europese en het internationale niveau.
- De hoeksteen van het programma is het recht op zelfbeschikking van alle volkeren; de EVA wil alle volkeren steunen die op vreedzame wijze streven naar politieke, culturele en taalkundige erkenning en erkenning van hun democratische instellingen.
- De Europese Unie moet een Europa van alle volkeren en regio's zijn, waar democratie, ontwikkeling, respect voor mensenrechten en fundamentele vrijheden elkaar aanvullen.
- Duurzame landbouw, energie-efficiëntie en een ambitieus energiebeleid, waarbij de regio’s zelf kunnen beslissen op welke vormen van hernieuwbare energie ze willen inzetten.
- De EVA wil gendergelijkheid bevorderen door genderpariteit in Europese instellingen, economische onafhankelijkheid voor vrouwen en geweld tegen vrouwen aan te pakken.
- Ze wil de burgers dichter bij de instellingen brengen, alle volkeren respecteren en hen de juiste plaats toekennen in het besluitvormingsproces.
- Jongeren moeten meer kansen krijgen door het onderwijs en de werkgelegenheid te verbeteren.
Leuke weetjes
- De fractie van Europese Groenen en EVA verenigt zo’n 40 nationale partijen uit meer dan 10 Europese lidstaten.
- De EVA werd in 1981 opgericht, in 2004 volgde de gelijknamige partij.
Spitzenkandidaat:
Jan Zahradil
Zahdril werd in 2004 lid van het Europees Parlement samen met de toetreding van de Tsjechische Republiek. Negen jaar later werd hij verkozen tot de voorzitter van de ECH. Na de verkiezingen van 2014 werd hij vice-voorzitter van de Commissie internationale handel van het Europees Parlement. Vandaag stelt hij zich kandidaat om het voorzitterschap van de Europese Commissie op zich te nemen.
Standpunten
De ECH focust op de basis van het Europees project. De kern van de Europese besluitvorming moet volgens hen de toegevoegde waarde van de beslissingen zijn. De ECH wil zich dan ook inzetten op decentralisatie. Naar aanleiding van de verkiezingen hebben ze aangegeven pan-Europese euro-realistische hervormingen te blijven nastreven. Dit doen ze door in te zetten op zeven kernelementen:
- Beschermen en respecteren van de lidstaten, voornamelijk door het delen van informatie met betrekking tot grensoverschrijdende misdaad, cybercriminaliteit en terrorisme
- Een werkend EU-immigratiesysteem dat in de eerste plaats de stem en wensen van de lidstaten en haar burgers voorop stelt
- Focussen op duurzame doelstellingen en vermijden van onrealistische elementen die men nooit zal kunnen implementeren
- Globale benadering van handel en jobs; om barrières tussen Europese bedrijven en economische wereldspelers te breken
- Toenemende verantwoording en transparantie om hervormingen binnen de Europese Unie te kunnen garanderen
- Toegevoegde waarde voor belastingbetalers verhogen en ervoor zorgen dat de EU de bedrijven niet meer verstikt
- Verbinden van mensen en bedrijven wat hen in staat stelt te leven, werken en reizen zonder onnodige obstakels
Leuke weetjes
- De ECH werd opgericht in 2009
- De ECH is momenteel de derde grootste fractie in het Europees Parlement
- De Poolse regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid is ook lid van deze fractie
Open VLD
Lijsttrekker in Vlaanderen:
Guy Verhofstadt
Verhofstadt was premier van België van 1999 tot 2008, over drie regeringen heen. Sindsdien is hij actief in het Europees Parlement.
Hoe kijkt de partij naar Europa?
Open VLD is een pro-Europese partij, ze staat voor meer Europa. Ze ziet de Europese Unie als ‘een vredesproject dat groei, hoop en perspectief biedt’. Met die visie wil ze een federaal Europa bereiken dat niet te gedetailleerde regels oplegt. Ze zijn met andere woorden voorstander van een vrije markt waar de overheid zich zo min mogelijk moeit. Om dit te kunnen doen moeten de Europese instellingen volgens Open VLD eenvoudiger en transparanter worden.
Hoeveel verkozenen heeft Open VLD in het Europees parlement?
Tijdens de legislatuur van 2014 – 2019 bekleedden Guy Verhofstadt, Hilde Vautmans en Lieve Wierinck de drie zetels in het Europees Parlement.
Deze partij is deel van:
Open VLD kiest dus voluit voor meer Europa en wil dat doen binnen ALDE, de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa.
Spitzenkandidaat:
7-koppig team
Anders dan de meeste andere Europese partijen heeft ALDE niet één Spitzenkandidat, maar trekt de partij met een 7-koppig team naar de Europese verkiezingen: "Team Europe". De bekendste onder hen zijn huidig Europees commissaris Margarethe Vestager uit Denemarken en de Belg Guy Verhofstadt, momenteel fractieleider bij de Europese liberalen. Wie hun kandidaat is om voorzitter van de Europese Commissie te worden, willen de Europese liberalen echter nog niet zeggen, maar Vestager wordt de meeste kansen toegedicht.
Standpunten
- Deze alliantie wil naar eigen zeggen Europa veranderen in een plaats waar mensen trots op kunnen zijn. Ze willen focussen op thema’s die landen individueel niet kunnen aanpakken
- Gedeelde waarden om verder te bouwen aan de Europese identiteit
- Europese basiswaarden als essentieel voor het functioneren van de Europese Unie, Europese basiswaarden zijn: democratie, rechtsstaat, individuele vrijheden, fundamentele rechten, rechten van de mens
- Europese Unie als kracht voor nieuwe banen, veiligheid en welvaart
- Doodstraf wereldwijd afstraffen
- Versterken van de LGBTI-rechten en gendergelijkheid door focus op tolerantie, inclusiviteit en openheid
Leuke weetjes
- Guy Verhofstadt is lijsttrekker in Vlaanderen maar ook voorzitter van ALDE
- ALDE heeft haar eigen hashtag ‘#valuefirst’ geïntroduceerd naar aanleiding van de verkiezingen
- Naast de fractie bestaat er ook een gelijknamige Europese partij
- De fractie werd opgericht in 2004
Groen
Lijsttrekker in Vlaanderen:
Petra De Sutter
Petra De Sutter stond bij de verkiezingen van 2014 op de tweede plaats voor de Europese lijst, maar toen behaalde Groen slechts één zetel. Daarom werd ze lid van de Senaat. Ze zet zich in voor onderwerpen zoals de wettelijke regeling voor draagmoederschap, onafhankelijkheid van klinisch onderzoek en risico’s van vrijhandelsakkoorden.
Hoe kijkt de partij naar Europa?
De focus van Groen ligt op een ander Europa, vooral meer sociaal en groener. Ze focussen op een grensoverschrijdende samenwerking om transnationale problemen op te lossen. Daarin willen ze dan ook verder gaan dan de markt en munt alleen, twee elementen waar de Unie al van in haar kinderschoenen aan werkt.
Dit blijkt ook uit de standpunten die Groen op Europees niveau voorop stelt:
- Vergroenen van energie- vervoers- en productie-infrastructuren
- Versterken van sociale samenhang, onderwijs, onderzoek en groene innovatie
- Herstellen van natuurlijke hulpbronnen
Groen wil dat Europa met één stem kan spreken om zo sterk naar buiten te kunnen komen. Het vindt daarom ook dat er meer bevoegdheden naar het Europese niveau getild zouden moeten worden. Dat moet bijdragen aan het feit dat de Unie volledig kan voldoen aan waar ze voor staat.
Hoeveel verkozenen heeft Groen in het Europees parlement?
In de huidige legislatuur hebben de Groenen 1 zetel, bemand door Bart Staes.
Deze partij is deel van:
De Vlaamse partij Groen is aangesloten bij de gezamenlijke fractie van de Europese Groenen en de Europese Vrije Alliantie (EVA) maar is lid van de Europese Groenen.
Spitzenkandidaat:
Ska Keller en Bas Eickhout
De Europese Groenen trekken met twee Spitzenkandidaten naar de Europese verkiezingen. De Duitse Ska Keller en de Nederlander Bas Eickhout. Keller is al sinds 2009 lid van het Europees Parlement en focust voornamelijk op handel, immigratie en jongeren. De Nederlander Bas Eickhout schreef in 2004 en 2009 mee aan de Europese verkiezingsprogramma’s. Vandaag is hij penningmeester en vicefractievoorzitter van de Groene fractie in het Europees Parlement.
Standpunten
De Europese Groenen staan achter het Europese project. Ze willen weerwerk bieden aan anti-Europese en extremistische krachten.
- Het klimaatprobleem moet voornamelijk aangepakt worden door groene energie, biodiversiteit en het promoten van duurzame ontwikkelingen
- De Groenen willen een minimuminkomen garanderen in heel Europa.
- Ze verdedigen het recht op asiel en willen veilige, legale kanalen voor migratie installeren
- De trein moet een volwaardig alternatief worden voor het vliegtuig
- De gezondheid van onze burgers moet worden beschermd door lucht- en watervervuiling te bestrijden en plasticvervuiling te stoppen
- Goede lokale, GGO- en pesticidevrije voeding produceren, landbouw zonder wreedheid tegen dieren.
- De Groenen streven naar eerlijke belastingen.
- Geen wapenexport naar dictators en vechtende partijen, inzetten op ontwikkeling.
Leuke weetjes
- Onze eigen Petra De Sutter (Groen) staat op de derde plaats als kandidaat-Commissievoorzitter
- De fractie van Europese Groenen en EVA verenigt zo’n 40 nationale partijen uit meer dan 10 Europese lidstaten
Vlaams Belang
Lijsttrekker in Vlaanderen:
Gerolf Annemans
Gerolf Annemans is sinds 2014 verkozen in het Europees parlement. Daarvoor is Annemans ook twee jaar partijvoorzitter van het Vlaams Belang geweest.
Hoe kijkt de partij naar Europa?
Het Vlaams Belang profileert zich als een pro-Europese partij, maar stelt dat het hiermee niet de EU van vandaag bedoelt. Die zou te veel ingrijpen in de bevoegdheden van de lidstaten. Daarbovenop verzet de partij zich tegen de huidige samenstelling van de eurozone en tegen het vrij verkeer van personen. Lidstaten moeten de eigen grenzen kunnen controleren en zelf bepalen wie zich kan vestigen en wie niet.
Hoeveel verkozenen heeft Vlaams Belang in het Europees parlement?
1: Gerolf Annemans.
Deze partij is deel van:
Europa van Naties en Vrijheid (ENF)
Spitzenkandidaat:
Geen kandidaat
De ENF heeft geen Spitzenkandidaat naar voren geschoven.
Standpunten
- Keren zich tegen de Europese Unie in haar huidige vorm en willen terug naar een Europa van onafhankelijke, soevereine staten, die louter op economisch gebied samenwerken
- De verschillende Europese culturen worden bedreigd door zowel de EU zelf, als de massa-immigratie, de open grenzen en de euro
- Identiteit en het behoud daarvan moeten bewaard blijven. Zowel van de partijen binnen de fractie als van de lidstaten binnen de Europese Unie
Leuke weetjes
- De fractie bestaat uit radicaalrechtse en eurosceptische partijen. Onder andere het “Rassemblement National” van Marine Le Pen en de “Partij voor de Vrijheid”(PVV) van Geert Wilders maken deel uit van deze fractie
- De ENF is momenteel de kleinste fractie van het Europees Parlement met 37 leden. Maar de fractie zou volgens peilingen sterk stijgen, namelijk naar 60 Europarlementsleden
- De UK Independence Party (UKIP), die de brexit als één van zijn belangrijkste speerpunten maakte, is ook lid van het ENF, maar zal het Europees Parlement verlaten door de brexit
- Het ENF is pas opgericht in 2015, nadat Marine Le Pen (Rassemblement National) en Marcel de Graaff (PVV) er niet in slaagden een Europese fractie te vormen bij de vorige Europese verkiezingen in 2014