Trump: "Vergeldingsoperatie tegen Iran met 150 doden, niet in verhouding met het neerhalen van een drone"

De spanningen tussen de VS en Iran lopen al een tijdje hoog op.

Recent beschuldigden de Amerikanen de Iraniërs van een aanval op twee olietankers in de strategisch belangrijke Straat van Hormuz.

Zelf ontkennen ze dat met klem. Gisteren was er een nieuw incident waarbij een Amerikaanse drone werd neergehaald. Volgens Iran bevond die zich over Iraans gebied, de Amerikanen spreken dat tegen.

President Trump sprak na het neerhalen van de drone (met een kostprijs van 130 miljoen dollar) over "een grote vergissing". Maar hoe de VS zou reageren, liet hij in het midden.

Lees voort onder het kaartje.

In de loop van de avond gaf hij zijn goedkeuring voor een militaire vergeldingsoperatie, gericht tegen raketinstallaties en radarinstallaties op drie verschillenden locaties.  Via diplomaten in Oman werd Iran gewaarschuwd dat er een vergeldingsaanval op til was, aldus de Iraanse overheid. 

Het was  eerst niet duidelijk waarom Trump op het laatste moment beslist heeft om de operatie af te blazen. In een reeks tweets heeft hij daarbij meer uitleg gegeven. "Toen ik vroeg hoeveel doden er zouden vallen, zei een generaal me dat er 150 slachtoffers zouden zijn. Tien minuten voor de aanval blies ik de operatie af omdat zo een groot aantal doden niet in verhouding staat met het neerhalen van een onbemande drone. Ik ben niet gehaast, ons leger staat klaar en de sancties doen Iran pijn."

(Lees verder onder de tweets.)

De Amerikaanse luchtvaartautoriteit heeft de Amerikaanse maatschappijen intussen een verbod opgelegd om boven het Iraanse luchtruim in de omgeving van de Straat van Hormuz te vliegen. Enkele vluchten naar India zijn daarop uitgesteld of afgelast. Ook het Nederlandse KLM gaat voorlopig niet meer over de Straat van Hormuz vliegen. Of de andere Europese maatschappijen de maatregel zullen volgen, is nog niet duidelijk.

"De afgelopen uren is er ongelofelijk druk overleg geweest binnen het Witte Huis tussen allerlei kampen: Defensie, veiligheidsadviseurs, de president zelf, vertegenwoordigers van het Congres, enzovoort, over de vraag of er vergeldingsmaatregelen moesten komen na het neerhalen van die drone boven de Straat van Hormuz", zegt correspondent Björn Soenens.

"In normale omstandigheden wordt er altijd een soort wraakactie uitgevoerd. Maar hier zitten we echt met een kruitvat. Deze escalatie kan leiden tot een grote confrontatie tussen beide landen en eigenlijk wil niemand dat. Ik denk dat Trump daarom beslist heeft om een plan dat op tafel lag -de vliegtuigen hingen al in de lucht en de schepen waren in positie- te elfder ure af te blazen.

Het Iraanse regime kreunt onder zware economische sancties van de VS. Volgens Soenens proberen ze daarom op hun beurt druk uit te oefenen op de VS. "Ze geven het signaal: wij beheersen de Straat van Hormuz, wij hebben ook een hefboom. Ze hopen dat die druk hen tot toegevingen dwingt."

"Ik denk dat president Trump terecht heeft ingezien dat er een heftige escalatie aan de gang is die mogelijk het hele Midden-Oosten in brand kan zetten, en dat nu de tijd is gekomen om even op adem te komen. En misschien wel te komen tot gesprekken in plaats van aanvallen heen-en-weer."

"Uiteindelijk zal er gepraat moeten worden", zegt Soenens. "Iran zal toegevingen moeten doen, want de sancties wurgen het regime. En Amerika zal ook toegevingen moeten doen, want ze willen niet betrokken worden in een oorlog."

Beluister het gesprek met Björn Soenens in "De ochtend":

David Criekemans, professor internationale betrekkingen aan de Universiteit van Antwerpen, heeft het over grote zenuwachtigheid in de VS. Wat heeft Trump uiteindelijk tegengehouden? "Het feit dat hij niet meer terug zou kunnen", zegt Criekemans.

"We weten dat Trump eigenlijk geen oorlog wil. Hij wil een nieuwe deal met Iran, die het nucleaire omvat, maar ook het rakettenprogramma en de regionale invloed, lees: het conflict in Syrië. Iran wil daar niet in meegaan en vertrouwt Trump voor geen haar", aldus de professor. Hij wijst ook op de rol van hardliners in de VS, zoals veiligheidsadviseur John Bolton, die de druk zodanig opvoeren op Iran dat het geen opties meer heeft.

"Dit is voor beiden een moment om goed na te denken wat de gevaren zouden kunnen zijn van een misrekening en zich de vraag te stellen of er toch geen politiek traject mogelijk is. Maar het antwoord daarop lijkt zeer moeilijk te zijn. Er zijn steeds meer incidenten in de Straat van Hormuz. Wellicht verliezen de hervormers in Iran op dit moment al de macht en is de (meer conservatieve) Revolutionaire Garde zelf initiatieven  aan het nemen. Het window of opportunity om met Iran te praten wordt kleiner."

Beluister het gesprek met David Criekemans in "De ochtend":

Bekijk de reportage uit "Het Journaal"