Hittegolf in Groenland: absoluut smeltrecord op één dag, "dit is alarmerend en dit had niemand verwacht"
Het smelt. Het had ook de titel van een boek over Groenland kunnen zijn, want momenteel gaat het hard. Gisteren nog werd er een absoluut record opgetekend van smeltwater op één dag. Over een heel jaar bekeken, zal het record-smeltjaar van 2012 wellicht voor de bijl gaan. Wat we nu zien, was eigenlijk pas verwacht voor de tweede helft van deze eeuw.
U heeft het misschien gelezen: de hittegolf die de voorbije week over België hing, is daarna verder noordwaarts getrokken. De warmeluchtbel hangt nu over de Groenlandse ijsvlaktes. Er zijn de voorbije dagen pieken tot 25 graden Celsius gemeten. Ook in delen van juni was het er al een pak warmer dan gemiddeld, met temperaturen aan de oostkust die 9 graden Celsius boven het gemiddelde van de jaren 1981 tot 2010 lagen.
Het is normaal dat het nu wat warmer is in Groenland, en dat er meer smelt, maar wat we nu zien is dat de smeltzones veel groter worden, zegt klimatoloog Wim Thiery (VUB).
Die smeltzones beperken zich al lang niet meer tot de kustzones, maar reiken tot diep in het binnenland, waar de ijsmassa's zich tot 3.000 meter en hoger opstapelen.
Glacioloog Harry Zekollari (TU Delft): "Normaal zien we dat de hoogste delen van de ijskap nooit afsmelten, maar nu hadden we ook daar afsmelting. Dit is alarmerend, dat had niemand verwacht." (lees door onder de tweet - hoe donkerder de zone, hoe groter het smeltproces, situatie rechts is bij aanhoudend hogedrukgebied nu tegenover anders)
Normaal gezien smelten de hoogste delen van de ijskap nooit af, maar nu bevinden de smeltzones zich bijna overal
Dat de situatie speciaal is, is zeker. "Wat we nu zien gebeuren, hadden we volgens langetermijnprojecties pas voor de tweede helft van deze eeuw verwacht." Anders gezegd: wat nu gebeurt, zou eigenlijk pas over 50 jaar, in 2070, een meer normale weertoestand mogen zijn. Dat zegt ook klimaatwetenschapper Jan Lenaerts van de universiteit van Colorado: "Onze klimaatmodellen voorspelden dat wat we nu zien, pas zou gebeuren over misschien 30, 40 of 50 jaar van nu."
Wat de voorbije dagen gebeurd is, is een momentopname. Op cijfers over de smeltvolumes van het hele jaar is het nog even wachten, maar Zekollari verwacht dat het recordjaar 2012 wel eens voor de bijl kan gaan, zeker als de warme luchtbel nog even blijft hangen, en voorlopig zou dat, in combinatie met een hogedrukgebied over de regio, nog even het geval zijn.
Op één dag smolt de inhoud van 5 miljoen olympische zwembaden weg op Groenland
De temperatuurspiek van eergisteren werd gevolgd door een piek aan smeltwatervolume gisteren. "Er is sprake van 12,5 gigaton op één dag", zegt Zekollari. Bij het vorige record van 2012 bedroeg de piek 11,5 gigaton. "Maar let op, het verhaal is complexer dan dat. Smeltwater op grote hoogte kan later opnieuw gaan bevriezen, en tegelijk moet je ook de afkalvende gletsjers in rekening brengen die in zee storten." Ook dat proces zou zich versnellen.
Dat alles zal niet zonder gevolg blijven: "Groenland en Antarctica worden steeds grotere componenten in de stijging van de zeespiegel", zegt Thiery. Hij berekent de recente smeltwaterpiek op de inhoud van 5 miljoen olympische zwembaden. Op één dag dus. Of nog anders gezegd: de hele oppervlakte van België zou hiermee 70 tot 80 centimeter onder water staan.
Hoeveel stijgt de zeespiegel nu?
Als Groenland ooit volledig zou afsmelten, dan zou de zeespiegel 7 meter stijgen, schatten experts. "Of dit ooit zal gebeuren, weten we niet, dat hangt onder meer af van onze klimaatinspanningen. Maar met 3 à 4 graden erbij, kan je wel een kantelpunt bereiken", aldus Thiery. Of Groenland ooit volledig zal afsmelten, is evenmin duidelijk, maar het kan dan makkelijk over 1.000 jaar en meer gaan.
Zekollari: "Dit jaar verwachten we dat het Groenlandse smeltwater de zeespiegel wereldwijd 1,5 tot 2 millimeter kan doen stijgen. De voorbije jaren was dat 1 millimeter."
Dit jaar kan het Groenlandse smeltwater de zeespiegel 1,5 tot 2 mm doen stijgen. De voorbije jaren was dat 1 mm
Hoe zit het op langere termijn?
Ter herinnering: volgens het klimaatakkoord van Parijs zouden we de temperatuursstijging moeten beperken tot "ruim onder de 2 graden, liefst anderhalve graad", maar of dat gaat lukken, is verre van zeker. De huidige evoluties in onze CO2-uitstoot zijn daarvoor in elk geval ontoereikend. Hoe de situatie in Groenland verder gaat evolueren, is niet zeker.
Volgend jaar kan het evengoed weer een goed of veel beter jaar zijn voor de ijskap, maar als we de lijn trekken op basis van de voorbije jaren, zien we wel een stijgende trend in het afsmelten, en er is niets dat erop wijst dat die trend zich zou ombuigen.
"Meetbakens in de ijskap"
Wim Thiery wijst erop dat de pieken van de voorbije dagen onafhankelijk van elkaar bevestigd zijn door twee verschillende modellen, namelijk het Europese (Deense) model en een Amerikaans model waarop o.a. Xavier Fettweis, klimatoloog aan de universiteit van Luik, zich baseert voor zijn Groenlandse weermodellen (zie tweet onder).
Zekollari vult aan: "We hebben gegevens van computermodellen, van satellietobservaties en van op het terrein zelf, van weerstations en van meetbakens die in de ijskap zijn geboord."
Bekijk het verslag uit "Terzake" en "Het Journaal" hier:
