Vissen voelen wel degelijk pijn, op een gelijkaardige manier als zoogdieren

Doctor Lynne Sneddon, de directeur van de afdeling Bioveterinary Science aan de University of Liverpool, bekeek het ervaren van pijn bij vissen en andere leden van het dierenrijk. 

Om te overleven moeten dieren trachten te vermijden gewond te raken, en moeten ze in staat zijn om potentieel schadelijke prikkels te ontdekken en te vermijden. Ze doen dat met zogenoemde nociceptieve mechanismen, mechanismen die instaan voor de gewaarwording van pijn of ongemakken. 

Sneddon bekeek het empirisch bewijs voor de gewaarwording van pijn bij vissen vanuit de onderliggende moleculaire biologie, de neurobiologie en de anatomie van pijnreceptoren, en kwam tot de conclusie dat het gewaarworden van pijn evolutionair behouden is gebleven bij de gewervelde dieren, en dus ook bij vissen. Uit de studie van vissen is zelfs gebleken dat de biologie van hun nociceptief systeem opvallende gelijkenissen vertoont met die van zoogdieren.   

Toch vragen een aantal onderzoekers zich af of vissen wel op dezelfde manier pijn voelen als mensen of andere gewervelden met complexe hersenen, omdat de voorhersenen van vissen maar uit een enkele laag bestaan, in tegenstelling met die van bijvoorbeeld mensen. Sneddon merkt daarbij op dat vogels, net zoals vissen, eenlagige voorhersenen hebben, en dat de structuur van de hersenen van vogels aanzienlijk verschilt van die van mensen, maar dat niemand eraan twijfelt dat vogels wel degelijk pijn kunnen voelen.   

Een andere methode om na te gaan of een dier pijn voelt, naast de biologie, is na te gaan of het dier zijn gedrag verandert en andere beslissingen neemt na een pijnlijke ervaring, en of pijnstillers daaraan iets veranderen. 

Volgens Sneddon hebben studies aangetoond dat vissen dagenlang zullen wegblijven uit een gevaarlijk deel van hun leefgebied, zelfs als ze daardoor niet kunnen eten. Goudvissen die in een bepaald deel van hun aquarium een elektrische schok toegediend kregen, zullen dat deel vermijden en als ze daar hun eten krijgen, liever niet eten dan het risico te lopen opnieuw een schok te krijgen. 

Baarzen zullen minder eten nadat ze gevangen zijn met een lijn en een haak, omdat het te pijnlijk is om te eten, en zebravissen reageren op pijnstillers. Zebravissen die blootgesteld werden aan te warm water, zwemmen vervolgens minder ver dan normaal, maar hernemen hun normale gedragspatroon als er pijnstillers aan het water worden toegevoegd. 

Er is ook vastgesteld dat vissen hyperventileren na een pijnlijke ervaring, zich veel behoedzamer gaan gedragen, minder actief zijn en ook ander abnormaal gedrag vertonen. 

"Als ze onderworpen zijn geweest aan een potentieel pijnlijke gebeurtenis, vertonen vissen nadelige veranderingen in hun gedrag, zoals stoppen met eten en minder actief zijn, en die veranderingen worden vermeden als een pijnstillend middel wordt gegeven", zei doctor Sneddon in een persbericht van de University of Liverpool. 

Vissen met pijn vertonen ook gedrag waarmee we ons kunnen vereenzelvigen. "Als de lippen van de vis een pijnlijke prikkel toegediend krijgen, wrijven ze hun mond tegen de zijkant van het aquarium, zoals wij over onze teen wrijven als we hem ergens tegen gestoten hebben", zei Sneddon. 

Aangezien er volgens Sneddon meer dan genoeg bewijs is dat aantoont dat vissen hoogstwaarschijnlijk pijn voelen, moeten we ervoor zorgen dat we de dieren ethisch en humaan behandelen. 

"Als we aanvaarden dat vissen pijn voelen, dan heeft dat belangrijke consequenties voor de manier waarop we ze behandelen", zei Sneddon. "We moeten er zorg voor dragen als we vissen aanraken, dat we hun gevoelige huid niet beschadigen en ze zouden op een humane manier gevangen en gedood moeten worden." 

De studie van Sneddon is gepubliceerd in een speciale uitgave rond 'pijn' van Philosophical Transactions of the Royal Society B. Dit artikel is onder meer gebaseerd op een persbericht van de University of Liverpool.