Duizenden verwaarloosde polyester boten veroorzaken groeiende afvalberg

Vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw gingen botenbouwers met veel enthousiasme aan de slag met hét materiaal van de toekomst: polyester. Deze kunststof had voor de scheepsbouw heel wat troeven: scheepsrompen uit polyester zijn immers goedkoper dan houten en metalen varianten maar ook lichter en sterker én ... ze zijn beter bestand tegen de tand des tijds.

Maar ook polyester boten hebben geen eeuwig leven. Veel van die vaartuigen zijn nu end-of-life, ze hebben het einde van hun levenscyclus bereikt. Op zich geen probleem, als eigenaars die boten op tijd uit het water halen en laten afbreken. Maar...

Heel wat polyester boten kennen geen waardig levenseinde en eindigen "verwaarloosd en/of gedumpt". In Nederland wordt het aantal van dergelijke vaartuigen geschat op 25.000. In Frankrijk en Engeland telkens op 50.000. In heel Europa zouden er elk jaar 140.000 verwaarloosde boten bij komen.

Voor België zijn er geen concrete cijfers, maar lang hoef je niet te zoeken naar "verwaarloosde polyester boten zonder toekomst". Ze liggen in jachthavens, in zeilclubs of gewoon op de binnenwateren, allemaal met zogenaamd "achterstallig onderhoud".

De reden is simpel: "Het komt omdat de eigenaar geen tijd meer heeft om de boot te onderhouden", zegt Maarten Desloovere van de Nieuwpoortse jachthaven, "of de eigenaar is ziek geworden of hij komt te overlijden en de familie weet niet wat ze met de boot moet aanvangen".

Bekijk hier de video waarin Vincent Verelst enkele locaties toont waar verwaarloosde polyester boten te vinden zijn:  (en lees verder onder de video) 

Boten die niet meer gebruikt of onderhouden worden, takelen af. Tot ze rijp zijn voor de sloop. Alleen ligt de waarde van die polyester boten vaak lager dan de kosten die het met zich mee brengt om ze af te breken. Het gevolg is dat heel wat van die vaartuigen er vandaag verwaarloosd blijven bij liggen.

In de jachthaven van Nieuwpoort liggen er zo'n 50 op het droge. Maar op onze binnenwateren is er pas echt een probleem. Op de Moervaart net buiten Gent (foto bovenaan) liggen honderden meters aan verwaarloosde boten langs de waterkant. En ook op het kanaal Leuven-Dijle liggen tientallen exemplaren te verkommeren.

De Vlaamse Waterweg haalt enkel de boten uit het water die een gevaar vormen voor het scheepverkeer. De rest blijft liggen want het bergen van de boten kost handenvol geld. Eigenaars van verwaarloosde boten zijn ook vaak onvindbaar.  

Stalen en houten boten zijn relatief makkelijk te recycleren maar dat is niet zo voor boten met een polyester romp. Polyester is samengesteld uit hars en vezels. Die grondstoffen zijn zodanig goedkoop dat het recycleren van polyester voorlopig financieel niet interessant is.

In Zweden was er een tijdelijk project waarbij 3,2 miljoen euro is geïnvesteerd om op 3 maanden tijd zo’n 180 boten te recycleren. 1,2 miljoen euro werd door de overheid voorzien, de rest van het geld kwam uit de privésector.

Alleen Frankrijk, waar de polyester afvalberg misschien nog het grootst is, heeft al een officiële organisatie die zich bezighoudt met de recyclage van polyester boten, de APER of Association pour la Plaisance Eco–Responsable.

Sinds begin dit jaar betalen constructeurs een ecotaks en booteigenaars een registratietaks. Al dat geld vloeit naar de APER die belast is met het recycleren van oude en afgedankte boten. Dit jaar zouden door de APER al 2.500 vaartuigen gerecycleerd zijn. Maar om de historische achterstand weg te werken moet dat aantal de komende jaren nog flink stijgen.

Bij ons is er voorlopig geen concreet recyclageplan voor polyester. Vandaag worden polyester vaartuigen verzaagd en gaan ze zoals het gewone huisvuil mee de verbrandingsoven in. 

In samenwerking met afvalstoffenmaatschappij OVAM loopt er in de jachthaven van Nieuwpoort wel een proefproject dat het recycleren van polyester boten in de toekomst ook in ons land mogelijk moet maken. Maar voorlopig blijven de vele bootjes verkommeren langs onze waterwegen...