De twintig boeken die 2019 hebben veranderd
De redactie van VRT NWS koos twintig boeken die het jaar 2019 mee hebben bepaald. Zonder rangschikking: alle twintig zijn ze het waard om gelezen te worden. Als u nog snel inspiratie zoekt voor uw kerstaankopen, kunnen we u deze boeken ten zeerste aanbevelen.
We beginnen met een bekentenis: “Grand hotel Europa” verscheen al in december 2018, maar zelden heeft een roman een zomer meer bepaald. De virtuoze stijl van Ilja Leonard Pfeijffer hoort daarom ook thuis in deze lijst. De roman staat trouwens nog altijd in de top 10 van best verkochte boeken.
Komt het omdat Pfeijffer de grote thema’s van vandaag zo goed vat? “Het is een confronterend boek”, stelt fan Sandra Bekkari. “Wat hij schrijft over massatoerisme is zo herkenbaar.”
Het is meteen een trend die verder in dit artikel zal opduiken. Wie schrijft over wat ons aanbelangt, die blijft.
Over Europa gesproken. Geert Mak verwachtte veel van de toekomst, in zijn immens populaire boek “In Europa”. Nu heeft hij dat beeld radicaal bijgesteld in “Grote verwachtingen”. “Er vond een diepe, fundamentele omslag plaats”, vertelt Mak. “Het gevoel dat het niet altijd beter zal gaan.”
Een domper op de feestvreugde, maar zoals Mak het zelf verwoordt: “Geschiedenis is geen boek met een einde”. Wie weet komt het allemaal toch nog wel goed.
Rutger Bregman blijft erin geloven. Ex-politica Yasmine Kherbache spreekt vol lof over “De meeste mensen deugen”. Ook auteur Jan Terlouw prijst de rake omschrijvingen van Rutger Bregman: “Als mensen macht krijgen worden ze slechter. Dat heb ik wel gemerkt in mijn leven”.
Als mensen macht krijgen, worden ze slechter
Uiteindelijk ziet Bregman zelf het minder zwart. In tegenstelling tot wat we vermoeden, stelt hij vast dat de meeste mensen vooral empathisch zijn, zelfs in panieksituaties. Een wetenschappelijk onderbouwd medicijn tegen cynisme, perfect voor deze donkere dagen.
Beluister het gesprek met Rutger Bregman in Interne Keuken
Welke auteur durft brexit, de gele hesjes én de klimaatdiscussie met elkaar te verbinden? “Ik leg die puzzelstukjes bij elkaar om bruggen te maken”, belooft Geert Noels. De rode draad bij al die actuele vraagstukken is volgens de econoom gigantisme, meteen ook de titel van zijn boek.
“Gigantisme is een ziekte door overstimulering”, vertelt Noels. “Van zodra dat gebeurt, komt de mens in verdrukking.” Humo spreekt lovend over “een stevig onderbouwd pleidooi tegen de zucht naar economische groei”. Geert Noels schreef met "Gigantisme" hét economieboek van het jaar.
Bij de federale verkiezingen van 26 mei 2019 geeft de kiezer een duidelijk signaal. De traditionele partijen verliezen stemmen, terwijl radicale partijen stevig vooruitgaan. Dat roept belangrijke vragen op over ons politiek systeem, meent Joël De Ceulaer in “Hoera! De democratie is niet perfect”.
De journalist van De Morgen werpt zich op als de verdediger van de democratie. Dat doet hij door in te zoomen op de fundamentele gebreken ervan. Klinkt tegenstrijdig? Niet voor De Ceulaer. “Hoera! De democratie is niet perfect” is een doordachte analyse, met een antwoord op de vraag: zal onze democratie de 21e eeuw overleven?
Bekijk de passage van Joël De Ceulaer in "De zevende dag":
2019 is ook het jaar van de gele hesjes. Veel lezers lezen in de roman “Serotonine” een visionaire voorspelling van die protestbeweging, want Michel Houellebecq schreef het nog vóór de eerste gele hesjes op straat kwamen.
De controversiële Franse schrijver staat bekend om zijn maatschappijkritisch cynisme. “Serotonine” sluit naadloos aan bij z'n ouder werk, zoals "Soumission", en zal de haters wellicht niet overtuigen. Toch kent deze roman “bijna een happy ending”, dat vertelde Frank Renout in “De ochtend”. En in de donkere wereld van Houellebecq is dat al een héél vrolijke kerstboodschap.
“Een bijzonder boek”, noemt auteur Christophe Vekeman het non-fictiedebuut van Bret Easton Ellis, de Amerikaanse auteur bekend van "American psycho". “Het is wat mij betreft een boek waarop de veelgebruikte etiketten Belangrijk, Noodzakelijk en Meesterlijk écht van toepassing zijn.”
Een boek waarop de etiketten Belangrijk, Noodzakelijk en Meesterlijk écht van toepassing zijn
Bret Easton Ellis, richt in “Wit” zijn pijlen op politieke correctheid, op millennialwatjes en de obsessie om bovenmenselijk sympathiek te willen zijn. Pas later zal blijken dat niemand deze tijd beter samenvatte.
Beluister het gesprek met Christophe Vekeman over "Wit"
Boris Johnson kreeg die absolute meerderheid in het Britse parlement nog nét in 2019, waarmee de brexit volgend jaar echt een feit zal zijn. Voor wie nu al heimwee heeft naar de hele saga is er “Klein Engeland”, van de Britse auteur Jonathan Coe.
In zijn gekende stijl verweeft hij de actualiteit van de afgelopen jaren, met het leven van zijn personages. Die gaan ondertussen al enkele boeken mee, denk maar aan "De Rotters club" en "De gesloten cirkel". Hoe reageert de familie Trotter op de brexit?
Coe schreef deze roman naar eigen zeggen om zélf te begrijpen wat de Britten dreef. Geen zwart-witte afrekening met de conservatieve brexiteers, maar een subtiele, genuanceerde roman met onvergetelijke scènes en personages. En ja, diep in zijn hart was Coe graag in de Europese Unie gebleven.
Het leven van Behrouz Boochani spreekt tot de verbeelding: de Iraans-Koerdische schrijver en journalist vlucht in 2013 naar Australië, lijdt twee keer schipbreuk en wordt opgesloten in een gevangenkamp op een eiland in Papoea-Nieuw-Guinea. Tijdens zijn vier jaar gevangenschap slaagt hij erin om “Alleen de bergen zijn mijn vrienden” in fragmenten via whatsapp de wereld in te sturen.
Collega Kristien Bonneure is onder de indruk: “De profundis. Hartverscheurend, beschamend én met veel oog voor detail en poëzie geschreven”. Reden genoeg waarom dit unieke verhaal niet mag ontbreken in ons literair jaaroverzicht.
Veel kans dat u nog niet hebt gehoord van dit kleinood. Deze novelle van Dave Eggers telt amper 144 pagina’s, maar in die korte tijd ontvouwt zich een wonderlijk en actueel verhaal. In “De parade” volgen we de bouw van een snelweg, in een land verscheurd door burgeroorlog. Asfalt als het begin van een glorieuze toekomst, maar geraakt de weg op tijd klaar?
Deze novelle wordt tot het beste werk van Eggers gerekend, en dat voor de auteur van “De cirkel” en “Wat is de wat”. Een tip voor de fijnproevers. Net zoals de zo mogelijk nog kortere, maar even sublieme roman “Tijd tussen de jaren” van Urs Faes. Twee aanraders voor de prijs van één. Zonder dank.
Gelukkig is er nog altijd psychiater Dirk De Wachter om ons te troosten: “Verdrietig zijn mag, laat het maar toe”, sust hij de lezer. De Nick Cave van de Lage Landen predikt wat we stiekem al weten, maar blijkbaar toch nog eens willen lezen: “We moeten elkaar wat meer vastpakken”.
“De kunst van het ongelukkig zijn” herinnert ons aan het feit dat elkaar een klein pleziertje doen, een wereld van verschil kan maken. Een boek vol goede voornemens voor 2020.
Beluister het gesprek met Dirk De Wachter
De roman “Het moois dat we delen” kwam de eerste week na publicatie meteen in de top 10 van best verkochte boeken terecht, en staat nog steeds op 1!
Aanleiding was de reis die Ish Ait Hamou met televisiemaker Martin Heylen ondernam, vanuit Somalië naar Europa via de zogenoemde vluchtelingenroute. De ervaring was zo ingrijpend dat hij besloot dit boek te schrijven. “Tijdens de reis zelf al wist ik dat ik was veranderd”, vertelt de auteur in “De afspraak”. De roman toont wat er kan gebeuren als heel verschillende mensen – elk met hun eigen vooroordelen – toch samenkomen.
Bekijk hier het interview met Ish Ait Hamou:
“Een hedendaagse Jane Austen, maar dan met meer seks”, schrijft radiomaakster en auteur Heleen Debruyne lovend over “Normale mensen”. Volgens haar uitgever is de Ierse Sally Rooney (nog altijd maar 26) de “Salinger van de snapchatgeneratie”.
Een volkomen terecht compliment, want zelden pende een auteur de liefdesperikelen van twee jonge mensen zo virtuoos én herkenbaar neer. Een buitengewoon treffend portret van Generatie Z, en daardoor een ideaal geschenk voor wie die generatie wil begrijpen.
“Soms denk je: ik faal als ouder”, bekent auteur Saskia De Coster. “Maar vallen en weer opstaan, dat hoort bij het ouderschap.”
In “Nachtouders” stelt het hoofdpersonage – ook Saskia – als niet-biologische moeder van haar zoon prangende vragen, over hoe ze die rol moet vervullen. Herkenbare vragen van vandaag, die volgens NRC Handelsblad “haar meest aangrijpende roman tot nu toe” oplevert. Een uiterst persoonlijk verhaal, over hoe een kind krijgen ook jezelf en de relatie met je partner verandert.
Schreef Peter Buwalda het boek van het jaar? “Dat zou best wel eens kunnen”, orakelde Lieven Van Gils al in maart. De verwachtingen voor zijn tweede roman waren nochtans torenhoog, en Buwalda nam z’n tijd: 9 jaar duurde het voor de opvolger van het succesvolle “Bonita avenue” verscheen.
Gelukkig stelt “Otmars zonen” niet teleur. In 600 pagina’s slaagt hij erin om de talrijke puzzelstukken in elkaar te laten passen.
Smaakt “Otmars zonen” naar meer? Goed nieuws! Het boek is het eerste deel van een trilogie, dus ook voor de komende jaren weet u wat er onder de kerstboom kan. Van een duurzaam kerstcadeau gesproken. Tenzij Buwalda er weer 9 jaar over doet, natuurlijk.
2019 is in elk geval het jaar van Bart Moeyaert. In april sleept hij de Astrid Lindgren Memorial Award in de wacht, zowat de meest prestigieuze prijs voor jeugdliteratuur ter wereld.
In oktober publiceert hij ook zijn dichtbundel “Helium”, over loslaten en afscheid leren nemen. Het scheikundig element helium is dan ook “lichter dan lucht”, zoals Moeyaert zelf stelt. “Een logisch gevolg van loslaten is dat er ook een nieuw begin volgt, dus zijn er ook liefdesgedichten.”
2020 kan opnieuw het jaar worden van Bart Van Loo, want dan verschijnt zijn onwaarschijnlijke verkoopsucces “De Bourgondiërs” in het Engels en het Frans.
De grote literaire prijzen zijn aan hem voorbij gegaan dit jaar, maar Van Loo blijft een publiekslieveling, met nu al meer dan 130.000(!) verkochte exemplaren in het Nederlands, en de teller loopt.
Een boek voor wie aan de Bourgondische kerstdis, met enkele rake opmerkingen over onze geschiedenis, die betweterige oom het zwijgen wil opleggen.
Dit is óók onze geschiedenis, net zoals “De Bourgondiërs”, maar het is een hoofdstuk waar we niet fier op kunnen zijn. Als historicus en voormalig conservator van Kazerne Dossin schetst rector Herman Van Goethem het jaar 1942 in Antwerpen: het jaar van de Jodenster, van de razzia’s die daarop volgden, en de ontelbare slachtoffers.
“Het is heel belangrijk om die 6 miljoen mensen een gelaat te geven”, vertelt Van Goethem over het belang van dit boek. "1942" is dan ook confronterend, maar een must in elke boekenlijst dit jaar.
Bekijk hier het interview met Herman Van Goethem over "1942":
Veruit het meest besproken boek van het jaar, maar niet álle hypes zijn onnozel.
Dit vervolg op “The handmaid’s tale” was het tientallen jaren wachten waard, en won - samen met "Girl, Woman, Other" van Bernardine Evaristo - de Booker Prize dit jaar.
Het oorspronkelijke verhaal is niet meer weg te denken uit het collectieve culturele geheugen. De Canadese Margaret Atwood schreef het al in 1984, maar vooral de televisieserie gaf het een nieuwe urgentie.
De tijd is rijp voor “De testamenten”. Kristien Bonneure las dat het goed was: “Een interessant en vooral razend spannend vervolg.” Atwood is messcherp voor de machtsspelletjes maar biedt tegelijkertijd ook hoop, en ze blijft lachen.
We eindigen in schoonheid. In oktober 2019 viert Stephan Vanfleteren, een van onze allergrootste fotografen, zijn 50e verjaardag. Hij trakteert met een overzichtstentoonstelling in het FOMU in Antwerpen én met een lijvig boek: “Present”.
Die expo is nog tot 1 maart 2020 te zien en toont de belangrijkste foto’s uit zijn carrière. Het boek is sowieso een langer leven beschoren. Met deze mix van portretten en andere foto’s maakt u gegarandeerd indruk op uw salontafel.
Bekijk de reportage over de expo van Stephan Vanfleteren in "Het Journaal":
Zin in meer boekentips? Ga dan naar de website langzullenwelezen.be. Neus rond in de boekenkast van bekende boekenwurmen, vrienden, familie, buren, collega’s en ontdek wat zij van hun boeken vinden. Maak ook zelf je eigen boekenkast en geef bij elk boek je ongezouten mening en score. Later deze week publiceren we daar ook de 20 populairste boeken van 2019, gekozen door de lezers.