Bush, Obama en Trump wisten dat ze de oorlog in Afghanistan niet konden winnen (maar dat mocht het publiek niet weten)
In de VS is een journalistieke bom gebarsten. Dat de VS zich helemaal vastgereden hebben in de oorlog in Afghanistan, was al langer duidelijk. Nieuw is dat ook toplui uit het Amerikaanse leger, de regering en de diplomatie dat nu toegeven in gelekte overheidsdocumenten. Ook voedden ze het publiek al die tijd gemanipuleerde informatie. Dat blijkt uit een nieuw dossier van The Washington Post en interviews van de Vranckx-redactie.
“Als je een vuurpijl afsteekt, wil je vooraf weten hoe groot de knal wordt. Toch? Wel, dat wisten wij niet.” Aan het woord is Richard Armitage, viceminister van Buitenlandse Zaken onder de voormalige Amerikaanse president George W. Bush toen de oorlog in Afghanistan uitbrak (in 2001).
(Lees verder onder de video.)
De gewezen toppoliticus schetst de strategie achter de oorlog in Afghanistan in een ontluisterend gesprek met VRT-journalist Rudi Vranckx voor zijn nieuwe Canvas-reek "De eeuwige oorlog". Of liever: het gebrek aan strategie. Niemand leek echt goed te weten wat de bedoeling was in Afghanistan, wie de vijand was en wie te vertrouwen viel. De relatie tussen de Amerikanen en de Afghaanse president Karzai verzuurde al snel. Massale corruptie bemoeilijkte de relatie tussen de Afghaanse regering en de Amerikanen enerzijds, en die tussen de Afghanen en hun regering anderzijds.
Misschien was die oorlog zelfs niet eens nodig geweest. Aanvankelijk ging de VS enkel achter Osama Bin Laden en zijn entourage aan, het brein achter de aanslagen van 11 september 2001. Maar gaandeweg werden ook de taliban, de islamistische strijders die Bin Laden onderdak hadden verschaft, het doelwit.
“Ik vreesde dat we zouden terechtkomen in een grootschalige invasie zonder einde”, herinnert Robert Grenier zich. Hij leidde tussen 1999 en 2002 de CIA-afdelingen in Pakistan en Afghanistan. “Uiteindelijk waren we maar op zoek naar hoogstens vijftien mensen, Osama Bin Laden en zijn entourage.” Maar de vrees van Grenier werd bewaarheid, moet hij vandaag vaststellen. “Ik schaam me voor de Verenigde Staten. (…) We hebben het erg slecht gedaan.”
Achttien jaar later is de oorlog in Afghanistan de langst durende uit de Amerikaanse geschiedenis. De Amerikaanse president Trump verklaarde eind vorige maand dat hij (opnieuw) vredesgesprekken wil opstarten met de taliban, in 2001 nog de aartsvijand.
Afghanistan papers
Net die vredesgesprekken zijn de reden waarom de Amerikaanse krant The Washington Post gisterenavond Belgische tijd uitpakte met een ophefmakend dossier. Daaruit blijkt dat de Amerikaanse overheid maar al te goed wist dat ze er een potje van maakte in Afghanistan, maar er tegelijk alles aan deed om het publiek een andere boodschap voor te schotelen.
De Amerikaanse kwaliteitskrant kon de hand leggen op overheidsdocumenten waarin meer dan vierhonderd sleutelfiguren en betrokkenen van de oorlog in Afghanistan hun visie op de oorlog in Afghanistan geven. Die documenten zijn niet bestemd voor het grote publiek, maar de krant publiceert ze nu toch vanwege het grote publieke belang ervan.
De geïnterviewden (volgens de krant o.a. militairen, diplomaten, hulpverleners en Afghaanse functionarissen) vertellen in detail hoe statistieken aangepast werden en feiten verdraaid.
The Washington Post vergelijkt de manipulatie met de manier waarop de toenmalige Amerikaanse regering het publiek voorloog over de Vietnam-oorlog
Uit de documenten blijkt dat noch de strategen die de oorlog uittekenden, noch de soldaten op de grond wisten wie ze precies moesten bevechten. “Ze dachten dat ik hen een kaart zou tonen waarop aangeduid stond waar de goeien en de slechten zaten”, herinnerde een adviseur van een elite-eenheid zich in 2017. “Ze bleven er maar om vragen. Pas na verschillende gesprekken begrepen ze dat ik die informatie niet had.”
De getuigenissen schetsen ook een beeld van wijdverspreide corruptie door de Afghaanse politici die de Amerikanen aan de macht geholpen hebben, en gevoed met Amerikaans belastingsgeld. Het Afghaanse leger bleek dan weer veel te zwak om zelfstandig overeind te blijven na een eventueel vertrek van de Amerikanen. Een Amerikaanse soldaat beschrijft zijn Afghaanse collega's als "bodemkwaliteit in een land dat zelf al aan de grond zit".
Ook blijkt een soms ronduit stuitend gebrek aan inzicht in de Afghaanse samenleving en van de gevolgen van gemaakte beslissingen. Een voorbeeld uit de gefaalde strijd tegen de drugshandel: één getuige vertelt hoe papaverboeren die door de Britten betaald werden om hun oogst te vernietigen, het daaropvolgende jaar net méér gingen oogsten, zodat ze ook meer betaald zouden worden. Toen hun velden daarop zonder vergoeding platgebrand werden, gingen veel van hen sympathiseren met de taliban.
Vietnam
Tegelijk bleven de Amerikaanse presidenten George W. Bush (Republikein), Barack Obama (Democraat) en Donald Trump (Republikein) de oorlog verkopen aan het publiek alsof het een succes was – tegen beter weten in. Zelfs toen het aantal gedode Amerikaanse soldaten én Afghaanse burgers bleef stijgen.
The Washington Post vergelijkt die manipulatie met de manier waarop de toenmalige Amerikaanse regering het publiek voorloog over de Vietnam-oorlog. Pas in 1971 zou uit de gelekte “Pentagon papers”, een duizenden pagina’s tellend dossier vol overheidsdocumenten, blijken hoe de vork écht in de steel zat. Zullen de “Afghanistan papers” voor evenveel verontwaardiging zorgen?
De citaten van Richard Armitage en Robert Grenier komen uit het interview dat Rudi Vranckx met hen had. Ze zijn niet integraal opgenomen in de video bij dit stuk. Beiden komen uitgebreid aan bod in de documentaire "De eeuwige oorlog", die in januari wordt uitgezonden op Canvas.
Bekijk hier de reportage van "Terzake":
