Nationale feestdag in Australië, maar is er wel reden tot feesten nu bosbranden het land al maanden teisteren?

Vandaag viert Australië de nationale feestdag, Australia Day. De Australiërs herdenken de aankomst van de Britse vloot in 1788, het moment dat de eerste Europeanen arriveerden. Maar de oorspronkelijke Aboriginalbevolking ziet daarin allesbehalve een reden om te vieren, voor hen is deze dag het begin van de kolonisatie. En dus wordt het een dag van feest, maar ook van protest. Verwacht wordt dat duizenden Australiërs vandaag op straat komen.

Lees verder onder de foto's: 

Overal in het land worden festiviteiten gehouden, met optredens en op veel plaatsen vuurwerk. De feestdag valt tegen het einde van de zomervakantie. Voor veel Australiërs is het een uitgelezen moment voor een grote barbecue, voor het "normale" leven weer herneemt. 

Maar hoe uitgelaten kan de feeststemming dit jaar zijn, in een zomer die vooral gekenmerkt wordt door de enorme ravage die de bosbranden hebben aangericht in het zuid-oosten van het land? 

Vooral de staten Queensland, New South Wales en Victoria haalden de afgelopen maanden het wereldnieuws. De cijfers zijn onvoorstelbaar: een oppervlakte drie keer zo groot als België is afgebrand, meer dan dertig mensen en ruim een miljard dieren kwamen om. Beelden van mensen die vast zaten op het strand en met militaire schepen werden geëvacueerd, volgden op schrijnende taferelen van verbrande koala’s in verwoeste bossen.

Lees verder onder de foto: 

Ja, er was de verlossende regen in de voorbije weken, maar lang niet genoeg en lang niet overal. De grootschalige evacuaties en noodtoestanden liggen voorlopig achter ons, maar duizenden mensen zijn nog steeds niet naar hun huis kunnen terugkeren. Zij vonden onderdak bij vrienden of familie, of kamperen nu al wekenlang in hun auto, een tentje of – voor de gelukkigen – een caravan.

De bosbranden zijn nog niet allemaal onder controle. Grote oppervlakten bos smeulen nog na, en zodra de temperaturen de hoogte inschieten, gaat de adrenaline opnieuw aan het gieren voor wie in gevaarzones woont.

De zomer is nog niet gedaan. 

Dit jaar zit aan Australia Day een onmiskenbare zwarte rand. In Parramatta in New South Wales kunnen bezoekers van het Australia Day festival boodschappen achterlaten om de brandweerlui te bedanken; de "fireys" zoals ze genoemd worden.

Lees verder onder de foto:

De brandweer wordt hier beschouwd als helden, en terecht. De meeste van hen zijn vrijwilligers, die op gevaar van eigen leven de bossen in trekken om te gaan redden wat er te redden valt. Tot nog toe kwamen al acht brandweerlui om – het zijn nieuwsberichten die iedereen tot stilte dwingen.

Een dag als Australia Day kan voor veel mensen ook een morele steun zijn. Een dag om heel even de stress en de zorgen te vergeten, en te genieten van het samenzijn. Of zoals de premier van West Australië het verwoordde: "Door de tragedies, hebben we ook het beste van onze natie zien bovenkomen". Daarmee doelde hij op de onaflatende stroom van donaties die op gang is gekomen. De honderdduizenden bezoekers van het vuurwerk in Perth wordt gevraagd een gulle donatie te doen, om de hulpverlening te steunen. Gelijkaardige fundraisers worden in ontelbare andere plaatsen georganiseerd.

Tegelijk groeit ook de kritiek op de verspreiding van die geldsommen. Veel mensen zitten al weken te wachten op financiële hulp. Het inzamelen gaat snel, maar de toewijzing van hulpbudgetten loopt vaak vertraging op door administratieve rompslomp. Het Rode Kruis bijvoorbeeld zamelde al $95 miljoen Australische dollar in, maar daarvan is nog maar een derde terechtgekomen bij de slachtoffers van de branden. Bovenop het trauma van de branden, kijken zij halsreikend uit naar hulp om in hun basisbehoeften te kunnen voorzien. 

Lees verder onder de foto: 

Hetzelfde verwijt van traagheid krijgt ook de federale regering van premier Scott Morrison te horen. Waarom kwam er pas met veel vertraging hulp uit federale hoek om de deelstaten te ondersteunen bij de bluswerken? De premier verdedigde zich en zei dat de bevolking nu blijkbaar een directer ingrijpen van de overheid verwacht. "We moeten ons aanpassen aan "the new normal"", zei Morrisson.  

Die catch phrase is de voorbije weken te pas en te onpas gebruikt. In Melbourne kregen de tennisspelers te kampen met ademhalingsmoeilijkheden door de slechte luchtkwaliteit. Voortaan volgen meters de situatie op de voet. "This is the new normal", zei de sportverslaggever van ABC.

Een kunstgalerij diep in de bossen van New South Wales ontsnapte op het nippertje aan de branden. Het vuur kwam tot op een kilometer van het historische gebouw waar voor miljoenen aan kunstschatten wordt bewaard. De directie heeft beslist een nieuw, brandbestendig gebouw te zetten. Om zich aan te passen aan "the new normal". 

Lees verder onder de foto: 

Het is een opvallende en vooral ook gevaarlijke verandering in retoriek. Toen de branden in alle hevigheid om zich heen begonnen te grijpen, was de meest gehoorde beschrijving dat dit "ongeziene omstandigheden" waren. Sinds een paar weken worden die ongeziene omstandigheden beschreven als "the new normal". Een uitspraak als dit houdt een sterk falen in om daadwerkelijk iets aan de situatie te willen veranderen. 

Uiteraard is het alleen maar raadzaam om je aan te passen aan veranderende omstandigheden. Daar kan Darwin ons wel een en ander over leren. Maar steeds hetere en drogere zomers, en steeds intensere en grotere bosbranden, mag je nooit accepteren als "the new normal". Maatregelen nemen om je aan te passen aan intensere bosbranden, mag de ware opdracht niet verdoezelen: naast aanpassen is vooral voorkomen veel belangrijker – en doeltreffender.

Het kost premier Scott Morrison moeite om het woord klimaatsverandering in de mond te nemen. Als minister van Begroting stond hij drie jaar geleden in het parlement nog te zwaaien met een stuk steenkool, terwijl hij de legendarische woorden sprak: "Don’t be afraid". In tegendeel, Mijnheer de premier, we moeten er net zeer bang van zijn. Australië moet dringend afstappen van de verknochtheid aan fossiele brandstoffen. 

De voorbije maanden waren alle ogen van de wereld gericht op de grote ravage die de bosbranden in dit prachtige land hebben aangericht. Volgens een internationale studie is Australië een van de zwakste leerlingen van de klas als het komt op klimaatbeleid. Deze crisis is een uitgelezen moment om het roer om te gooien. Zodat in een niet al te verre toekomst de ogen van de wereld zich opnieuw op Australië kunnen richten, om te zien hoe hernieuwbare energiebronnen en lage CO2-uitstoot de hele planeet een plezier kunnen doen.

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal":