Dragqueens op roadtrip in "Priscilla, queen of the desert": al 25 jaar een mijlpaal voor queercinema

Twee dragqueens en een transvrouw reizen van Sydney naar het godverlaten Alice Springs voor een optreden. Met hun knalroze busje Priscilla maken ze enkele tussenstops in de Australische woestijn. Mannen in naaldhakken en flamboyante kostuums, extravagante playbackshows met een stevige dosis ABBA, Gloria Gaynor en Alicia Bridges. Dat hebben ze daar in 1994 nog nooit gezien.

Bekijk hieronder de trailer van "The adventures of Priscilla, queen of the desert":

In 1994 zijn drag en trans gewaagde thema's om op het witte doek te brengen. Dragqueens zijn nog een "ondergronds" fenomeen en ook de transgemeenschap komt weinig aan bod in de populaire cultuur. Daar brengt de Australische regisseur Stephan Elliott verandering in: hij zet twee dragqueens en een transvrouw letterlijk én figuurlijk in de schijnwerpers. 

De personages, welteverstaan, want de wereld lijkt nog niet klaar voor drag- of transacteurs in de hoofdrol. Hugo Weaving en Guy Pearce spelen de dragqueens Mitzi Del Bra en Felicia Jollygoodfellow. Verrassend: de hoofdrol van transvrouw Bernadette gaat naar Terence Stamp, een van dé macho-iconen van de Britse cinema.

Transcultuur baadt nog in taboe, en aanvankelijk is Stamp weigerachtig tegenover de rol van Bernadette. In een reportage van het filmprogramma "Première" van de toenmalige BRT vertelt hij: "Ik moest heel wat persoonlijke angsten en remmingen overkomen, maar zodra ik me daarover had gezet, was het zoals een andere rol, alleen boeiender."

Bekijk hieronder de reportage in "Première" uit 1994:

Dragqueens maken een belangrijk onderdeel uit van de productie, zowel voor de kostumering als de verhaallijn van de film, en regisseur Stephan Elliott heeft zo z'n eigen manieren om de acteurs één te laten worden met hun personages. Elliott neemt zijn acteurs mee uit naar een bar in Sydney, volledig in drag.

Elliott vertelt voor de première bij "De kunstberg" van Radio 3: "Niemand had enig idee wie ze waren, ze liepen voor één keer niet de kans om herkend te worden. En ze gedroegen zich zó slecht. Hugo Weaving was zo dronken dat we hem naar huis moesten dragen, Guy Pearce gooide al schreeuwend eten naar mensen. Hij vertelde me later dat hij nog nooit zoveel plezier had gehad." (lacht)

De avonturen van de flamboyante hoofdpersonages kunnen op veel sympathie van het Australische publiek rekenen. "Priscilla" wordt er al snel een cultfilm, dankzij de kleurrijke personages en de vrolijke soundtrack.

Een replica van het busje Priscilla, geflankeerd door dragqueens, maakt deel uit van de slotceremonie bij de Olympische Spelen van 2000 in Sydney, als hommage aan de film. Enkele jaren later krijgt Felicia, het memorabele personage van Guy Pearce, een wassen beeld in Madame Tussauds in Sydney.

Ook buiten Australië scoort de film veel beter dan verwacht. "Priscilla" krijgt een minutenlange staande ovatie op het filmfestival van Cannes én sleept zelfs een Oscar in de wacht: Lizzy Gardiner en Tim Chappel nemen het beeldje voor "Beste kostuum" mee naar huis. "Nu moeten we weg om te gaan huilen, met een beetje waardigheid", zegt Gardiner nog, voor ze met een brede glimlach het podium verlaat.

In België spreekt ook regisseur en filmjournalist Nic Balthazar vol lof over de film: "Het is een te gekke cocktail. Té swingend en té geestig om te weerstaan, en verstandig genoeg om te blijven intrigeren", vertelt hij in 1994 bij "Eenhoorn" op Radio 1.

Zaligmakend is de film niet, volgens sommige critici. Vooral de scènes met het Filipijnse personage Cynthia komen in het oog van de storm terecht: Cynthia zou op een seksistische en racistische manier geportretteerd zijn als een "prostituee" en een "golddigger", volgens het Australische Centre for Philippine Concerns en enkele journalisten.

Door de catchy soundtrack is het haast onvermijdelijk: in 2006 komt er een gelijknamige musical, die nog tot vandaag wordt opgevoerd. Ook de musical speelt een belangrijke rol in de aanvaarding en representatie van de LGBTQ+-gemeenschap, én bevestigt de klassiekerstatus van "Priscilla".

Bekijk hieronder beelden van de musical in een reportage van "De rode loper":

"Het blijft ontegensprekelijk een héél belangrijke film", vertelt Ben Van Alboom, de filmjournalist die "Priscilla" programmeerde op PinX. "Andere vroege LGBTQ+-films zoals "Philadelphia" met Tom Hanks (over HIV) en "My own private Idaho" zijn dat ook, maar de toon van die films is veel ernstiger. "Priscilla" bracht queerpersonages op het grote scherm die plezier maakten in een ongegeneerde, vertederende komedie. Dat was ongezien."

"Priscilla" leeft verder als kitsch- en queerklassieker, een film die LGBTQ+-thema's toegankelijker heeft gemaakt voor een breed publiek. Acteur Guy Pearce kijkt er ook vandaag nog met een warm hart op terug: "Het was een prachtige ervaring om deel van uit te maken."