Hoe zal Europa handel drijven met de Britten na de brexit?

Precies elf maanden hebben het Verenigd Koninkrijk en Europa om een handelsakkoord te bereiken. En eigenlijk maar tien, want de onderhandelingen zullen pas in maart starten.

Dat is bijzonder weinig tijd. "Het is op zijn minst ambitieus en weinig realistisch", zegt Jan Van Hove, hoofdeconoom van KBC en professor ­internationale economie aan de KU Leuven. "Als we kijken naar andere handelsakkoorden in de wereld, dan heeft dat toch enkele jaren geduurd vooraleer die helemaal rond waren. En als we de agenda bekijken, dan zien we dat het over meer gaat dan handel alleen. Het gaat ook over regelgeving, investeringen, voedselveiligheid. Dus het is onrealistisch dat we in elf maanden gaan landen op een definitief akkoord."

Van Hove gaat er vanuit dat er minstens een mini-akkoord zal komen dit jaar, waarbij een aantal duidelijke keuzes worden gemaakt. Maar tegelijk ook enkele zaken worden uitgesteld tot latere onderhandelingen. "Het is bijvoorbeeld onwaarschijnlijk dat men tarieven op industriële producten zal invoeren wat toch een groot risico zou inhouden voor Belgische bedrijven", denkt Van Hove. "Zowel het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en andere landen van de Unie zijn handelsnaties, dus ik ga er vanuit dat ze daarover een akkoord zullen bereiken."

Meteen na het referendum ijverden heel wat Britten voor het Noorse model. Samen met IJsland en Liechtenstein zit Noorwegen in de Europese Economische Ruimte. Dat betekent dat Noorwegen toegang krijgt tot de Europese markt, maar in ruil aanvaardt het land alle Europese regels en normen. En betaalt het ook een grote bijdrage een het EU-budget.

Maar intussen is duidelijk geworden dat de Britten het Noorse model niet omarmen.  "De Britse regering wil de Europese regels niet blindelings overnemen", benadrukt Van Hove. "De Britten willen hun herwonnen soevereiniteit gebruiken om hun eigen regels uit te vaardigen." Of en in welke mate die nieuwe Britse regels zullen afwijken van de Europese is nog lang niet duidelijk.

"Europa is er heel beducht voor dat het Verenigd Koninkrijk een soort Singapore aan de Theems wordt", zegt Van Hove. Een soort paradijs van belastingen en regelgeving, waarbij ook internationale bedrijven in het Verenigd Koninkrijk kunnen produceren en hun producten op de Europese markt kunnen verkopen aan regels die soepeler zijn. "Daardoor zouden die producten daar goedkoper geproduceerd kunnen worden dan op het vasteland en dat wil Europa vermijden."

De Europese Commissie zal nu maandag een onderhandelingsmandaat voorleggen. Het is voorzien dat de Europese lidstaten dat mandaat goedkeuren op 25 februari. Vanaf dan kan de Commissie de onderhandelingen voeren in naam van de Europese Unie.

Een akkoord moet er zijn op 31 december 2020. Maar uitstel is nog mogelijk. De Britten kunnen een verlenging van de overgangsperiode aanvragen met één tot twee jaar. Die aanvraag moet wel gebeuren voor 1 juli dit jaar.

Wat vrijwel zeker is, is dat het moeilijke onderhandelingen worden, die veel onzekerheid teweegbrengen bij de bedrijven die handel drijven met het Verenigd Koninkrijk. Dat is onder meer het geval bij Vergro in Meulebeke, de grootste Belgische exporteur van groenten en fruit naar het Verenigd Koninkrijk. Een derde van de jaarlijkse omzet van 150 miljoen euro gaat naar de Britten. "Hier in Meulebeke bevinden we ons op anderhalf uur rijden van de Eurotunnel. Prei en tomaten die hier op de middag binnenkomen, staan 's avonds al in Londen", zegt verkoper Bruno Van Voerenbergh. "Onze klanten zijn het jarenlang gewoon geweest om snel bevoorraad te worden. We hopen dat de douaneformaliteiten de wachttijden niet gaan verlengen en dat we nog altijd om tien uur ‘s avonds bij onze klanten kunnen zijn."

Vergro heeft al een Britse postbus opgericht om als nodig daar snel mensen in dienst te nemen. En misschien heeft de brexit ook troeven. "We denken dat het voor kleinere exporteurs niet de moeite zal lonen om die investeringen in het Verenigd Koninkrijk te doen", zegt Van Voerenbergh. "Waardoor wij onze positie kunnen versterken, dat hopen we toch."

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier: