Na de schattenjacht in de Rocky Mountains: mag je bij ons een vondst houden? En wat is volgens de wet een "schat"?
Je vindt een portefeuille op straat, een schilderij op een zolder of een kist vol goud begraven onder je appelboom: mag je die houden? Edward Landtsheere van de FOD Justitie geeft antwoord, naar aanleiding van een Amerikaanse schattenjacht, georganiseerd door een miljonair, die tien jaar heeft geduurd.
Stel: je vindt een envelop met bankbiljetten onder de matras van je hotelkamer. Of een juweel onderin een vaas van de kringwinkel. Of een ring op de grond aan de bushalte. "Finders keepers, losers weepers" zegt het Engelse spreekwoord. Mag je iets waardevols voor jezelf houden? Wanneer wel en wanneer niet? Het Radio 1-programma "De wereld van Sofie" zocht het uit.
Veel hangt af van de vindplaats. Is dat op openbaar domein, dan ben je verplicht om wat je gevonden hebt naar de politie van je gemeente of stad te brengen. Doe je dat niet, dan staan daar straffen op van 8 dagen tot 2 jaar en van 208 tot 4.000 euro.
De lokale overheid gaat dan op zoek naar de rechtmatige eigenaar. Wordt die binnen de zes maanden niet gevonden, dan mag de gemeente zich zelf eigenaar noemen. En de eerlijke vinder dan? De wetgeving verandert binnenkort, stipt Edward Landtsheere van de FOD Justitie aan: "Vanaf 1 september 2021 heeft de vinder recht op een redelijke beloning."
Pas op met militaire voorwerpen zoals insignes: die blijven in principe eigendom van de staat waarvan de soldaat een onderdaan was. Vind je bronzen munten of andere voorwerpen die wel eens archeologische waarde kunnen hebben, dan moet je de vondst binnen de drie dagen melden aan het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse overheid.
Als je een schat op zolder of ergens anders op privédomein vindt, dan gelden andere regels. Lees even mee in het Burgerlijk Wetboek, artikel 716: "De eigendom van een schat behoort aan wie hem in zijn eigen erf vindt; wordt de schat in eens anders erf gevonden, dan behoort hij voor de ene helft toe aan de vinder en voor de andere helft aan de eigenaar van het erf."
Wat is een schat?
En wat is eigenlijk de wettelijke definitie van een schat? "Een schat is iedere verborgen of bedolven zaak waarop niemand zijn recht van eigendom kan bewijzen en die door louter toeval ontdekt wordt.”
Die drie laatste voorwaarden zijn van belang, zegt Edward Landstheere: een schat moet verborgen zijn of bedolven zijn, en dus niet zomaar op de grond liggen. Anders is het een "verloren voorwerp" dat je moet aangeven aan de politie en de gemeente. Het moet daarenboven vaststaan dat er geen eigenaar is én je moet er toevallig op stuiten, dus niet na een systematische zoektocht of een schattenjacht.
Wat de Amerikaanse miljonair Forrest Fenn deed is volgens Landtsheere te vergelijken met iemand die iets doelbewust prijsgeeft, bijvoorbeeld iets in de vuilnisbak gooien. "Daar neem je dan afstand van en dan kan iemand anders het in eigendom nemen. Als die tenminste de wil van de eigenaar respecteert. Als die bijvoorbeeld een schilderij kapotscheurt, is het niet de bedoeling dat je als vinder het herstelde werk doorverkoopt."
De Amerikaan Forrest Fenn verstopte een schatkist ter waarde van een miljoen dollar in de Rocky Mountains en gaf in gedichten en verhalen tips om de plek te vinden. De zoektocht duurde tien jaar en bracht naar verluidt 350.000 mensen op de been. Vorige week werd de schat ten langen leste gevonden.
