Waarom is het frisser onder een boom dan onder een parasol?
We zoeken deze week allemaal verkoeling nu het kwik vlot boven de 30 graden klimt. Bossen en bomen zijn opmerkelijk frisser dan de schaduw van een parasol. Hoe komt dat? Radio 2 Antwerpen vroeg het aan bioloog Ivan Janssens van de Universiteit Antwerpen.
Wat is er heerlijker dan de verkoeling van een boom of een bos in tijden van een hittegolf? Een parasol of andere kunstmatige schaduw komen niet in de buurt. "Dat komt omdat een boom water verdampt en een parasol niet", zegt bioloog Ivan Janssens (UA) in "Start Je Dag". "Je kan het effect vergelijken met net uit de zee komen. Het verdampen van zeewater onttrekt energie aan onze huid en dat geeft ons een koud gevoel. Hetzelfde gebeurt bij bomen. Water verdampen kost de boom energie en daardoor kan het onder een boom gemakkelijk 10 graden koeler zijn."
Onder een boom kan het zeker 10 graden kouder zijn
De koelste boom? Beuk of eik
Niet elke boom biedt evenveel verkoeling. "Er zijn grote verschillen, zowel tussen soorten als tussen individuele bomen. Een eik of een beuk heeft een dichter bladerdek dan een den. Hoe meer bladeren, hoe meer schaduw en hoe meer water er ook verdampt. Onder een eik zal je dus meer verfrissing vinden dan onder een naaldboom", klinkt het.
Toch is er een vreemde paradox. In een bos kan het 's nachts warmer zijn dan elders, ondanks de natuurlijke airconditioning van de bomen. "Dat komt omdat de aarde 's nachts haar warmte uitstraalt naar de hemel. De bladeren van de bomen zorgen ervoor dat die warmte niet goed weg kan en laag blijft hangen. Maar vergis je niet: tijdens een hittegolf is het verkoelende effect in een bos overdag veel groter dan het warmtehoudende effect 's nachts", zegt Janssens.
Liever oude dan jonge bomen
Nog een verschil: jonge bomen bieden minder verfrissing dan oude exemplaren. Toch kiezen gemeentes bij de heraanleg van straten en pleinen vaak voor die jonge bomen. "Groendiensten kiezen meestal soorten uit die geschikt zijn om te overleven in een stedelijke omgeving. Er is meer dan de verkoeling alleen. Die bomen moeten bijvoorbeeld ook fijn stof opvangen", vertelt Janssens. "Je kan niet zomaar plots grote bomen planten, dat kost te veel geld. Er worden best bomen die snel groeien geplant en het zijn ook best inheemse soorten. Dat is goed voor de biodiversiteit en inheemse dieren."
