Overzicht levensbeschouwingen

• Aantal globaal: 1,2 miljard
• Aantal België: in België officieel 6 miljoen, 1 miljoen praktiserenden
• Hoofd: paus Franciscus (sinds 2013)
• Hoofd België: aartsbisschop-kardinaal Jozef De Kesel

Rooms-katholieken en protestanten (het 'westen') gebruiken de westerse (Gregoriaanse) kalender voor hun feestdagen. Die worden onderverdeeld in feestdagen die gebonden zijn aan de paascyclus en in feestdagen die op een vaste dag plaatsvinden.

Orthodoxen-oude-stijl gebruiken de oude, Juliaanse kalender. Tot de orthodoxen-oude-stijl behoren de Koptisch-, Syrisch-, Ethiopisch-, Eritrees-orthodoxe en de Armeens-apostolische Kerk, de Ethiopische en Eritrese Kerk en sommige oosters-orthodoxe kerken. Dit zijn de kerken van Jeruzalem, Georgië, Rusland, Servië, Polen en de kloosters van de berg Athos..

Orthodoxen-nieuwe-stijl hanteren de westerse (Gregoriaanse) kalender voor hun feestdagen die op een vaste dag plaatsvinden, maar zij hanteren de Juliaanse kalender voor de feesten die gebonden zijn aan de paascyclus. Orthodox-nieuw-stijl zijn de kerken van Constantinopel (nu Istanboel), Alexandrië, Antiochië, Griekenland, Cyprus, Roemenië, Polen, Albanië, Tsjechië, Slovakije en Bulgarije.

(in totaal zijn de christenen de grootste religiegroep, met zowat 2,2 miljard gelovigen)

De rooms-katholieke kerk is veruit de grootste christelijke geloofsgemeenschap in België. Aan de basis van het christelijke geloof staat de Bijbel, zowel de teksten van het Oude Testament als de leer van Jezus Christus zoals beschreven in de vier evangelies in het Nieuwe Testament. Voor de rooms-katholieke kerk is de paus, de bisschop van Rome, de plaatsvervanger van Jezus Christus op aarde. Hij staat aan de top van de rooms-katholieke hiërarchie en wordt gezien als een herder die zijn "kudde" hoedt, stuurt en leidt.

Feestdagen

• Pasen: de verrijzenis van Jezus Christus, zondag 9 april 2023
• Goede week: de week voorafgaand aan Pasen
• Kerstmis: 25 december, de geboorte van Jezus Christus
• Hemelvaart: ten hemelopname van Jezus Christus, 40 dagen na Pasen, 18 mei 2023
• Pinksteren: uitstorting van de Heilige Geest, 50 dagen na Pasen, 28 mei 2023

• Aantal globaal: 350 miljoen
• Aantal België: 150.000
• Hoofd: Bartholomeus I van Constantinopel (primus inter pares)
• Hoofd België: metropoliet Athenagoras

De Oosters-orthodoxe kerk is een christelijke geloofsgemeenschap die zich van het pauselijke gezag in Rome heeft afgekeerd. De kerk wordt geleid door patriarchen en metropolieten en is meestal nationaal georganiseerd. De orthodoxe kerk hecht veel belang aan mystiek en spiritualiteit. , de bekeving en de liturgie is anders dan bij de rooms-katholieke kerk. Pasen, de Verrijzenis van Jezus Christus, de Zoon van God, vormt de grondslag en het kloppend hart van de orthodoxe Kerk. Het hart neemt een even belangrijke plaats in bij het doorgeven (traditie) van die ervaring als het verstand. De orthodoxe christenen putten inspiratie uit de Bijbel, maar evenzeer uit de ervaringen, teksten en gedichten van hedendaagse en vroegere generaties. Omdat Christus lichamelijk verrees, wordt ook het lichaam bij het gebed en de eredienst betrokken. Er wordt gebogen, geknield, geluisterd en gezongen. Iconen richten leiden het oog naar God. De orthodoxe Kerken zijn georganiseerd rond de lokale bisschop, die niet ondergeschikt is aan de hogere hiërarchie, maar er collegiaal mee samenwerkt. Uit onvrede hiermee scheurde het Patriarchaat van Rome zich in 1054 af van de 4 andere Patriarchaten. Orthodoxe bisschoppen worden gekozen uit de monniken en zijn dus ongehuwd. Diakens en priesters mogen wel gehuwd zijn. Om de zegen te vragen, maken orthodoxe christenen hun kruisteken van de rechter- naar de linkerschouder. De zegen géven, gebeurt bij orthodoxe christenen net zoals bij de westerse christenen: eerst naar links en dan naar rechts.

Feestdagen

• Theofanie (Doop in de Jordaan): woensdag 6 januari
• Ontmoeting (Lichtmis): 2 februari
• Kruisverering: 19 maart 2023
• Maria Boodschap: 25 maart
• Palmzondag: 9 april 2023
• Pasen: zaterdagnacht 15 en zondag 16 april 2023
• Hemelvaart van de Heer: 25 mei 2023
• Pinksteren: zondag 12 juni 2022 + 4 juni 2023
• Ontslaping (Maria Ten Hemelopneming): 15 augustus
• Geboorte van de Moeder Gods: 8 september
• Kruisverheffing: 14 september
• Tempelgang van de Moeder Gods: 21 november
• Geboorte van de Heer (Kerstmis): 25 december

• Aantal globaal (protestanten/evangelischen/anglicanen): 600 miljoen
• Aantal België: 140.000
• Hoofd: geen, de protestantse kerk is niet hiërarchisch gestructureerd, er wordt samengewerkt in kerkverbanden of ‘denominaties’.

Het protestantisme is de christelijke geloofsovertuiging in het spoor van Luther, Calvijn en anderen die in de 16e eeuw de misbruiken in de rooms-katholieke kerk veroordeelden. De protestant legt meer nadruk op de bijbel en minder op de rituele kant van het geloof: zo zijn er slechts twee sacramenten (doopsel en heilig avondmaal) en is er geen heiligenverering. De gelovige treedt rechtstreeks in contact met god, zonder tussenpersoon. Het pauselijk gezag wordt dus niet erkend; de protestantse kerk is nationaal en democratisch georganiseerd.

Feestdagen

• Biddag voor gewas en arbeid: elke tweede woensdag van maart. Protestanten komen 's morgens en 's avonds bij elkaar en bidden tot God voor het welslagen van de oogst en het werk. Ook zijn er veel kerkgemeenten die de zondag erna een speciale gebedsdienst houden.
• Reformatiedag/Hervormingsdag: deze dag staat in het teken van Maarten Luther die op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen tegen situaties in de Rooms-Katholieke Kerk heeft gepubliceerd.

• Aantal globaal (protestanten/evangelischen/anglicanen): 600 miljoen
• Aantal België: 140.000
• Hoofd: geen, de evangelische kerk is niet hiërarchisch gestructureerd, er wordt samengewerkt in kerkverbanden of ‘denominaties’.

Evangelische christenen baseren zich op de Bijbel als het Woord van God en als de bron van hun geloof. Hun geloof in God en Jezus Christus en de Heilige Geest is duidelijk, de drie-eenheid. Anders dan de rooms-katholieken is het geloof in de maagd Maria minder prominent.

De evangelische gemeenschap omvat verschillende kerken, zoals de baptistenkerk, de pinkstergemeente en vele andere kerken. Deze kerken hebben een gemeenschappelijke geloofsbeleving en liedcultuur en vormen samen de evangelische strekking binnen het protestantisme. Ze prediken het evangelie en baseren zich op de bijbel, het Heilige Schrift, als gods onveranderlijk en onfeilbaar woord. De evangelische kerken kennen geen biecht of celibaat en er is ook geen centraal gezag zoals het Vaticaan.

Feestdagen

• Biddag voor gewas en arbeid: elke tweede woensdag van maart. Protestanten komen 's morgens en 's avonds bij elkaar en bidden tot God voor het welslagen van de oogst en het werk. Ook zijn er veel kerkgemeenten die de zondag erna een speciale gebedsdienst houden.
• Reformatiedag/Hervormingsdag: deze dag staat in het teken van Maarten Luther die op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen tegen situaties in de Rooms-Katholieke Kerk heeft gepubliceerd.

• Aantal globaal: 75 miljoen
• Aantal België: zeer klein deel van de christenen in ons land, geen cijfers bekend
• Hoofd: de aartsbisschop van Canterbury, Justin Welby (sinds 2013) (Anglicanen kennen dus wél een hiërarchie).

Anglicanisme is een vorm van christendom, die de katholieke liturgie en het protestantse geloof combineert. Sinds Hendrik VIII in 1534 het gezag van de paus niet langer erkende, staat de Britse koning of koningin aan het hoofd van de anglicaanse kerk, maar het morele gezag ligt bij de aartsbisschop van Canterbury. Een belangrijk verschil met de rooms-katholieke kerk is dat de anglicaanse kerk geen celibaat kent en dat ook vrouwen diaken, priester of sinds 2005 ook bisschop kunnen worden.

Feestdagen

• Biddag voor gewas en arbeid: elke tweede woensdag van maart. Anglicanen komen 's morgens en 's avonds bij elkaar en bidden tot God voor het welslagen van de oogst en het werk. Ook zijn er veel kerkgemeenten die de zondag erna een speciale gebedsdienst houden.
• Reformatiedag/Hervormingsdag: deze dag staat in het teken van Maarten Luther die op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen tegen situaties in de Rooms-Katholieke Kerk heeft gepubliceerd.

• Aantal globaal: 14,7 miljoen
• Aantal België: 40.000
• Hoofd: joden hebben geen overkoepelende hiërarchische structuur, maar werken met deelverantwoordelijken.

Het jodendom is in België een erkende godsdienst sinds het ontstaan van de Belgische staat in 1830. Net zoals het christendom en de islam is het jodendom een monotheïstische godsdienst. Een groot deel van de voorgeschiedenis is ook dezelfde als bij de christenen, alleen is voor de joden Jezus niet de Messias. Het jodendom heeft geen officiële leer die vastligt in dogma's, maar de gelovige jood moet wel een reeks religieuze voorschriften naleven. Er zijn kledings- en voedingsvoorschriften, bepalingen met betrekking tot de reinheid en richtlijnen voor het vieren van de wekelijkse rustdag, de heilige sabbat.

Religieuze joden geloven in één God, schepper van het heelal en de god van Abraham, Isaak en Jakob. Ze noemen hem Jahweh maar spreken zijn naam nooit uit. Gelovige joden geloven in de woorden van de aartsvaders Abraham, Isaak, Jakob en die van de profeten zoals Mozes. Joden, “het uitverkoren volk”, wachten op een Messias die vrede zal brengen.

Feestdagen

• Rosj Hasjana: letterlijk " begin van het jaar", het joodse nieuwjaar. In de maand september, soms ook helemaal in het begin van oktober. Voor de gelovige een dag van inkeer, dus geen feesttaferelen: 25-27 september 2022
• Jom Kipoer (ook Jom Hakipoerim genoemd, ook Grote Verzoendag genoemd): De plechtigste dag van het joodse jaar, 10 dagen na Rosj Hasjana: 4 en 5 oktober 2022
• Soekot, het Loofhuttenfeest: . Duurt 7 dagen waarbij wordt herdacht dat de Israëlieten veertig jaar lang in de Sinaïwoestijn onder de bescherming van God rondtrokken, ze verbleven toen in tenten of hutten. Van 9 tot 16 oktober 2022
• Chanoeka, letterlijk ‘inwijding’, het Inwijdingsfeest: Gekenmerkt door de negenarmige kandelaar of olielamp (chanoeka) waarop elke dag een lichtje wordt aangestoken. Van 18 tot 26 december 2022
• Pesach: joods paasfeest, de herdenking van de uittocht uit Egypte: 22 en 23 april 2023.
• Sjavoeot: letterlijk ‘de weken’, het Wekenfeest, 7 weken na Pesach

• Aantal globaal: 1,8 miljard
• Aantal België: 800.000
• Hoofd: Niemand. Moslims benadrukken graag dat de islam één is. De hoofdstroming van de islam, het soennisme, is van oudsher een optelsom van lokale gemeenschappen, elk voorgezeten door een imam. Maar Imams moeten natuurlijk ergens hun ideeën halen. En vaak wordt dé Al-Azhar-universiteit in Caïro aangewezen als hun inspiratiebron. Maar officieel is dat niet.

De islam kent één god (Allah) en Mohammed is zijn profeet. De Koran is het heilige schrift; in het boek staan veel elementen en personen die ook te vinden zijn in de christelijke of joodse bijbel. Ook de algemene leefregels van de moslims komen vaak overeen met die van de christenen en de joden. Daarnaast heeft de gelovige moslim enkele verplichtingen zoals de ramadan vastenmaand, een bedevaart naar Mekka en vijf maal daags een gebed. Verboden of haram zijn bijvoorbeeld varkensvlees, gokken en alcohol.

Feestdagen

De islam kent veel vieringen, maar slechts twee feesten: het Suikerfeest (Eid al-Fitr) en het Offerfeest (Eid al-Adha). De overige islamitische vieringen zijn religieuze dagen met een serieuze ondertoon, niet echt een ‘feest’ van karakter.

De data van deze feesten en vieringen worden berekend volgens een maankalender: de Hijri-kalender. Het islamitisch jaar volgt de Koran, die aangeeft dat de zon en de maan door Allah geschapen zijn, en dat de maan de tijdmaat aangeeft. De moslimkalender kent dus geen seizoensgebonden feesten en ook geen schrikkelmaanden. Vieringen als Muharram (Islamitisch Nieuwjaar), de Hadj (Bedevaart naar Mekka) en het vasten tijdens de Ramadan doorlopen daardoor alle seizoenen.

• Ramadan: vastenmaand, 22 maart tot 21 april 2023.
• Suikerfeest (‘het kleine feest’): dan wordt het einde van de vastenmaand, de ramadan, gevierd: 21 en 22 april 2023.
• Offerfeest (‘het grote feest’): ter nagedachtenis aan de profeet Abraham, die bereid was zijn zoon te offeren aan God. Ongeveer 70 dagen na het einde van de ramadan. Op deze dag worden door moslims dieren gegeten die halal zijn geslacht. Het vlees wordt door hen gegeten en verdeeld onder armen, buren en familieleden. Doorgaans slacht men in België of Nederland een schaap of lam, waardoor het feest de bijnaam het Schapenfeest kreeg. Om een overschot aan vlees te voorkomen kunnen meerdere mensen samen een dier slachten: 9 tot 13 juli 2022
• Hadj: de pelgrimstocht naar Mekka. De hadj is verplicht voor alle gezonde, volwassen moslims die over voldoende geld beschikken: 7 tot 12 juli 2022

• Aantal globaal: 1 miljard
• Aantal België: 100.000
• Hoofd: geen algemene hiërarchie, wel lokale/nationale structuren

Noemen zichzelf geen godsdienst, maar een “levensbeschouwing”, omdat zij niet geloven in een God, maar “in de mens”.

Onder de noemer "vrijzinnigen" of "vrijzinnig-humanisten" worden verschillende organisaties gegroepeerd die uitgaan van een niet-confessionele levensbeschouwing, die dus niet zijn gebaseerd op een godsdienstige geloofsleer. Zij huldigen het principe van vrij onderzoek, verwerpen dogma's en gezagsargumenten bij de opbouw van hun overtuigingen en erkennen geen ander moreel gezag dan de mens zelf.

Feestdagen

• Lentefeest: viert de overgang van de kleuterschool naar de lagere school.
• Feest vrijzinnige jeugd: viert de nakende overgang van het lager onderwijs naar het secundair onderwijs.
• Midzomernacht/zonnewende: 21 juni, de dag van het jaar met het meeste licht, uiting van kracht en optimisme. Internationale wereldhumanismedag.
• Internationale dag van de mensenrechten: Op 10 december 1948 werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aangenomen.
• Winterzonnewende: 21 december, de overwinning van het licht op het donker, van de rede op het bijgeloof.
• Darwindag: 21 december, 12 februari, humanisten over heel de wereld vieren de geboortedag van Charles Darwin, de grondlegger van de evolutietheorie. Op deze dag wordt de wetenschap in de kijker gezet.