"Eendagsvlieg van de gewervelden": kameleon gevonden die meer dan 100 jaar geleden voor het laatst gezien werd
Wetenschappers hebben op het Afrikaanse eiland Madagaskar exemplaren van een kameleonsoort ontdekt die meer dan 100 jaar geleden voor het laatst gezien was. Van de Voeltzkow-kameleon zijn sinds 1893 maar een handvol exemplaren beschreven, enkel nog maar mannetjes. Nu zijn voor het eerst ook vrouwtjes gespot, met een prachtig kleurenpalet. Hoe kan het dat zulke opvallende reptielen jarenlang onder de radar bleven?
Kameleons staan bekend als kampioenen in verstoppertje spelen, maar één soort in het bijzonder bracht het spelletje naar een wel heel hoog niveau. De Voeltzkow-kameleon (Furcifer voeltzkowi) komt enkel voor in de wouden van het Afrikaanse eiland Madagaskar en je kan hem zonder enige schroom "ongrijpbaar" noemen. De soort werd voor het eerst beschreven in 1893. Er werden maar een handvol exemplaren beschreven, de laatste keer dat iemand eentje spotte, was in 1913. Meer dan 100 jaar geleden dus.
Heel wat biologen begonnen eraan te twijfelen of de soort ooit wel echt bestaan heeft. Maar nu hebben wetenschappers uit Duitsland en Madagaskar aangekondigd dat ze diverse levende exemplaren van de Voeltzkow-kameleon gevonden hebben tijdens een expeditie in de wouden in het noordwesten van Madagaskar. En ze hebben niet alleen mannetjes gezien, maar ook vrouwtjes. En die laatsten waren nog nooit eerder beschreven.
Mannetjes hebben een opvallende, vrolijk felgroene kleur. Maar de vrouwtjes stelen nog meer de show. Ze vertonen een exotisch patroon van spikkels en strepen met heldere kleuren, een fascinerende mengeling van paars, wit, zwart, oranje, rood en groen. De vrouwtjes kunnen van patroon veranderen al naargelang hun stemming. Hun kleuren springen er vooral uit bij een zwangerschap, bij een ontmoeting met een mannetje, en bij stress.
(artikel gaat voort onder de foto's)
Snel leven, jong sterven
Het lijkt vreemd hoe je zulke opvallende wezens over het hoofd kan zien, zelfs in een dicht begroeid woud. Maar de onderzoekers vermoeden dat de verstopkunst van de kameleon een kwestie van timing is.
De Voeltzkow-kameleon staat genetisch het dichtst bij de Labord's-kameleon (Furcifer labordi), die in het zuidwesten van Madagaskar voorkomt. Die laatste heeft een levensverwachting van ongeveer 4-5 maanden, die overeenkomt met het regenseizoen op Madagaskar. De eieren komen uit begin november. Na twee maanden zijn de kameleons geslachtsrijp en leveren de mannetjes strijd om in zo kort mogelijke tijd met zo veel mogelijk vrouwtjes te paren. De dieren sterven in maart.
Ook de Voeltzkow-kameleon zou wel eens van het type live fast, die young kunnen zijn, snel leven, vroeg sterven, zegt bioloog Frank Glaw van het Duitse onderzoeksinstituut Zoologische Staatssammlung München (ZSM). Hij is de hoofdauteur van het onderzoek. "Je kan ze de eendagsvliegen van de gewervelden noemen. Hun veronderstelde korte leven kan ook deels verklaren waarom deze schitterende soort tientallen jaren "kwijt" was, omdat de meeste wegen in hun leefomgeving niet toegankelijk zijn in het regenseizoen."
De onderzoekers verspreidden ook een filmpje van de kameleons in hun natuurlijke omgeving. In onderstaande video kan je in slowmotion bewonderen hoe een kameleon een insect vangt en hoe de vrouwtjes van kleur kunnen veranderen.
(artikel gaat voort onder het filmpje)
Most wanted
De ontdekking plaatst de Voeltzkowi-kameleon op de zogenoemde Lazarus taxa-lijst, soorten die opnieuw in het wild opduiken nadat wetenschappers hen als "uitgestorven" hadden afgeschreven. Er staan momenteel zo'n 1.200 diersoorten op de Lazarus-lijst, zegt de natuurorganisatie Global Wildlife Conservation (GWC). De kameleon stond ook op de most wanted-lijst van GWC, de lijst van 25 diersoorten die de GWC uitkoos als topprioriteit voor zoekexpedities.