Europese Commissie wil eerlijker en veiliger internet: nieuwe wetgeving moet technologiereuzen meer in de pas doen lopen

De huidige Europese digitale regelgeving dateert al van 20 jaar geleden, toen heel wat grote digitale spelers van nu nog in de kinderschoenen stonden of nog opgericht moesten worden. Het ging toen vooral om richtlijnen over e-commerce. Een update is dus meer dan nodig, vindt de Europese Commissie.

Via twee wetsvoorstellen, die vandaag worden voorgesteld, wil de Commissie de Europese digitale samenleving en economie voor de komende jaren reguleren. "Deze twee mijlpalen moeten ervoor zorgen dat wij, als gebruikers, toegang hebben tot een brede keuze aan veilige digitale producten en diensten", zegt Margrethe Vestager, Europees commissaris voor Mededinging en het Digitale Tijdperk. "En dat bedrijven op een vrije en eerlijke manier online met elkaar kunnen concurreren, net zoals ze offline doen. Wat offline illegaal is, is ook online illegaal."

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal" en lees voort onder de video:

Regelgeving die niet enkel gericht is tegen de grote technologiebedrijven, benadrukt de Commissie, maar waaraan alle spelers, groot en klein, zich zouden moeten houden. Al geeft de Commissie toe dat grotere bedrijven nu eenmaal een grotere verantwoordelijkheid hebben en daarom strengere regels krijgen opgelegd. Zonder zelf namen te noemen, kunnen we ervan uitgaan dat vooral bedrijven als Google, Facebook, YouTube en Amazon in het vizier komen.

De nieuwe Europese regels zouden (als ze worden goedgekeurd, zie verder) in alle Europese lidstaten gelden en moeten dus  gefragmenteerde wetgeving in de verschillende listaten voorkomen.

Concreet stelt de Commissie een Digital Services Act (DSA) en een Digital Markets Act (DMA) voor. Het eerste wetsvoorstel, de Digital Services Act, heeft vooral betrekking op de digitale diensten en is onder meer gericht tegen alle "illegale inhoud online". Dat kan gaan van het te koop aanbieden van namaakproducten en valse medicijnen tot inaccurate gezondheidsinformatie, terroristische inhoud, beeldmateriaal van kindermisbruik, het onrechtmatig gebruik van privémateriaal en haatboodschappen.

Met het wetsvoorstel wil de Commissie bedrijven aansprakelijk stellen voor de inhoud op hun platformen. Maar evengoed zullen de platformen transparant moeten zijn over de advertenties die ze aanbieden. De verplichtingen die ze opgelegd zouden krijgen, verschillen naargelang de grootte van het bedrijf. 

Volgens de huidige regels staan de internetbedrijven zelf in voor de strijd tegen illegale inhoud, maar dat vindt de Commissie niet langer houdbaar. In de nieuwe wetgeving kiest de Commissie voor een systeem van gedeelde regulering, zowel bij de bedrijven zelf als bij de autoriteiten dus. De handhaving van de regels zou dan weer bij de lidstaten zelf liggen, die een zogenoemde "Digital Services Coordinator" moeten aanstellen, een digitale toezichthouder zeg maar.

Volgens de Commissie heeft ze een gebalanceerd voorstel uitgewerkt dat zowel de gebruikers van de platformen, de autoriteiten maar ook de eigenaars van de platformen zelf ten goede komt. Wat die laatste betreft verwijst de Commissie bijvoorbeeld naar het feit dat er een duidelijker wettelijk systeem zou zijn dan nu het geval is, dat in alle lidstaten hetzelfde is. (De tekst gaat voort onder de audio en foto.)

Beluister een gesprek met Europees Parlementslid Kris Peeters (CD&V) over de voorstellen van de Europese Commissie:

Met het tweede wetsvoorstel, de Digital Markets Act, wil de Commissie de eerlijke concurrentie op de digitale markt vergroten en voorkomen of een halt toe roepen dat grote technologiebedrijven kleinere of nieuwe spelers wegdrukken. Het wetsvoorstel is vooral gericht tegen grote internetplatformen, "gatekeepers" genoemd, die de markt verstoren.

Onder meer grote zoekmachines, videowebsites, sociaalnetwerksites en verkoopplatformen zouden aan een hele reeks verplichtingen moeten voldoen, zoals meer transparantie over overnames, over het opstellen van klantenprofielen of over de algoritmes achter het aanbieden van bepaalde inhoud. Ook het exclusieve gebruik van klantengegevens en het naar voren duwen van eigen producten ten nadele van andere spelers zou beperkt of in sommige gevallen verboden worden als dit voorstel wet wordt.

De Commissie kwam tot de conclusie dat het huidige mededingsrecht, op basis waarvan in het (recente) verleden al verschillende sancties zijn opgelegd aan grote technologiebedrijven, niet meer volstaat om monopolies en machtsmisbruik te voorkomen of te bestraffen.

VRT NWS-reporter Bram Vandeputte gaf in "Terzake" meer uitleg  (lees voort onder de video):

Aan de wetsvoorstellen zijn ook (zware) boetes gekoppeld, die kunnen oplopen tot maximaal 6 procent van de wereldwijde omzet van het bedrijf wat inbreuken op de DSA betreft en maximaal 10 procent wat inbreuken op de DMA betreft. Bij herhaalde inbreuken op de Europese regels stelt de Commissie extra maatregelen voor, zoals het verplicht afstoten van bepaalde delen van het bedrijf, als andere sancties geen effect blijken te hebben.

De wetgeving die de Commissie vandaag voorstelt, is nog niet definitief. De teksten moeten eerst nog door het Europees Parlement en de Europese lidstaten worden goedgekeurd en kunnen inhoudelijk nog aangepast worden. Mogelijk worden de nieuwe regels pas over enkele jaren van kracht.

Google reageert alvast bezorgd. "We zijn bezorgd dat de voorstellen zich specifiek lijken te richten op een handvol bedrijven en het moeilijker gaan maken om nieuwe producten te ontwikkelen om kleine bedrijven in Europa te ondersteunen", reageerde Karan Bhatia, vicevoorzitter voor institutionele relaties bij Google, in een persmededeling.

Ook uitvoerend vicevoorzitter Myron Brilliant van de Amerikaanse Kamer van Koophandel meent dat de Commissie "bijna uitsluitend" Amerikaanse concerns wil treffen. "Het lijkt erop dat Europa succesvolle bedrijven wil straffen die grote investeringen in de economische groei en herstel van Europa hebben gedaan."

Het eveneens Amerikaanse Facebook reageert positief op de voorstellen die "op het juiste spoor zitten om te behouden wat goed is op internet". Het sociale netwerk is bijvoorbeeld tevreden met een harmonisering van de regels over illegale content.

Tegelijkertijd hoopt Facebook dat het Europese initiatief "grenzen stelt voor Apple". "Apple controleert een volledig ecosysteem, van toestel over appstore tot apps, en gebruikt deze macht om ontwikkelaars en consumenten pijn te doen, evenals grote platforms als Facebook", reageerde een woordvoerder in Brussel.