"De maatschappij is niet zo koud": 3 crisisvrijwilligers getuigen over hun inzet tijdens deze coronapandemie

De cijfers liegen er niet om: de website "Help de helpers", opgezet om vrijwilligers en organisaties met elkaar te matchen, kreeg maar liefst 11.000 aanmeldingen. Het recent opgerichte crisisplatform van het Rode Kruis kreeg op drie weken tijd 13 200 kandidaten. 

Ziekenhuizen en huisartsenposten konden en kunnen rekenen op studenten verpleegkunde die hun vakantie opgaven of gepensioneerde oud-collega’s. "De maatschappij is niet zo koud", beaamt de Vlaamse Zorgambassadeur Lon Holtzer. "Er is veel engagement."

Beluister hier een bijhorende reportage uit "De ochtend" op Radio 1 (en lees voort onder de video):

Dat bleek ook uit een recente studie van de UGent en het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk. "Crisisvrijwilligers komen bij acute nood, rond specifieke vragen", legt onderzoekster Lesley Hustinx uit. Dat er nu zoveel zijn is allicht mee te danken aan de websites waarin organisaties en mogelijke helpers elkaar kunnen vinden. Beide partijen kunnen "shoppen". Dat werkt goed, zeggen ze ook bij het Rode Kruis. 

Zo was ook Luc Herregods tot drie jaar geleden prof en anesthesist in het UZ Gent. Nu organiseert hij de teststraat van het covidcentrum daar. Hier komen mensen die geen symptomen hebben, maar zich moeten laten testen, om welke reden dan ook. 

Bekijk hier de getuigenis van Luc Herregods (en lees voort onder de video):

In het begin kwam dokter Herregods vier dagen werken, nu één keer per week. Er zijn intussen al zestien oud-collega’s die enthousiast het werk verdelen.

"Als ze op maat kunnen werken, zien we een grotere inzet van vrijwilligers", zegt Holtzer. "Het vraag- en aanbodsysteem is een moderne visie op vrijwilligerswerk."

Professor arbeidspsychologie aan de KU Leuven Anja Van den Broeck vindt dat vrij logisch: "Kunnen doen wat je goed kan, wanneer je dat wil of kan inplannen en je betrokken voelen, zijn basisbehoeften van de mens. Wetenschappers weten al langer dat anderen kunnen helpen betekenis geeft. Het laat je ergens bij horen. Iedereen heeft dat, ook de cool cats, mensen die denken dat ze daar niet vatbaar voor zijn."  

Dat voelde Fabian De Cloedt, normaal accountmanager voor een opleidingsorganisatie, ook. De lockdown maakte hem technisch werkloos. Tijd om iets te doen voor een ander, dacht hij. Hij meldde zich aan op het crisisplatform van het Rode Kruis, zocht en vond iets naar zijn mogelijkheden. Hij gaat nu ontbijten opdienen in een woonzorgcentrum. 

Bekijk hier de getuigenis van Fabian De Cloedt (en lees voort onder de video):

De sales man in het Brakelse woonzorgcentrum is een uitzondering op de regel: twee op drie vrijwilligers zijn vrouwen. Dat blijkt uit de studie van UGent. Voor Lesley Hustinx lijkt dat eigen aan de crisisvrijwilliger: "Dus de extra hulpvragen die de coronacrisis veroorzaakt, lijken meer op de schouders van vrouwen te liggen. In normale omstandigheden doen mannen en vrouwen evenveel aan vrijwilligerswerk."

In die harde kern van "regelmatige" vrijwilligers zitten veel mensen die door corona hun gewone vrijwilligerswerk niet kunnen doen. "Die springen nu ook bij waar ze kunnen. Zich vrijwillig inzetten voor anderen zit ingebakken in hun identiteit en leefstijl", vertelt Hustinx. 

Voor Hustinx is zo’n grote groep nieuwkomers heel hoopvol. Want dat er nood is aan vrijwilligers, is duidelijk. Ook in de geestelijke gezondheidszorg. 

Ingrid De Jongh was al langer vrijwillig psychotherapeut voor jongeren. Maar meer jongeren hebben het moeilijk in coronatijd, dus moet ze nu vrijwillig een tandje bijsteken.

Bekijk hier de getuigenis van Ingrid De Jongh (en lees voort onder de video):

Tijdens de coronacrisis hebben zich drie grote platformen geprofileerd: Help de Helpers voor de zorg,  het vrij recente crisisplatform van het Rode Kruis dat vraag en aanbod vooral voor woonzorgcentra op elkaar afstemt en Steunpunt Vrijwilligerswerk, voor de vrijwilligers. Daarnaast zijn er talloze lokale initiatieven, maar geen overkoepelend orgaan. Daar blijkt wel vraag naar, weet ook de zorgambassadeur. Voor alle partijen is dit succes van de coördinerende en overkoepelende organen iets om mee te nemen naar de toekomst.

Want de nood aan vrijwilligers blijft bestaan. "Woonzorgcentra kunnen eigenlijk niet zonder vrijwilligers. Die kunnen voor de vrolijke noot zorgen," zegt Lon Holtzer. "En het schoentje knelt vooral in de echte zorg." 

Sommige mensen die zich hadden aangemeld, werden nooit gecontacteerd. "Dat werkt frustrerend en is daarom een aandachtspunt", zegt Holtzer. "Net zoals de grens tussen vrijwilligerswerk en betaalde arbeid die nu soms te vaag is."