Onpartijdigheidsonderzoek: "Keuzes VRT NWS in lijn met andere media"
De inhoudelijke keuzes die VRT NWS maakt, zijn heel gelijklopend met die van andere media zoals VTM. Dat blijkt uit een onafhankelijk onderzoek naar de onpartijdigheid van nieuwsdienst van de openbare omroep.
Dit onderzoek naar de onpartijdigheid kadert nog in de vorige beheersovereenkomst (2016-2020) tussen de VRT en de Vlaamse overheid. Onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen maakten onder meer een vergelijkende analyse van het VRT Journaal en het VTM Nieuws. Ze besluiten dat zowel de VRT als VTM een gebalanceerd beeld nastreeft. Tijdens de voorbije legislatuur (2014-2019) was de aandacht die de VRT bijvoorbeeld over de politieke partijen verdeelde, nagenoeg identiek aan die van VTM. Geen enkele partij kreeg noemenswaardig meer of minder aandacht op het VRT Journaal of VTM Nieuws, stellen de onderzoekers.
VTM Nieuws was even gevoelig voor het thema van de klimaatmarsen als het VRT Journaal
Klimaatthema
De gelijklopende onpartijdigheid geldt overigens niet alleen voor politieke maar ook voor maatschappelijke thema’s. Volgens de onderzoekers had de VRT de afgelopen jaren beduidend meer aandacht voor het politieke nieuws dan VTM. In het nieuws van de commerciële zender is meer aandacht voor criminaliteit, rampen en mobiliteit.
Een thema dat de voorbije jaren veel aandacht kreeg was dat van de klimaatverandering. De onderzoekers hebben uitgezocht of er in het Journaal van de VRT uitzonderlijk veel aandacht was voor deze problematiek. Maar dat blijkt niet het geval te zijn. “VTM Nieuws was even gevoelig voor het thema van de klimaatmarsen”, zegt professor politieke communicatie Peter Van Aelst van de Universiteit Antwerpen. “De aandacht voor het thema klimaatverandering piekte begin 2019 bij beide zenders, op het moment dat de meeste klimaatmarsen plaatvonden. De aandacht op het VRT Journaal ligt steevast iets hoger dan bij VTM, maar al bij al zijn de verschillen bescheiden.”
De VRT onderscheidt zich in de grote diversiteit aan mensen die in de berichtgeving aan bod komen.
Middenveld
Het onderzoek ging de onpartijdigheid ook na aan de hand van drie actuele onderwerpen: de dood van de 39-jarige Slovaak Jozef Chovanec, drie dagen na een hardhandig politieoptreden op de luchthaven van Charleroi, het afsluiten van het regeerakkoord van de federale regering-De Croo en de brand in het vluchtelingenkamp Moria op het Griekse Lesbos. De hele aanpak van VRT NWS (o.m. De ochtend op Radio 1, De Zevende Dag, De Afspraak) werd vergeleken met die van de private spelers (VTM Nieuws, De Standaard, Het Laatste Nieuws, De Tijd, Knack, Doorbraak en DeWereldMorgen)
Bij elk onderwerp werd onder meer gekeken naar de evenwichten tussen politieke partijen. Het onderzoek stelt vast dat de regeringspartijen en hun politici de nieuwsberichtgeving domineren. Vlaams Belang krijgt als grote oppositiepartij relatief weinig aandacht, maar wel altijd meer op de VRT dan in andere media.
Wat de onderzoekers vooral opvalt, is de onderbelichting van het maatschappelijk middenveld. Het gaat dan bijvoorbeeld om een woordvoerder van ’11.11.11’ of een voorzitter van een vakbond. Dat geldt voor zo goed als alle media, maar nog meer uitgesproken in de tv duiding op VRT. "Bij het onderwerp over het regeerakkoord bijvoorbeeld lag de klemtoon in de berichtgeving heel sterk op de premier, de nieuwe ploeg en de reactie van de oppositie. Er was veel minder aandacht voor de gevolgen van het akkoord op diverse maatschappelijke groepen en sectoren in de samenleving", zegt Tim Raats, professor mediabeleid aan de VUB.
De VRT onderscheidt zich wel in de grote diversiteit aan mensen die in de berichtgeving aan bod komen. “Duidingsprogramma’s laten toe een bredere reeks mensen, vooral experts, aan het woord te laten. Deze worden vaak ook opgepikt in de nieuwsbulletins, of er wordt naar hen verwezen via de website van VRT NWS”, concludeert Raats.
Aanbevelingen
De onderzoekers van VUB en UA geven de VRT nog enkele aanbevelingen mee. “Blijf zoeken naar ‘woordvoerders’ van de burger in duidingsprogramma’s. Daarbij mogen stemmen uit het maatschappelijk middenveld niet over het hoofd worden gezien”, zegt Raats. VRT NWS doet er ook goed aan om transparant te zijn over de redactionele keuzes en ze voldoende te verantwoorden. “Want de redactie moet er zich van bewust zijn dat de journalistieke visie op onpartijdigheid niet altijd overeenstemt met de publieke perceptie.” Ten slotte raden de onderzoekers de nieuwsdienst aan om het publiek op het volledige aanbod te wijzen. Mensen volgen het nieuws via verschillende kanalen. Hen wijzen op het volledige aanbod kan vermijden dat kijkers en luisteraars de indruk krijgen dat een bepaald bericht of programma partijdig of eenzijdig is.