"Kinderrechten zijn mensenrechten": nieuwe Europese Kinderrechtenstrategie op tafel

Kinderrechten zijn mensenrechten. Het doel om tegen 2030 vijf miljoen kinderen uit armoederisico te halen, kadert in de algemene doelstelling van de Europese Commissie om vijftien miljoen Europeanen uit armoede te halen. Daarvan moet dus een derde kinderen zijn. Volgens de meest recente cijfers lopen maar liefst achttien miljoen kinderen in Europa een armoederisico. Dat is meer dan een vijfde (22,2%) van alle Europese kinderen en die cijfers moeten omlaag. Europa doet het daarmee slechter dan de rest van de wereld, waarvan 20,9% van de kinderen het risico op armoede loopt.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil alle kinderen in Europa toegang geven tot enkele basisrechten zoals gezondheidszorg en onderwijs. Omdat lidstaten het laatste woord hebben in de meeste sociale zaken kan de Commissie enkel aanbevelingen doen. Toch wil het team van von der Leyen dat lidstaten hun verantwoordelijkheden nemen om kinderarmoede terug te dringen. 

Via de Kinderrechtenstrategie stelt men voor om per lidstaat een coördinator aan te duiden om het probleem op te volgen en aan te pakken. Lidstaten worden daarbij ook gevraagd om binnen de zes maanden een actieplan op te stellen met concrete maatregelen die ze zullen treffen. Gratis toegang tot basisonderwijs en het aanbieden van minstens één gezonde maaltijd per dag moeten ze kunnen garanderen voor alle kinderen. Europa wil ook dat kinderen toegang krijgen tot een veilige en kwaliteitsvolle woning en gezond eten.  

Lidstaten kunnen beroep doen op financiële steun uit drie Europese fondsen om de doelstellingen van de Commissie te halen. Daarnaast moeten de slechtst presterende lidstaten vijf procent van hun middelen uit het Europees Sociaal Fonds Plus inzetten tegen kinderarmoede en sociale exclusie.

Opvallend aan het Commissievoorstel is de aandacht voor inbreng van kinderen zelf. Meer dan tienduizend kinderen werden betrokken bij het opstellen van de nieuwe Europese kinderrechtenstrategie. Daarnaast werd ook een kindvriendelijke versie van het voorstel uitgewerkt met de hulp van Europese jongeren. Op die manier hoopt von der Leyen de aandacht voor het probleem niet alleen in volwassen kringen te verhogen. Ze wil ook aanknopen met de jongere generatie Europeanen door hen een stem te geven in het debat.

Daarnaast plant de Commissie nog drie andere voorstellen die onder de paraplu van kinderrechten vallen. Ten eerste wil het in 2022 een wet lanceren om het ouderschap van een kind tussen lidstaten te garanderen. Ten tweede wil von der Leyen meer regulering rond kinderporno. Onlineplatformen moeten meer inspanningen leveren om dat op te sporen en van het net te halen. Ten derde stelt de Commissie voor om alle distributieketens te zuiveren van kinderarbeid. Om dat te bereiken zal ze een voorstel doen rond duurzaam zakelijk bestuur.

Ook in Vlaanderen leeft 14 procent van alle kinderen nog steeds in armoede. Hoewel voormalig Vlaams minister van Armoedebestrijding Liesbeth Homans (N-VA) in 2016 beloofde om de cijfers te halveren, lijkt men daar maar niet in te slagen. Integendeel, de cijfers tonen aan dat de kinderarmoede in Vlaanderen in twee decennia tijd verdubbeld is. 

Europees parlementslid Cindy Franssen (CD&V) beschouwt de Europese doelstellingen daarom slechts als een eerste stap in de goede richting en stelt dat we die doelstellingen zeker moeten overtreffen. 

Armoede is een ramp voor de sociale, cognitieve en emotionele ontwikkeling van kinderen. Dat komt omdat kansarme kinderen minder middelen en aanmoediging krijgen om zich te ontplooien. Minder ondersteuning van de ouders of voogden leidt vaak tot slechtere leerprestaties en uiteindelijk vaak tot jobs met een lager inkomen. Aan het einde van de rit  verdiept armoede het onevenwicht in de samenleving. Kinderen uit armere gezinnen hebben een grote kans om zelf in financiële problemen te komen. 

Op de koop toe heeft de huidige gezondheidscrisis de sociale ongelijkheid in onze maatschappij verder versterkt. Lagere inkomensgezinnen hebben vaak minder opties voor telewerk en minder stabiele jobs en worden tijdens crisisperiodes sneller op straat gezet. Daarnaast lopen kansarme kinderen vaak een leerachterstand op door een slechte leeromgeving thuis. In sommige gevallen missen kinderen uit armere gezinnen ook de kans op voedzame maaltijden door gesloten scholen.

Von der Leyen is zich bewust van de nefaste effecten van armoede. Toch blijft het enkel bij een “aanbeveling”. De Commissie kan in dit domein weinig tot geen harde wetten en sancties op tafel leggen. Het wordt afwachten in hoeverre de lidstaten zullen meewerken en of ze het voorstel van de Commissie aanvaarden. Over zes maanden zouden de EU-lidstaten nationale actieplannen moeten doorsturen naar de Commissie met uitleg over de invoering ervan.