Rode kaart voor wie roetfilter illegaal heeft laten weghalen: autokeuring krijgt nieuwe tests om fraude op te sporen

De drie gewesten hebben een akkoord gesloten om samen een einde te maken aan roetfilterfraude. Ten laatste op 1 juli 2022 zal een deeltjestellertest ingezet worden tijdens de jaarlijkse autokeuring van dieselwagens, zo melden de Vlaamse en Brusselse ministers van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) en Elke Van den Brandt (Groen), en de Waalse minister van Verkeersveiligheid Valerie De Bue (MR) in een persbericht.

VRT NWS legde die vorm van fraude bloot in 2017. Daarbij worden kapotte roetfilters in de garage niet vervangen door een (vaak dure) nieuwe filter. Wel wordt het metalen omhulsel leeggehaald, weer dichtgelast en leeg aan de auto gehangen. 

Herbekijk hier onze reportage uit 2017:

Experten schatten dat er zo'n 165.000 auto's in ons land rondrijden waarin geknoeid is met de roetfilter. Dat is bijzonder slecht voor het milieu en de gezondheid, want zo stoten die diesels massaal veel meer roet en fijnstof uit dan auto's die wel in orde zijn. Om u een beeld te geven: één enkele dieselwagen waarvan de roetfilter verwijderd is, doet het milieu-effect van een vloot van meer dan 1.000 dieselwagens mét roetfilter teniet.

Het nieuws uit 2017 was des te pijnlijker omdat de pakkans zo goed als onbestaande bleek: de keuringscentra lieten weten dat ze de fraude moeilijk fysiek kunnen opsporen, omdat ze daarvoor de auto deels zouden moeten demonteren. Met een zogenoemde deeltjestellertest (PN-meting) zou dat wel moeten lukken, maar die hadden de keuringscentra nog niet. 

Het duurde even, maar in 2019 kwam het dossier in een stroomversnelling: toenmalig Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) zocht en vond de geschikte apparatuur - er stonden al drie proeftoestellen klaar - maar het was wachten op een wettelijke goedkeuring om ze ook effectief te gebruiken. 

Herbekijk hier ons verslag daarover uit 2019:

Maar opnieuw leek het dossier te verzanden: Weyts' opvolger Lydia Peeters (Open VLD) liet een jaar later weten dat ze nog wilde wachten op Europese richtlijnen en dat ze de inzet van de meetapparaten "niet prioritair" vond. 

Intussen zijn we alweer bijna een jaar later, maar nu is er dan toch een oplossing gevonden voor het hele land. "We zijn hierbij niet over één nacht ijs gegaan en hebben overlegd met de andere regio's en advies ingewonnen van Europa", laat minister Peeters weten. "Finaal zullen we in Europa de eerste zijn die die deeltjesteller zullen gaan gebruiken." 

Kleine nuance daar: in Nederland is het systeem eerder al goedgekeurd en treedt het ook in de zomer van 2022 in voege. In ons land waren het volgens onze bronnen vooral de Vlaamse Milieumaatschappij en Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) die vaart wilden maken met het dossier.

Peeters geeft toe dat het allemaal wat sneller had gekund, maar ze wijst daarvoor ook naar Europa. "Vanuit de EU worden enkel 'opaciteitstesten' voor roetmetingen opgelegd. Het wordt tijd dat daar een versnelling hoger wordt geschakeld en dat alle Europese landen werk beginnen maken van die deeltjestellers, om zo naar een betere luchtkwaliteit te kunnen gaan."

Concreet zijn het Vlaamse, Waalse en Brusselse gewest het nu eens over een lastenboek voor de autokeuringscentra, die daarmee de juiste apparatuur zullen kunnen aankopen. Met die gezamenlijke aanpak proberen de gewestministers ook "autokeuringsshopping" van fraudeurs in andere gewesten in de kiem te smoren.

In een eerste fase zullen alle voertuigen en bestelwagens met een dieselmotor vanaf euronorm 5b en recenter worden gecontroleerd. Op termijn willen de ministers bestuderen of deze maatregel uitgebreid kan worden naar vrachtwagens, bussen en benzinewagens.

Wanneer een voertuig meer dan 1 miljoen fijnstofdeeltjes per kubieke centimeter uitstoot, krijgt het een rode kaart. De roetfilter is dan stuk, of weggehaald, en moet dus binnen de veertien dagen worden vervangen. Daarna moet de wagen opnieuw worden gekeurd. 

Als een voertuig minder dan 250.000 fijnstofdeeltjes per kubieke centimeter uitstoot, krijgt het een groene kaart. Voor de wagens die zich in de grijze zone tussen 250.000 en 1 miljoen fijnstofdeeltjes bevinden, wordt een overgangsperiode van 2 jaar voorzien.