Tomatenplantjes kapot gevroren? "Do's and don'ts" van expert Wim Lybaert voor wie het voelt kriebelen in de (moes)tuin
Het mooie lenteweer doet aan het einde van deze paasvakantie misschien uw groene vingers kriebelen. Tegelijk is de laatste vrieskou (mogelijk) nog niet definitief geweken. Het weer is - zeker in het vaak wisselvallige voorjaar - een belangrijke factor om rekening mee te houden. Welke klusjes kan je momenteel opknappen in de tuin, en voor welke zaken oefen je best nog wat geduld uit? Tuinexpert en televisiegezicht Wim Lybaert geeft enkele tips.
"Het is eigenlijk het ideale moment om erin te vliegen in de tuin", zegt Wim Lybaert. "Al houd je - zeker wanneer je een moestuin hebt - best het weerbericht goed in de gaten in deze tijd van het jaar. Ik check dat zeker twee keer per dag. Want zeker in vergelijking met de zachte lente van vorig jaar hebben we tot nu toe een koude lente gehad. Dat betekent dat er in je tuin enkele taken opschuiven. Maar weet dat de natuur zichzelf altijd weer inhaalt. En dat deze temperaturen eigenlijk normaal zijn voor de tijd van het jaar."
Voor welke tuinklussen is het nu het ideale moment?
- de "lenteschoonmaak": "Als je nog opruimwerk hebt in de tuin, dan kan je daarmee starten. Snijd bijvoorbeeld siergrassen af tot op de grond. Help planten die nieuwe scheuten krijgen, door oud hout weg te nemen. Haal dood materiaal weg."
- een eerste maaibeurt voor je gazon: "Veel Belgen houden van een verzorgd gazon. Het is een goed idee om de grasmaaier weer boven te halen. Ook mos verwijderen, en daarna je gras bijmesten kan nu perfect. Als ik een suggestie mag doen: laat een strook van 1 of 1,5 meter gras onaangeroerd. Er zullen mooie bloemetjes beginnen groeien, en dat is goed voor de insectenwereld. En mooi om naar te kijken."
- voorjaarsgroenten uitplanten: "Als je verse erwtjes of sla uit de eigen tuin wil, dan moeten die plantjes nu de grond in, anders ben je te laat."
- gras zaaien: "De temperaturen, zowel overdag als 's nachts zijn ideaal. Belangrijk is wel dat je de grond goed vochtig houdt, anders kan je gras niet kiemen. Gras zaai je op een vochtige bodem, die je vochtig moet houden. Er wordt de komende dagen weinig neerslag voorspeld, wat betekent dat je wel wat moet sproeien."
- groenblijvende planten snoeien: "Dat zijn plantensoorten die hun bladeren niet verliezen in de winter, denk aan paplaurier bijvoorbeeld."
- zomerbollen planten: "Wie houdt van bloemen in de tuin, kan nu de bloembollen van zomerbloeiers in de grond steken, zoals dahlia's of gladiolen."
Tomatenplantjes kapot gevroren? De natuur laat zich niet forceren: geduld is voor de hobbytuinier cruciaal.
Het cliché wil dat je in een tuin bijna altijd werk hebt, eens de winter achter de rug is. "Klopt, zeker in een moestuin", zegt Lybaert. "Belangrijk is dat je je niet laat opjagen, en niets wil forceren. Ik ken hobbytuiniers genoeg die starten met een moestuin, en in volle enthousiasme zaken te snel gaan uitplanten. Als er dan nog nachtvorst komt, en die plantjes vriezen dood, dan denken die mensen onterecht dat ze geen groene vingers hebben. Maar de natuur laat zichzelf niet forceren", benadrukt hij.
Met welke taken wacht je beter nog even?
- bomen snoeien: "Slecht idee: als je dit nu nog niet gedaan hebt, dan is het te laat. Bomen die in de winter hun bladeren verliezen, staan nu volop in bot. De natuur wordt volop wakker. Als bomen uit hun winterslaap komen, dan komen de sapstromen weer op gang. Begin je dan te snoeien, dan laat je een boom eigenlijk bloeden, en dat is te vermijden."
- vruchtgewassen planten in de moestuin: "Tomaten zijn heel populair bij hobbykwekers, maar daarvoor is het nu nog te vroeg. Dat geldt voor alle vruchtgewassen, ook courgettes en pompoenen. Die plantjes zijn volop te koop in tuincentra, maar groeien enkel goed in een verwarmde serre. Buiten is het zeker 's nachts nog te koud: die plantjes stoppen met groeien door die plotse koude, en verpieteren helemaal."
- eenjarige bloemen planten: "Wie houdt van bloemen en felle kleuren laat zich in de tuincentra misschien verleiden door het aanbod. Maar ook daarvoor is het nog te vroeg. Pas als de voorjaarsbloemen, zoals narcissen of tulpen helemaal zijn uitgebloeid, kan je pas de volgende soorten planten. Alles op zijn tijd, dus. De natuur zit logisch in elkaar."
De veelbesproken "IJsheiligen": tot wanneer kan het vriezen in ons land?
De lente is dan wel volop bezig, maar dat betekent niet dat de vrieskou definitief geweken is. Dat hebben onder andere fruittelers en wijnbouwers in ons land deze week nog gemerkt: met vuurpotten hebben ze de voorbije dagen alles op alles gezet om hun bomen, die op het punt staan om te bloeien, te vrijwaren.
Bekijk hier de reportage van een wijnboer in Sint-Truiden die de nacht doorbracht op het veld van afgelopen dinsdag. De tekst gaat daaronder voort.
Het is effectief geen fabeltje dat het tot midden mei nog kan vriezen in België, bevestigt VRT-weerman Bram Verbruggen. Er wordt voor die periode vaak verwezen naar de zogenoemde "IJsheiligen": vier heiligen die hun naamfeest vieren tussen 11 en 14 mei. Als die dagen geweken zijn, dan ook de kans op vrieskou 's nachts, wil de volkswijsheid. En dat klopt ook.
"De temperatuur in ons KMI-meetpunt in Ukkel kan nog tot midden mei lichtjes onder 0 graden zakken 's nachts. Na 15 mei is dat nog maar één keer gebeurd in ons land, op 16 mei 1935. Later op het jaar nog nooit."
Na 16 mei heeft het in ons land nog nooit gevroren.
Vrieskou in juni is in België dus niet aan de orde. En belangrijk: hoe later op het jaar, hoe korter de vriesnachten duren, en hoe minder schadelijk die plotse kou dus is voor ontkiemende bomen en gewassen. "Afgelopen week begon het al rond middernacht te vriezen, waardoor telers veel uren vrieskou moeten overbruggen, en dat is nefast voor de bloesems. Als het nog vriest in mei, dan duurt dat vaak maar enkele uren rond het ochtendgloren."
Wie dit weekend in actie is geschoten in de tuin: de komende week wordt het niet echt fris, maar wel wisselvallig. "De temperaturen zouden komende week positief moeten blijven. Vanaf donderdag komt er frissere lucht richting ons land, maar vrieskou staat er niet op het programma", aldus Verbruggen. "Maar dat betekent niet dat het de komende weken niet nog kan vriezen."
Bekijk hier het meest recente weerbericht:
