Mysteries ontrafeld: Waar is het "Orgel van de Zwarte Kat" uit Aalst?

Steven Keymeulen is een muziekfreak en heeft een voorliefde voor Belgische muziek in het algemeen, en muziek uit zijn geboortestad Aalst in het bijzonder. Al jaren gaat hij overal in platenbakken snuffelen op zoek naar echte vondsten. Hij botste tientallen keren op de vermelding "Orgel van de Zwarte Kat", in verschillende talen op platenhoezen uit de jaren 50.

(lees verder onder de foto)

Op de platen die Keymeulen door de jaren heen verzamelde, staat orgelmuziek. Het zijn walsen en marsen die ouder zijn dan de platen zelf. Keymeulen vermoedt dat het om opnames gaat van het "Orgel van de Zwarte Kat". Hij heeft nog nooit van het instrument gehoord en er valt amper iets over terug te vinden.  

De zoektocht naar het orgel begint in Aalst. Enkele luisteraars van Radio 2 wijzen erop dat er op de Grote Markt een horecazaak is met de naam "De Zwarte Kat". Mogelijk weten ze daar meer over het gelijknamige orgel?

"De Zwarte Kat" is nu een restaurant maar vroeger was het een café waar Aalstenaars kwamen drinken én dansen. Dat kon op de tonen van het dansorgel dat in het café stond opgesteld. In een oud archief duikt een aankoopakte op uit 1928. Toen werd het mechanische orgel er geplaatst, voor het eerst kon er automatisch muziek afgespeeld worden.  

"Dansorgels hebben het uitgaansleven helemaal veranderd", getuigt Jolien Paeshuys van orgelverzameling Collectie Ghysels. "Als mensen vroeger wilden feesten, boekten ze een orkest. Het repertoire was beperkt, het was duur en de muzikanten werden moe. Mechanische instrumenten lostten dat allemaal op. Ze werden eerst met de hand bediend en later elektrisch."

"De traditie ontstond in de jaren '20 en is langzaam verdwenen", vertelt Paeshuys. "Veel orgels zijn vernield of naar het buitenland verhuisd."

In woonzorgcentra De Toekomst en Gerstjens in Aalst herinneren enkele bewoners zich het orgel nog. 

"Hoe lang het orgel is gebleven, weet ik niet", zegt de huidige zaakvoerder van restaurant "De Zwarte Kat", Steven De Bruyn. Voorganger Urbain De Pues schept duidelijkheid. Hij nam het café in 1975 over en liet het orgel toen uitbreken.

 "Toen ik het café overnam, had het een oud interieur. Ik liet het uitbreken en afvoeren", getuigt De Pues. "Later zeiden mensen me dat ik me in de luren had laten leggen, dat ik 5 miljoen Belgische frank mislopen was." 

Luisteraar Johan Desmedt weet dat het "Orgel van de Zwarte Kat" niet gesloopt is. De schroothandelaar, Daniël Dageraedt, bleek immers toevallig ook een groot orgelliefhebber. Hij redde het "Orgel van de Zwarte Kat" en ook andere instrumenten van de vernietiging. Hij bouwde zo een collectie uit in Koksijde en hield er een klein orgelmuseum open. 

(lees verder onder de foto)

"De collectie in Koksijde is verhuisd naar een museum in Brugge", laat luisteraar Ivan weten. Aan de kust daalde de interesse, in Brugge kwamen er meer buitenlandse toeristen. Eddy Goderis werkte er als vrijwilliger. Hij heeft nu zelf een horecazaak en museum in Leffinge:"De Zoeten Orgel". 

Goderis beweert dat de collectie uit Brugge naar Japan is overgebracht, maar dat het "Orgel van de Zwarte Kat" daar nooit is aangekomen. Het was de Zwitserse veilingmeester Retonio Breitenmoser die begin de jaren negentig de deal sloot met een Japans privémuseum dat de orgels overkocht. 

Enkele jaren na de deal hoort Breitenmoser dat er 2 orgels verdwenen zijn bij het transport, onder meer het "Orgel van de Zwarte Kat". Op sociale media doen veel verhalen de ronde: het orgel zou in het kasteel van een Rus staan of verzwolgen zijn in zee. Of is het toch aangekomen in het Japanse museum? 

Japanologe Annabelle Maes reageert en wil het "Matsushima Orgel Museum" bellen om duidelijkheid te krijgen. Zij spreekt én schrijft vloeiend Japans. Ze woonde er een tijd en nu importeert ze Japanse thee en soyasaus naar België met haar bedrijf Kaori Tea & Spices. "Ik vind het een spannende zoektocht, het lijkt wel een 'Suske & Wiske'-album", lacht ze.  

(lees verder onder de foto)

Maes krijgt te horen dat het museum al een hele tijd dicht is. Bij de grote tsunami 10 jaar geleden raakten de orgels zwaar beschadigd. "Het museum gaat pas binnenkort opnieuw helemaal open. Dan pas zijn de nodige reparaties gebeurd. De deadline is de Olympische Spelen." 

Maes probeert te weten te komen of ook het "Orgel van de Zwarte Kat" dan toch in het museum stond en hersteld is. Er komt een mail van een medewerker. "Het orgel is hier nooit aangekomen, het is 30 jaar geleden gekocht door een Japanse zakenman." Waar het is en of het nog bestaat is onduidelijk. De verhalen blijken dus te kloppen. 

Een oproep op sociale media, in speciale orgelgroepen, levert bruikbare informatie op. Want, orgelliefhebber Alberic Godderis neemt contact met Radio 2 op. "Het orgel bestaat nog maar de locatie wordt geheim gehouden."

(lees verder onder de foto)

Godderis stuurt een bijzondere foto door met daarop ook een webadres. Hij zag het beeld op sociale media passeren. De voorbije maanden doken er vaker beelden op van het "Orgel van de Zwarte Kat". "Ze verdwenen even snel als ze verschenen. Het gaat om recente foto's, dat is zeker."

Het screenshot van Godderis vermeldt "chouja.fishing". Via een zoekopdracht in Google leidt die naam naar de website van een hotel in Yamagata, in het noorden van Japan. Het is een resort voor vistoeristen. Er zijn meren, rivieren en kunstmatige visplekken.  

Op de site zelf is geen spoor terug te vinden van de foto van het "Orgel van de Zwarte Kat." Het hotel antwoordt niet op herhaaldelijke mails en telefoontjes. Tot het plots wel lukt...

Het "Orgel van de Zwarte Kat" is terecht! Het staat in het vishotel, ruim 9.000 kilometer ver van Aalst. Hoe het daar terechtgekomen is, blijft onduidelijk. Het hotel kocht het op een veiling, vermoedelijk van de Japanse zakenman die het 30 jaar geleden had gekocht. De nieuwe eigenaar heeft het orgel in zijn living gezet. Hotelgasten kunnen er een bezoekje reserveren om naar de Aalsterse orgelmuziek te luisteren. En, wie niet in Japan raakt, moet het met filmpjes op sociale media doen. 

Het "Orgel van de Zwarte Kat" speelt een deuntje in Japan: 

De eigenaar van het vishotel laat weten dat hij het orgel wil verkopen aan geïnteresseerden als die een goede prijs bieden, een bedrag plakt hij er niet op. Er zou interesse zijn van Vlaamse én Nederlandse orgelverzamelaars. 

(lees verder onder de foto)

Of het orgel ooit zal terugkeren naar Europa is onzeker. De Belgische ambassade heeft wel Arts Flanders Japan op de hoogte gebracht, dat is een stichting die de belangen van de Vlaamse culturele sector in Japan behartigt.