Mysteries ontrafeld: wie heeft de jas van koning Boudewijn?

Op 3 januari 1976 breekt de bres van de Vliet, een zijrivier van de Rupel. Op een mum van tijd loopt het lagergelegen dorp Ruisbroek, nu deelgemeente van Puurs-Sint-Amands, volledig onder water. De rampspoed is zo groot dat koning Boudewijn op 6 januari persoonlijk afzakt naar de getroffen Ruisbroekenaren. Volgens de overlevering schenkt de barmhartige koning zijn lange mantel aan een radeloze Ruisbroekse dame die kou lijdt.

Maria Penne is de bezielster van het museum De Bres over de overstroming van 1976. "Niemand weet waar die jas is en of dat verhaal klopt. Ik heb de koning toen ook gezien op zijn bezoek. Hij droeg een groene loden mantel zoals dat heet. De Ruisbroekenaren hebben de koning toen echt de wind van voren gegeven. Ze hadden veel kritiek op het gebrekkige dijkenonderhoud", zegt Penne. "Of de jas in mijn kast hangt? Neen, maar ik wil graag een oproep doen via Radio 2. Wie de jas heeft, meld het ons!"

Mathilde Boussauw maakt in Antwerpen bij Madame Tirette kleding op maat. Zij vertelde ons meer over het type jas dat koning Boudewijn in 1976 droeg: een loden mantel. Waar komt die naam vandaan? Hoeveel kost het om zo'n retro loden mantel vandaag opnieuw te maken?

Intussen moet Koen Van Den Heuvel (CD&V), de burgemeester van Puurs-Sint-Amands, toegeven dat hij nog nooit van het verhaal van de mantel van Boudewijn gehoord heeft. (Luister hieronder)

Dan maar naar iemand die oog in oog stond met Boudewijn en zijn jas op 6 januari 1976. "Ik was de jongste kerel die tijdens de overstromingen in de massa stond en de koning kwam naar mij", vertelt Frans Verelst, intussen 78. "Ik was enorm gepikeerd omdat ik via familiecontacten bij de overheid wist hoe nalatig het onderhoud aan de dijken in de buurt was. Net voor het koningsbezoek vlogen er straaljagers over Ruisbroek en het was de tijd van de miljardenaankoop van F-16's door minister Vanden Boeynants." Toen sprak Frans tegen de koning de onderstaande gevleugelde woorden. (Ook te zien in het filmpje bovenaan vanaf 50s)

"De koning was het niet gewend dat mensen zulke dingen tegen hem zeiden. Hij zette drie stappen achteruit en werd door gouverneur Kinsbergen weggeleid", zegt Verelst. "Dat verhaal van die jas van Boudewijn? Volgens mij is dat verzonnen. Hij had hem aan toen ik hem zag en is ermee weggegaan."

Tijdens de speurtocht komt één naam regelmatig terug: Louisa Vermant, meisjesnaam Reynaert. Zij woonde op één van de laagste plekken in Ruisbroek én heeft de koning staande gehouden. Grote kanshebber dus om de bewuste vrouw in de kou te zijn. Louisa zou volgens de lokale pers (zie foto hierboven) tegen Boudewijn gezegd hebben: "Ze moesten u met uw dinges in het water gooien!" Maar klopt dat?  Heeft ze ook de jas van de vorst gekregen? Louisa is vorig jaar overleden maar haar dochter Leona Vermant weet er alles over.

Eén man is stellig: de Bijbelse daad van koning Boudewijn in Ruisbroek is echt gebeurd. Zijn naam? Benoît Cardon de Lichtbuer, toenmalig secretaris van koningin Fabiola. Cardon  deed zijn statement in 2013 in de canvas-documentaire "Naar het hart van de koning". Dat fragment zie je hieronder.

Meer twijfels horen we bij Ernest Van Buynder, de kabinetschef van toenmalig Antwerps gouverneur Andries Kinsbergen. Van Buynder liep op 6 januari 1976 in Ruisbroek een hele dag in het zog van Boudewijn. "Ik heb niet gezien dat de koning zijn jas wegschonk. Maar het kan gebeurd zijn omdat het past in de sfeer van Boudewijns bezoek."

Knack-journalist Stijn Tormans heeft in 2013 ook geprobeerd de mantel van Boudewijn uit Ruisbroek terug te vinden. "Op een bepaald moment heb ik het paleis gecontacteerd, toen leefde koningin Fabiola nog. Na een paar weken kreeg ik het antwoord dat Fabiola de kleerkast van haar overleden echtgenoot gecontroleerd had. De bewuste loden mantel van Boudewijn hing er in elk geval niet in. Ook in het BELvue Museum waar veel koninklijke kledingstukken belanden, weten ze niets van de jas van Ruisbroek", vertelt hij aan Radio 2 Antwerpen.

Hoewel niemand het verhaal van de jas van Boudewijn kan bevestigen, lijken veel mensen er graag in te geloven. Hoe kan zoiets gebeuren? Hoe gaat het collectieve geheugen om met mythevorming en straffe verhalen? Dat vroegen we aan socioloog Walter Weyns van de Universiteit Antwerpen. 

De volledige uitleg van Walter Weyns hoor je hieronder.

Wat weten we na één week speuren naar de mythische mantel van Boudewijn?

• Niemand die Boudewijn op 6 januari 1976 in Ruisbroek sprak of vergezelde, heeft gezien dat de koning zijn jas wegschonk
• Er is geen beeldmateriaal van een mogelijke schenking
• Het museum 'De Bres' kent het verhaal niet
• Bij drukkerij Baeté, verantwoordelijk voor het toenmalige lokale infoblad in Ruisbroek en voor enkele herdenkingsboeken, kent men het verhaal niet
• Ook in de archieven van Gazet van Antwerpen is het verhaal niet terug te vinden
• De nazaten van Louisa Vermant ontkennen dat de jas ooit aan hun moeder gegeven is
• Op 45 jaar tijd heeft niemand zich kenbaar gemaakt als bezitter van de bewuste mantel
• Eén man zegt stellig dat Boudewijn zijn jas echt heeft weggeven: Benoît Cardon de Lichtbuer, de secretaris van Fabiola. Maar hij was op de bewuste dag op het paleis en niet aanwezig in Ruisbroek. Cardon de Lichtbuer is een zelfverklaard bewonderaar van koning Boudewijn