3 jonge voetballers strafschop laten nemen (en missen), goed idee? "Verlies is verantwoordelijkheid van hele team"
Was het een goed idee om 3 piepjonge en relatief onervaren voetbalspelers elk een strafschop te laten trappen in de penaltyreeks van de finale van het EK voetbal? Die vraag werpt zich op gezien de coach van Engeland precies dat besliste, maar dat met een verlies tegen Italië moest bekopen. Wij kloppen aan bij Paul Wylleman, gewoon hoogleraar sportpsychologie aan de VUB, die de situatie voor ons analyseert.
Zondagavond 23.54 uur: de hele wereld kijkt toe hoe Engeland na een bloedstollende EK-finale zijn vijfde en beslissende strafschop mist, en zo Italië de beker mee naar huis laat nemen. De teleurstelling bij de Engelsen is groot, en het duurt niet lang vooraleer zondebokken worden gezocht en gevonden: Marcus Rashford (23), Jadon Sancho (21) en Bukayo Saka (19), de drie jonge voetbalspelers die voor Engeland hun penalty misten.
Na de match regent het racistische verwijten richting de drie spelers op sociale media. In de ogen van veel Engelse voetbalfans zijn zij aansprakelijk voor het verliezen van de finale. Ook coach Gareth Southgate ontspringt de dans niet. “Het was een chaos”, vond voetbalanalist Youri Mulder in Villa Sporza. "Je moet alles op voorhand klaar hebben. Hier wisten de jongens duidelijk niet wat ze moesten doen. Southgate was niet goed voorbereid."
Volgens hoogleraar sportpsychologie Paul Wylleman zal de waarheid wel genuanceerder zijn: “Een voetbalmatch verlies je niet enkel door een penalty te missen of een foute speler naar voren te schuiven. Die kans op verlies zit in principe ook al in het zover laten komen dat het richting strafschoppen moet gaan. Een overwinning of nederlaag is de verantwoordelijkheid van het volledige team – coach en technische staf incluis.”
Uitgekiende strategie
Aan de coach om – als het dan toch zover moet komen – de juiste spelers in te schakelen? “Southgate zal niet lichtvaardig over beslissingen gegaan zijn. Bovendien werd hij bijgestaan door een technische staf, waarschijnlijk met expertise in penalty’s. Er zal toch een strategie onderliggen om de best mogelijke puzzel te maken met wie hij op dat moment voorhanden had.”
Wylleman kan er bijvoorbeeld begrip voor opbrengen dat Southgate koos voor spelers die nog energiek en bij de les waren. “Misschien had hij geen alternatief, en bleef van zijn oorspronkelijke lijst van mogelijke penaltynemers niet veel meer over omdat die spelers te moe of geblesseerd waren. Is een oude, maar mogelijk sterk vermoeide, rot in het vak beter dan een jonge energieke speler?” Bovendien hoeft gebrek aan ervaring volgens Wylleman niet nadelig te zijn: “Je kan Saka zien als een speler die nog geen rugzak aan gemiste strafschoppen met zich mee sleurt. Hij had evengoed wél in het doel kunnen trappen, het is ook altijd een beetje kwestie van geluk.”
"Geen kruis over carrière"
Maar om dan een 19-jarige speler de vijfde en beslissende strafschop te laten nemen? “Dan nog ligt – in tegenstelling tot wat schijnbaar veel mensen vinden – de eindverantwoordelijkheid niet enkel en alleen bij hem. Er gingen hem twee spelers voor die evenzeer misten. En laten we de rol van de Italiaanse doelman niet vergeten. Een goede keeper is altijd voorbereid op penaltyschoppers en moet het niet enkel hebben van pech of geluk. Zo mogelijk dus ook op Saka.”
Misschien bleef van zijn oorspronkelijke plan niemand over. Is een oude, maar vermoeide, rot in het vak beter?
Scoren deed Saka gisterenavond dan ook niet, en dat voor de ogen van een natie die er rotsvast van overtuigd was de beker voor het eerst in 55 jaar mee naar huis te nemen. Kan hij een kruis over zijn voetbalcarrière maken? “Neen, hoor. Zijn coach en team spraken al hun onvoorwaardelijke steun uit. Deze match zal hem zeker lang bijblijven, maar moet op zich een goed leermoment worden. Niet alleen voor hem, maar ook voor het volledige team en de staf.”