Onderzoek over vervuiling in natuurgebied rond Zwalmstreek: "Opvallend dat er zware metalen en pesticiden in poelen zitten"

"De laatste jaren zien we dat de amfibiepopulaties in Vlaanderen, en overal in de wereld, zwaar achteruit gaan", legt doctoraatsstudente Tess Goesens van de UGent uit. "Dat is te wijten aan een schimmelziekte, maar ook aan vervuiling van de poelen waar die dieren zitten." Die poelen zijn cruciaal voor de voortplanting van amfibieën zoals kikkers en watersalamanders.

Samen met de Gentse universiteit onderzocht Goesens wat er van schadelijke substanties in de poelen in de Zwalmstreek zitten. Daarbij werd specifiek gekeken naar vervuiling van bijvoorbeeld zware metalen: "Maar ook naar bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden in de landbouw, zoals pesticiden, en antibiotica."

Dat er zware vervuiling is in de poelen rond Zwalm is opmerkelijk, maar niet zo verwonderlijk, zegt Goesens: "Die liggen wel in een natuurgebied, maar in de streek daar is er wel sprake van kleinschalig metaalindustrie die niet zo ver ligt van de poelen. Als een bedrijf bijvoorbeeld een metalen constructie op hun parking heeft staan, en het regent hard, kan het zijn dat er een lekkage is van het bedrijf naar de poelen." Naast metaalbedrijven kan er ook vervuiling zijn van de asfaltwegen in de buurt. 

Ook pesticiden en andere bestrijdingsmiddelen vanuit de landbouw in de streek kunnen via aerosolen, via de lucht dus, in de poelen terechtkomen. Naast de poelen kan dergelijke vervuiling ook terechtkomen in vijvers en recreatiegebieden.

Die vervuiling is onrechtstreeks mogelijks schadelijk voor dieren die in de poelen leven. En dat heeft te maken met wat de dieren eten: "Zij eten micro-organismen, zoals watervlodiertjes. Wereldwijd weten we dat die, op hun beurt, bepaalde schimmels in het water opeten. Als die watervlodiertjes sterven door de vervuiling, dan kunnen die schimmels voortleven. Zo kan het dat bijvoorbeeld watersalamanders en kikkers ziek worden van de schimmels."

Goesens geeft wel nog een aantal positieve noten mee: "Door het onderzoek merken we dat in alle poelen er een populatie van amfibieën was, wat positief is. De amfibieën kunnen dus voorlopig voortleven ondanks de vervuiling." En het kan ook geen kwaad voor honden of mensen: "We hebben lage concentraties gevonden die vooral schadelijk kunnen zijn voor micro-organismen, zoals de watervlo of kleine planktondiertjes."

Wat de effecten zijn van deze vervuiling op het algemeen welzijn van de amfibieën, op lange termijn, moet nog verder onderzocht worden.