Afzettingsproces tegen Chileense president Piñera na nieuwe details in gelekte Pandora Papers over omstreden zakendeal

Na een marathondebat van 22 uur stemde de Chileense Kamer van Afgevaardigden uiterst nipt in met een afzettingsproces tegen de conservatieve president Sebastián Piñera. 78 van de 155 Kamerleden stemden voor (het absolute minimum dat nodig was), 67 tegen, 3 onthielden zich.

Het heeft met andere woorden geen haar gescheeld of de Kamer had het voorstel niet goedgekeurd. Een parlementslid van de socialistische oppositie sprak zelfs 15 uur aan een stuk om ervoor te zorgen dat een ander oppositielid alsnog kon mee stemmen, na het aflopen van een quarantaine wegens covid. En die ene stem was dus nodig.

Het afzettingsproces tegen Piñera draait om de verkoop van een mijnbouwproject in 2010. Piñera wordt ervan beschuldigd ongepast gehandeld te hebben als president om ervoor te zorgen dat de verkoop, waarbij een bedrijf van zijn familie betrokken was, zou doorgaan.

De zaak kwam opnieuw boven door de zogeheten Pandora Papers, miljoenen gelekte documenten over offshoreconstructies in belastingparadijzen van wereldleiders en miljardairs uit de zakenwereld. Uit die gelekte documenten zou blijken dat de verkoop van het mijnbouwproject afhankelijk was van een gunstig advies van de overheid.

In het contract, dat op de Britse Maagdeneilanden ondertekend zou zijn, zou met name gestaan hebben dat de verkoop ter waarde van 152 miljoen dollar enkel zou doorgaan als de grond van het mijnbouwproject niet als ecologisch kwetsbaar gebied aangeduid zou worden door de overheid. Vervolgens zou de regering-Piñera aan die voorwaarde voldaan hebben, tegen het advies van milieuorganisaties in.

Piñera was toen in het eerste jaar van zijn eerste ambtstermijn (2010-2014). Volgens de oppositie heeft de president "openlijk de grondwet en de wet geschonden" en "de eer van de natie in gevaar gebracht". Piñera zelf ontkent de beschuldigingen, zegt dat hij geen kennis had over de details van de verkoop en nooit ongepast gehandeld heeft.

Hij wijst er ook op dat de verkoop in 2017 al eens het onderwerp van een gerechtelijk onderzoek is geweest en er toen geen fouten aan het licht zijn gekomen. Het Openbaar Ministerie kondigde echter aan dat het de verkoop opnieuw zal onderzoeken, na de nieuwe onthullingen in de Pandora Papers.

Volgens de president is de hele afzettingsprocedure een "politiek, electoraal manoeuvre". Op 21 november vindt in Chili de eerste ronde van de presidentsverkiezingen plaats. Piñera zelf is daarbij geen kandidaat, in Chili kan een president geen twee opeenvolgende termijnen aan de macht zijn. De nieuwe president legt in maart 2022 de eed af.

Het eigenlijke afzettingsproces zal nu in de Senaat gevoerd worden, zoals ook in de Verenigde Staten gebruikelijk is. Daarvoor moet de Kamer eerst een commissie van 3 Kamerleden samenstellen die de formele aanklacht zal formuleren en die aan de Senaat zal voorleggen. Piñera mag voorlopig aan de macht blijven, maar mag het land niet verlaten totdat het afzettingsproces is afgerond.

De kans dat Piñera door de Senaat afgezet wordt, is echter klein. Daar is een tweederdemeerderheid voor nodig, of 29 van de 43 leden. De oppositie bezet maar 24 zitjes.