Helft van alle klachten in zedenzaken krijgt geen gevolg, vaak door te weinig bewijzen

De voorbije 5 jaar zijn er in België ruim 45.000 klachten ingediend na vermoedelijke zedenfeiten. In meer dan 40.000 daarvan ging het om aanranding van de eerbaarheid of verkrachting. Dat blijkt uit cijfers die Radio 2 kon inkijken naar aanleiding van de recente incidenten in Gent. 

Dagelijks waren er in ons land van 2016 tot en met 2020 gemiddeld 11 aangiften van een mogelijke verkrachting, en nog eens evenveel voor aanranding van de eerbaarheid. In amper 12 procent van de gevallen verscheen de verdachte effectief voor de strafrechter. 52 procent van alle dossiers werd geseponeerd.

Een klacht na mogelijke zedenfeiten kan om verschillende redenen stranden in de onderzoeksfase. Bij verkrachting en aanranding van de eerbaarheid is dat voornamelijk omdat de daders onbekend zijn of omdat de bewijzen niet stevig genoeg zijn. "We moeten voldoende bewijzen hebben", verduidelijkt Myriam Claeys, parketmagistraat gespecialiseerd in zedenmisdrijven. "Niet alleen van de gestelde seksuele handelingen, maar ook van het gebrek aan toestemming. Dat is er jammer genoeg niet altijd."

Zo waren er in bijna 60 procent van de geseponeerde zedenzaken (13.862 van de 24.336) te weinig bewijzen. Vaak strandt het onderzoek hierdoor in een woord-tegen-woordsituatie tussen het slachtoffer en de verdachte. "Woord tegen woord betekent hier 2 zaken. Langs de ene kant gebruiken we die term als een slachtoffer aangeeft dat er strafbare feiten zijn gepleegd maar daarvoor, bijvoorbeeld door een laattijdige aangifte, geen materiële bewijzen meer aanwezig zijn en de verdachte die feiten ontkent", vertelt Claeys.

Nog complexer wordt het wanneer de seksuele handelingen wel bewezen zijn, maar er discussie is over de wederzijdse toestemming op het moment van de feiten. "Dat maakt het heel erg moeilijk, want je kan niet in het hoofd van mensen kijken. Soms weten slachtoffers ook niet meer wat er precies is gebeurd, omdat ze bijvoorbeeld te veel hadden gedronken. Anderzijds kan het niet genoeg beklemtoond worden dat dronkenschap net als gevolg kan hebben dat het slachtoffer absoluut geen toestemming tot seksuele handelingen kon geven. Toxicologisch onderzoek is hier dan van groot belang. Dat kan alleen maar als het slachtoffer tijdig wordt onderzocht. "

(Lees verder onder de foto)

"Er zijn meer en meer nieuwe wetenschappelijke inzichten die ons helpen en ervoor zorgen dat sommige zaken toch tot een veroordeling kunnen leiden”, stipt Claeys aan. Vooral de expertise van de Zorgcentra na Seksueel Geweld is volgens haar een belangrijke schakel. Daar kunnen mensen terecht na een verkrachting of aanranding. In principe kunnen er tot 7 dagen na de feiten sporen gevonden worden op het lichaam van het slachtoffer. 

"Het bewijsmateriaal wordt ook bijgehouden als een slachtoffer geen strafklacht wil indienen. Zo gaat het bewijsmateriaal níet verloren als een slachtoffer door schaamte, shock of andere redenen pas later beslist om toch een strafklacht in te dienen. Dit is een revolutionaire verbetering in het onderzoek naar zedenmisdrijven.” 

Naast een gebrek aan bewijzen of een onbekende dader, vinden we in de geraapleegde data nog verschillende redenen terug voor een seponering in een zedenzaak. Zo was er bij ruim 400 zaken "een gebrek aan recherchecapaciteit". Bij 128 dossiers staat dan weer "andere prioriteiten" genoteerd. 10 dossiers werden de voorbije 5 jaar stopgezet omdat de verdachte van immuniteit genoot en vervolging dus niet mogelijk was. In bijna 1.600 gevallen kon het parket aantonen dat er geen misdrijf had plaatsgevonden. Let wel: het gaat niet uitsluitend om verkrachting en aanranding van de eerbaarheid. Ook zo'n 5.000 feiten van voyeurisme en het verspreiden van schunnige films, prenten, voorwerpen of boeken zijn in die cijfers opgenomen. Verkrachtingszaken worden in se altijd prioritair behandeld.