Nog altijd geen oplossing voor busvervoer buitengewoon onderwijs: "Kleuter bijna 5 uur op de bus is onmenselijk"

In oktober bevroegen Katholiek Onderwijs Vlaanderen en de ouderkoepel van het vrij onderwijs 158 buitengewone scholen (goed voor 18.348 leerlingen) en 1.360 ouders van buitengewone leerlingen. Daaruit blijkt dat bij de helft van die scholen de eerste leerling al voor half zeven 's ochtends op de bus zit. Minstens 8.000 leerlingen zitten ‘s ochtends meer dan een uur op de bus.

Bij ongeveer 1.000 van hen duurt de ochtendrit zelfs langer dan 2,5 uur. En dan is er ’s avonds ook de rit terug. Bij een kwart van de bevraagde scholen komen de kinderen pas na half zeven 's avonds weer thuis. De Vlaamse regering vond in september 1,8 miljoen euro om de dringendste noden te lenigen. Maar op het terrein merken heel wat  scholen daar niet veel van.

Met het geld van de Vlaamse regering kon vervoersmaatschappij  De Lijn 32 extra bussen inzetten. Maar Gunther De Vries, algemeen directeur van buitengewone basisschool De Regenboog in Lier/Kessel  heeft samen met zijn collega's in de regio Antwerpen nog altijd geen extra bus gezien. 

 In totaal heeft hij zes bussen om leerlingen te vervoeren en de meesten vertrekken al om 6u ’s morgens, vertelt hij:  "Wij pikken de eerste kinderen op rond tien over 6, er is zelfs een bus die 's morgens een kleuter van 2,5 jaar oppikt. De busbegeleider geeft de kleuter zijn boterham of een flesje melk omdat het kind nog zo jong is en het al om kwart over 6 op de bus moet stappen."

De Vries zegt dat zijn school absoluut baat zou hebben bij een extra bus. "Want nu zitten alle kinderen samen op de bus:  jonge kinderen met een zware mentale beperking, leerlingen met een autismespectrumstoornis, leerlingen met leerproblemen en daarbij ook nog eens leerlingen uit het middelbaar buitengewoon onderwijs. De bus rijdt een traject van 90 kilometer. Sommigen van hen zijn  5 tot 6 uur per dag onderweg."

"Nochtans hebben we vorig jaar in de heftige coronaperiode, toen er afstand moest worden gehouden en een extra bus werd ingezet, gezien dat dit wel degelijk de rijtijden een flink stuk kan inkorten. Kinderen kwamen veel minder over hun toeren op de school aan en konden energieker aan hun lesdag beginnen", vertelt De Vries.

Ook Lieve Lekens, mama van de 11-jarige Nina, ziet hoe haar dochter elke dag uitgeput thuiskomt. Ze wonen in Knesselare in Oost-Vlaanderen en Nina gaat 17 kilometer verderop naar een buitengewone school in Brugge. Toch wordt ze al om tien voor zeven ‘ s ochtends opgepikt en dan nog komt ze steevast te laat voor de lessen. 

"Dit is nu al het tweede jaar dat we in overlevingsmodus zitten", vertelt haar mama. “We moeten al om kwart voor zes onze dochter klaarmaken, zodat ze op tijd klaarstaat voor de bus. Het probleem is dat de bus eerst naar een wisselparking rijdt, maar daar moeten de kinderen soms een uur tot anderhalf uur wachten. Ze mogen niet van de bus af en ook niet naar het toilet. Ook moet ik mijn dochter dubbele medicatie geven om de lange rittijden te kunnen overbruggen.”

"Natuurlijk zou ik het liefst zelf mijn dochter met de auto naar school willen brengen", vertelt Lieve Lekens, "maar dat lukt mij niet elke dag. Ik werk nu al deeltijds wegens deze moeilijke situatie." 

“Ik zet telkens mijn dochter met een klein hartje op de bus, gelukkig is er een busbegeleider die haar nu toestaat om haar boterham op te eten, want normaal mag dat ook niet.”

Jeanine Jacobs, directeur van Mozaiek Plus, een school voor buitengewoon basisonderwijs in Maasmechelen, herkent de pijnlijke situatie van Nina en haar mama. Ook zij vindt de lange busritten voor de kinderen onmenselijk. De directeur probeerde de busritten voor de kinderen totnogtoe te beperken tot 2 uur per rit maar jammer genoeg lukt dat niet meer, vertelt ze, omdat er in de loop van het schooljaar altijd kinderen bij komen.

“We hebben verleden week nog een jongetje van 5 jaar ingeschreven. Ja, dat zijn dan kinderen, die moeten al om 6u35 klaar staan om hier meer dan 2 uur later aan te komen, dat lukt echt niet meer voor die kinderen.”

"Deze kinderen hebben recht op buitengewoon onderwijs", zegt de directeur en deze gang van zaken is echt niet meer correct". Nochtans doet vervoersmaatschappij De Lijn veel moeite om oplossingen te zoeken. Zo bleek recent dat er op een bus van 42, vier kinderen te veel zaten. 

"De Lijn stelde voor om de kinderen te laten opstappen op een bus waar wel nog plaats was", vertelt de directeur.  Maar daardoor werd de rittijd die al 2 uur duurde, plots nog eens 20 minuten langer. "Dit is gewoon een verschuiving van het probleem. Geen echte oplossing", zegt Jeanine Jacobs. 

Er moeten gewoon meer en liefst ook  kleinere bussen bij komen, vindt de directeur. Maar ook het statuut van de busbegeleiders moet verbeteren: “Want die doen nu fantastisch werk voor een kleine verloning en heel moeilijke werkuren.  Ze zijn dan ook moeilijk te vinden.”

De directrice vertelt dat ze zelf  vaak inspringt als een busbegeleider ziek is en ze geen vervanging vindt. Maar ook dat is niet houdbaar, zegt ze.

Ook Frank Vandenbussche, directeur van buitengewone secundaire school, Haverlo in Brugge, zegt dat er in zijn regio nog geen extra bussen zijn bijgekomen. "Wij hebben het nadeel dat de wisselparking waar de verschillende bussen samenkomen en de kinderen op andere bussen rechtstreeks naar hun school worden gezet, slecht gelegen is voor onze school."

"Daardoor komen onze leerlingen elke dag zo’n 10 minuten te laat, soms zitten ze al van kwart na zes op de bus. We zouden natuurlijk op onze strepen kunnen staan  en vragen dat er 10 minuten vroeger wordt vertrokken zodat onze scholieren op tijd komen, maar dat willen we de kleuters en lagereschoolkinderen niet aandoen", zegt hij.

Hij vertelt dat de opmaak van de trajecten heel complex is en zijn mensen veel stress bezorgt. “ We maken dit op met Google Maps, maar er moeten toch specialisten zijn die dit veel beter kunnen uitwerken", zucht hij. 

De school blijft wel zoeken naar oplossingen. Zo geeft de leerkracht turnen nu lessen in fietsvaardigheid zodat een aantal leerlingen zelfstandig met de fiets naar school kan komen. Een kleine dertig leerlingen en hun ouders  heeft hij al kunnen overtuigen.

Maar natuurlijk, met de donkere winterperiode, is dat wat minder evident, zegt hij. “In elk geval moet er een structurele oplossing komen. We kunnen niet blijven voortdoen zoals nu, geen enkele werknemer in heel Vlaanderen moet zo lang op de bus zitten om op zijn werk te geraken.”

Volgens de topman van het Katholiek onderwijs, Lieven Boeve, moet er op 1 januari 2022 een concrete oplossing in werking treden om een einde te maken aan de lange busritten. Dat heeft hij gezegd in "De ochtend" op Radio 1. Boeve wil zo snel mogelijk met de bevoegde ministers en directies samenzitten om tot die oplossing te komen. 

Verder vraagt Boeve een flexibeler systeem op maat van de leerling uit het bijzonder onderwijs. "Eigenlijk zouden we een financieringssysteem moeten hebben dat de reële noden probeert op te vangen in plaats van een enveloppe waarmee we het moeten doen." Daarbij roept Boeve op om de directies van het buitengewoon onderwijs te betrekken bij de onderhandelingen omdat zij het best weten welke zorg op maat hun leerlingen nodig hebben.