Assisenproces rond gruwelijke moord op Julie Van Espen begint: wat staat beschuldigde Steve Bakelmans te wachten?

Op zaterdag 4 mei 2019 verdwijnt de 23-jarige Julie Van Espen. Julie vertrekt die avond met de fiets vanuit haar ouderlijk huis in Schilde naar het centrum van Antwerpen, omdat ze rond 18.30 uur afgesproken heeft met vriendinnen. Maar daar komt ze nooit aan. 

Meteen is duidelijk dat het om een onrustwekkende verdwijning gaat. Politie, familie en vrienden van Julie starten al snel zoekacties op in de buurt van het Albertkanaal in Merksem, waar het signaal van haar telefoon voor het laatst is opgevangen. 's Nachts wordt ook de Cel Vermiste Personen gecontacteerd. 

De zoektocht gaat zondag 5 mei verder. Ook de federale gerechtelijke politie, Cel Agressie, wordt erbij gehaald. Ze vinden bebloede kledij in een wei vlakbij, en een fietsmand met andere spullen in een vuilnisbak. Op camerabeelden is te zien hoe in diezelfde omgeving een man met een grote rugzak een fietsmand in zijn handen houdt.

Op maandag 6 mei verspreidt de politie een opsporingsbericht van de man die op de camerabeelden te zien is. Dat blijkt Steve Bakelmans te zijn. De politie pakt hem op in het station van Leuven en uiteindelijk komt het bericht dat hij verdacht wordt van de moord op Julie Van Espen.  

Haar lichaam wordt in de loop van de namiddag door een sonarboot teruggevonden in het Albertkanaal, niet ver van het Antwerpse sportpaleis. Rond dat tijdstip bekent Bakelmans de moord op Julie Van Espen, omdat - zo verklaart hij op dat moment - zij zich hevig verzet had toen hij haar verkrachtte. 

Op het moment dat Steve Bakelmans opgepakt wordt voor de moord op Julie Van Espen, is hij geen onbekende voor het gerecht. Zo is hij al een tiental keer veroordeeld voor feiten zoals diefstal, bedreiging en verkeersmisdrijven.

Allemaal kleinere misdrijven. Tot in 2004. Bakelmans wordt berecht voor de verkrachting van een vrouw van 58. De vrouw wilde - een toen dakloze - Bakelmans helpen door hem bij haar thuis uit te nodigen voor enkele boterhammen. Daarop viel Bakelmans de vrouw aan, beroofde en verkrachtte hij haar. 

Bakelmans krijgt voor de feiten vier jaar cel en moet op dat moment ook nog zijn veroordelingen voor diefstallen, verkeersmisdrijven en heling uitzitten. Eind 2008 heeft Bakelmans die straf volledig uitgezeten en mag hij zonder voorwaarden of opvolging de gevangenis verlaten. 

En dan volgt 31 oktober 2016. Bakelmans verkracht zijn ex-vriendin met bruut geweld. Nadien steelt hij haar portefeuille en probeert hij geld af te halen met haar bankkaart. Enkele dagen later geeft Bakelmans zichzelf aan.  Hij belandt eerst in voorhechtenis, maar wordt twee en een halve maand later toch vrijgelaten onder voorwaarden. Die leeft hij volgens de justitiehuizen goed na. 

Eind juni 2017 wordt hij veroordeeld voor de verkrachting van zijn ex-vriendin. Opnieuw krijgt hij vier jaar cel. Het parket wil dat Steve Bakelmans onmiddellijk aangehouden wordt, maar daar gaat de rechtbank niet op in omdat ze dat niet kan. Dat is namelijk enkel mogelijk wanneer er vluchtgevaar is, en dat gevaar bestaat op dat moment niet. Steve Bakelmans gaat in beroep tegen zijn veroordeling, en moet daarom nog niet de cel in. 

Twee jaar later pas valt er een uitspraak voor het Antwerpse hof van beroep. Bakelmans krijgt vijf jaar cel en wordt gedurende 15 jaar ter beschikking gesteld van de uitvoeringsrechtbank. Maar het kwaad is al geschied: Julie Van Espen is in de tussentijd verkracht en vermoord. 

Na de moord op Julie Van Espen heeft de Hoge Raad voor de Justitie twee belangrijke rapporten uitgebracht. Een eerste rapport gaat algemeen over een betere aanpak van seksueel geweld. Een tweede rapport spitst zich specifiek toe op het dossier van Steve Bakelemans met als voornaamste vragen: welke fouten heeft justitie hier gemaakt? Hoe komt het dat het proces in beroep twee jaar op zich liet wachten? En waarom liep Bakelmans in de tussentijd vrij rond?

De Hoge Raad is in dat rapport streng voor het hof van beroep van Antwerpen. Dat hof gaf toe dat het dossier van Steve Bakelmans te lang heeft aangesleept, maar verwees daarvoor onder andere naar een tekort aan rechters door besparingen. Naast de kritiek op het hof, formuleert de Hoge Raad voor de Justitie ook enkele concrete aanbevelingen. 

Zo wordt in het rapport - dat dateert van december 2019 - onder andere gesproken over het beter opvolgen van verdachten die vrij zijn onder voorwaarden, een beter systeem om bepaalde rechtszaken als risicovol in te schatten en het vermijden van kamers te sluiten wegens een gebrek aan raadsheren.

Hoe die aanbevelingen onthaald zijn bij justitie, weten we pas begin volgend jaar. Dan komt er een opvolgingsrapport over het onderzoek naar het dossier Steve Bakelmans. Maar duidelijk is nu al dat verschillende hoven en rechtbanken met de aanbevelingen aan de slag zijn gegaan en initiatieven hebben genomen om onder andere de interne werking, communicatie en informatiedoorstroming te verbeteren. 

De 41-jarige Steve Bakelmans staat voor het Antwerpse assisenhof terecht voor de moord op en verkrachting van Julie Van Espen. Vandaag is de eerste officiële procesdag. Het proces zal iets meer dan een week in beslag nemen. 

Daarop zullen al zeker 11 burgerlijke partijen vertegenwoordigd zijn, onder wie de ouders, broer en zus van het slachtoffer, haar toenmalige vriend en zijn ouders, en drie vriendinnen. Enkelen van hen zullen vandaag aanwezig zijn. Er zullen zich ook nog vijf extra burgerlijke partijen aandienen, onder wie enkele vriendinnen van Julie. 

Gespreid over vijf dagen zullen 61 getuigen gehoord worden. Het gaat in de eerste plaats om feitelijke getuigen zoals lokale en federale politiemedewerkers, wetsartsen, forensische adviseurs, forensische psychiaters en psychologen, en de onderzoeksrechter. Maar er komen ook een hele resem moraliteitsgetuigen aan bod. Denk bijvoorbeeld aan de ouders van Julie Van Espen, maar ook de familie en ex-vriendinnen van Steve Bakelmans. 

Op 21 december wordt een uitspraak in de zaak verwacht. Dan zullen de twaalf juryleden moeten beslissen over de schuld van Steve Bakelmans en desgevallend over zijn straf, samen met de rechters in de zaak. 

John Maes, de advocaat van de nabestaanden van Julie Van Espen, heeft op de preliminaire zitting aangekondigd dat hij bij de start van het proces gaat vragen om het achter gesloten deuren te laten plaatsvinden. Vandaag zal de rechtbank een beslissing moeten nemen en dus een afweging moeten maken tussen de openbaarheid enerzijds en de wens van de ouders dat alle gruwelijke details niet naar buiten komen anderzijds. 

Dat de zitting achter gesloten deuren zou doorgaan is bijzonder uitzonderlijk, al is dat in het verleden al zeker één keer voorgekomen in een assisenproces. Maar de advocaat van Steve Bakelmans heeft zich tegen die vraag alvast niet verzet. De kans lijkt dan ook reëel dat de vraag van meester Maes kan ingewilligd worden en dat de zitting bijgevolg achter gesloten deuren zal doorgaan.