11 boeken om te (her)lezen uit dat bijzondere jaar 2021

Wie dit najaar de (betere) boekhandel bezocht, kon moeilijk om "Kruispunt" van de Amerikaanse auteur Jonathan Franzen heen. De verwachtingen waren hooggespannen voor de nieuwe roman van prijsbeest Franzen, maar volgens auteur Christophe Vekeman zijn die zeker ingelost: "Dit is het meesterlijkste werk dat Franzen tot nu toe publiceerde." 

De eindejaarsdagen zijn trouwens het uitgelezen moment om in het boek te beginnen, want "Kruispunt" speelt zich grotendeels af tijdens de kerstperiode van 1971. De familie Hildebrandt wil gezellig samen vieren, maar elk gezinslid heeft zo z'n eigen frustraties en problemen. Meer verklappen we hier niet, maar van feestvreugde is weinig sprake. Goed nieuws voor de fans: er volgen nóg twee delen.

Afgelopen zomer moesten we onverwacht afscheid nemen van de Ierse succesauteur Lucinda Riley. Ze overleed amper twee maanden na de publicatie van "De zevende zus", het voorlaatste deel van haar bestsellerreeks "De zeven zussen". De term bestseller is deze keer niet overdreven: na amper vier dagen waren al 200.000 exemplaren van de roman verkocht, énkel in het Nederlands.

Het overlijden van Riley kwam dan ook hard aan bij haar vele fans, die zich afvroegen of ze de ontknoping van "De zeven zussen" ooit zouden kennen. En ja, de reeks zal eindigen: Rileys zoon neemt de fakkel van zijn moeder over voor het achtste en laatste deel van de reeks. Daarop is het wachten tot 2023.

"De geschiedenis van mijn seksualiteit" van Amsterdammer Tobi Lakmaker is écht een boek van deze tijd. Het hoofdpersonage van de roman worstelt met identiteit en seksualiteit, net als de auteur zelf. Lakmaker speelt met de grenzen tussen feit en fictie.

Dit debuut is literair hoogstaand en toch vlot leesbaar. Het oogt intelligent zonder moeilijk te doen, is genadeloos grappig en vertederend tegelijk. Lize Spit, auteur van "Het smelt", is ook helemaal overtuigd. Spit noemt dit het beste boek dat ze dit jaar gelezen heeft. Presentatrice Ruth Joos prijst Lakmaker dan weer om "de geheel eigen stem, vol bravoure en lef".

We blijven nog even in Nederland, waar de 24-jarige Lale Gül met haar debuut in een mediastorm belandde. "Ik ga leven" is deels autobiografisch en beschrijft hoe Gül haar plaats zoekt in Amsterdam, met aan de ene kant een bruisend nachtleven en aan de andere kant een streng-islamitisch gezin. Het gevoelige onderwerp leverde Gül bergen kritiek en zelfs doodsbedreigingen op.

Maar "Ik ga leven" krijgt ook veel lof.  Minister van Ontwikkelings-samenwerking Meryame Kitir (Vooruit), noemt het "een moedige roman die de dingen bespreekbaar maakt". Presentator Tom De Cock spreekt over "een indrukwekkend boek van een indrukwekkende vrouw". De roman prijkt ook op de longlist van de Boon Literatuurprijs die volgend jaar wordt uitgereikt. 

Identiteit is ook in "De belofte" een struikelblok, want de personages van Damon Galgut zitten gewrongen tussen twee werelden. Terwijl het Zuid-Afrika van de twintigste eeuw langzaam maar zeker afstand neemt van de apartheid, maakt een witte familie een identiteitscrisis door. Een roman voor de liefhebber van de betere historische fictie.

"Je leeft als lezer mee met de personages, terwijl het boek ook getuigt van grappige ingrepen en kostelijke dialogen. Dat wijst op groot schrijverschap", vindt oud-cultuurjournalist Lucas Vanclooster. Galgut verzilverde die titel van groot schrijver helemaal toen hij eerder dit jaar de prestigieuze Bookerprijs won.

De Amerikaanse Lauren Groff gaat nog een stuk verder terug in de tijd, naar het kloosterleven in de 12e eeuw. De hoofdrolspeler van "Matrix" is Marie de France, de eerste gepubliceerde vrouwelijke auteur in Frankrijk. Over het leven van Marie de France is nagenoeg niets geweten, dus nam Groff de vrijheid om haar fictieve biografie te schrijven.

"Vrouwen die geen koningin of heilige waren, deden er niet toe in de middeleeuwen. Dus waarom niet eens de mannen naar de achtergrond verwijzen en de vrouwen op het voorplan laten treden?", vroeg Groff zich af.  Het resultaat is een bestseller, met lof van de krant The New York Times.

Het klooster is ook het decor van "Mijn vader was priester, mijn moeder non", het autobiografische boek van onze wetenschapsjournalist Koen Wauters. Hij bundelt daarin de liefdesbrieven die zijn ouders naar elkaar schreven toen ze nog priester en non waren.  Dat levert een ontroerend liefdesverhaal op over een "verboden" relatie. Dat spreekt duidelijk tot de verbeelding: het boek is ondertussen al aan een zesde herdruk toe.

Wanneer kwamen de eerste gastarbeiders naar België, en waarom? Wie waren ze, en hoe reageerden de Belgen? "Migratie bepaalt al jaren het publieke en politieke debat, en ik realiseerde me plots dat ik op enorm veel simpele vragen geen antwoord had", vertelt auteur Tom Naegels. Hij besloot die vragen dan maar zélf te beantwoorden in "Nieuw België: een migratiegeschiedenis".

Wie migratie denkt, zegt Europa. Daarom ook nog deze extra tip: politicoloog Hendrik Vos beschrijft in "Dit is Europa" hoe de Europese Unie is ontstaan. "Een verhaal met schoonheid, drama en misverstanden met een hoog F.C. De Kampioenen-gehalte." Zijn woorden, niet de onze.

Ook al is ze nog maar dertig, de Ierse Sally Rooney is nu al een gevestigde naam met haar boeken (voor en) over de millennial-generatie. In haar derde roman, "Prachtige wereld, waar ben je?", passeren al haar favoriete onderwerpen de revue: liefde, miscommunicatie en klasseverschillen in het Dublin van vandaag.

Is het boek altijd beter dan de film? Vanaf vandaag kan je "Normale mensen", de tweede roman van Rooney, vergelijken met de gelijknamige televisieserie. De trailer kan je hieronder al bekijken, de reeks zelf is om 22.20 uur te zien op Canvas, of integraal op VRT NU:

De Franse schrijver Sylvain Tesson beschrijft in "De sneeuwpanter" zijn uitzonderlijke expeditie naar de Tibetaanse hoogvlakten. Het boek is een verslag van de zoektocht naar de fabelachtige sneeuwpanter, maar het is veel meer dan dat. Tesson serveert prachtige natuurobservaties doorspekt met filosofische mijmeringen en weet de sfeer tussen de expeditieleden raak te omschrijven. 

Maar ook deze ándere mooie dierentitel uit 2021 willen we je niet onthouden: "Het geluk van de wolf" van de Italiaanse auteur Paolo Cognetti, een liefdesverhaal in de Alpen dat dit najaar verscheen. Cognetti kan je kennen van het razendpopulaire "De acht bergen", de roman die momenteel verfilmd wordt door regisseursduo Felix Van Groeningen en Charlotte Vandermeersch.

We sluiten de lijst af met hét poëziemoment van 2021. Tijdens de inauguratie van de Amerikaanse president Joe Biden verbaasde de dan 22-jarige dichteres Amanda Gorman met een indrukwekkend gedicht over verbondenheid. Een boodschap die na de turbulente presidentsverkiezing en de bestorming van het Capitool extra urgent leek.

De Nederlandse vertaling van het gedicht kwam na een omweg en een literaire rel uiteindelijk terecht bij spoken word-artiest Zaïre Krieger, die het vertaalde als "De berg die wij beklimmen". Het origineel krijg je hieronder nog een keer te zien en te horen. We wensen je veel leesplezier in 2022!