Geen zin in coronadiscussies tijdens de feestdagen? Deze tips helpen het kerstfeest gezellig te houden

Aan welke regels we ons precies moeten houden tijdens de feestdagen, weten we pas zeker op woensdag 22 december, wanneer het Overlegcomité opnieuw samenkomt. Maar zo lang kunnen ze in de meeste families en vriendengroepen niet wachten. 

Zo ook luisteraar Chris die een prangende vraag stuurde naar het Radio 1-programma "Nieuwe feiten". Chris vreest dit jaar voor ruzie aan tafel, nu zijn schoonbroer zich niet heeft laten vaccineren tegen het coronavirus. “Elke poging om hem op andere ideeën te brengen, mondt uit in een felle discussie”, schrijft hij. “Mijn schoonmoeder is bovendien risicopatiënt en ik vind het echt niet kunnen dat hij daarmee geen rekening houdt.” Omdat Chris vermoedt dat hij niet de enige is met dit kerstdilemma, wil hij graag van relatiedeskundige Rika Ponnet horen hoe hij dit het best aanpakt.

Volgens Ponnet zijn er twee manieren om met problemen om te gaan. De eerste optie: het probleem uit de weg gaan. “In dit geval zou je bijvoorbeeld kunnen zeggen dat je positief hebt getest en je de feestdagen in quarantaine moet doorbrengen.” Maar dan zit er natuurlijk geen gezellig familiefeest in voor Chris en “ik vermoed dat hij toch liever samen kalkoen eet op Kerstmis”. Er zit dus niets anders op dan het probleem onder ogen komen. 

Ponnet waarschuwt dat blijven discussiëren over vaccinatie niet zal helpen. “Feiten werken niet in dit soort discussies. Je krijgt dit echt niet opgelost door na de kerstdis een map vol wetenschap boven te halen. De tegenstelling zal alleen maar groter worden en de discussie zal escaleren." waarschuwt ze. 

“Dit doet me denken aan wat ik op microniveau ook zie in intieme relaties. Het gaat altijd om twee partijen die allebei het gevoel hebben dat ze gelijk hebben. Vaak als we op inhoud vastlopen, is dat omdat daaronder bepaalde emoties zitten die niet erkend worden. Mensen voelen zich op bepaalde vlakken niet gezien of bevestigd”, weet Ponnet. 

Wat wel helpt, is stoppen met elkaar verwijten te maken. “De-escaleren noemen wij dat. Gevaccineerde mensen hebben de neiging om openlijk te zeggen ‘jullie zijn egoïsten, jullie kijken niet naar de rest’. Je mag dat natuurlijk zeggen, maar besef dan dat je de andere persoon enkel verder in zijn overtuiging duwt. Hij zal dan denken ‘ik ben wel goed bezig’ en zal vooral gesterkt worden in zijn gevoel afgewezen te worden.”

Dat beaamt ook sociaal psycholoog aan de VUB Frank Van Overwalle. “Wat je psychologisch moet doen, en dat noemt men de cognitieve dissonantietheorie, is de boodschap op de voorgrond brengen. Je moet de boodschap zo vriendelijk en respectvol mogelijk overbrengen zonder een ongeduldige of geïrriteerde toon. Anders geef je de ontvanger het excuus om te zeggen ‘de boodschapper is lastig, wat een ambetanterik’.”

De enige manier om opnieuw tot verbinding te komen, is door naar elkaar te luisteren en elkaar de hand te reiken, aldus Ponnet. “Dat vind ik nu net de symbolische waarde van Kerst.” Uiteindelijk zit er niks anders op dan te accepteren dat je een andere mening hebt: “agree to disagree”.

Duidelijke afspraken maken, is de volgende tip. “Je moet dat vooraf doen, anders krijg je er de avond zelf discussies over”, weet Van Overwalle. “Het is ook een manier om het debat over het issue zelf te ontmijnen. Je zegt bijvoorbeeld ‘we houden ons vanavond aan de regels die nu in Vlaanderen gelden’. Dat doe je uit beleefdheid en respect voor elkaar, hoe nutteloos je het ook vindt.”

“Wat ik in het geval van Chris zou doen, is de schoonbroer op voorhand bellen”, geeft Ponnet als raad. “Ik denk bijvoorbeeld dat het een goed idee is om allemaal een sneltest te doen als de schoonmoeder kwetsbaar is. Wie wel of niet gevaccineerd is, doet er dan niet toe.”

Als mensen niet bereid zijn zich aan het voorstel te houden, kan je hen volgens Van Overwalle vragen om niet naar het feest te komen. “Dat is een eigen keuze dan, mensen die zich niet aan het voorstel willen houden, hebben de vrijheid niet aanwezig te zijn. Die kunnen we dan gezellig zien in betere omstandigheden.”

Alternatieven voorstellen, is natuurlijk ook een optie. “In mijn familie gaan we bijvoorbeeld allemaal buiten rond een aantal vuurtjes staan”, geeft hij als voorbeeld. “Of wat je ook kan doen, is de personen uitnodigen om iets vroeger te komen. Als jij dan een aantal zelftesten klaarlegt, is de drempel ook minder groot om dat te doen.”

Als er duidelijke afspraken zijn en we onze meningsverschillen aan de kant hebben kunnen schuiven, is er plaats om te focussen op wat we wél gemeenschappelijk hebben. “Door afspraken te maken, vraag je eigenlijk gewoon respect en beleefdheid voor elkaar. En wie zou dat niet willen, zeker in een familie? De bedoeling van een familie is niet om ruzie te maken. In dat opzicht heb je dus een sterk argument om tijdens die paar uren dat jullie samen zijn te vragen om het niet over de meningsverschillen te hebben en elkaar te respecteren”, vindt Van Overwalle.

“We hebben allemaal te maken met verlies, angst, het gevoel ‘gaan we ooit opnieuw het normale leven terugkrijgen?’”, voegt Ponnet nog toe. “Heel typisch als we heel angstig zijn, is dat we een externe oorzaak zoeken voor ons verlies. En het is dan heel makkelijk om die oorzaak bij de andere te leggen. Maar de oorzaak van het probleem vandaag is niet die andere persoon aan de kersttafel, de oorzaak is het virus. Kunnen we de schuld van alles wat vandaag zo moeilijk loopt, bij het virus houden? Als we daar zitten, kunnen we weer een stuk tot verbinding komen.”