Steeds meer ongezonde voeding in schoolomgeving leidt tot overgewicht bij kinderen tot 12 jaar
De laatste jaren hebben heel wat traditionele voedingszaken zoals groente- en fruitwinkels en bakkers in de buurt van scholen plaats moeten maken voor fastfoodrestaurants en gemakswinkels (kleine supermarkten met een beperkter, vaak ongezonder aanbod). Dat blijkt uit een studie van Sciensano. De onderzoekers zien ook een verband tussen een ongezonder voedingsaanbod rond de school en een gemiddeld hogere BMI bij kinderen tot 12 jaar. Ze vragen daarom aan de overheid om ervoor te zorgen dat het voedingsaanbod rond scholen gezonder wordt.
Wat we eten berust niet enkel op onze individuele keuzes, maar wordt in sterke mate beïnvloed door onze leefomgeving. De context waarbinnen we onze voedingskeuzes maken, noemen we de voedselomgeving. In opdracht van het Agentschap Zorg & Gezondheid bracht Sciensano tussen 2008 en 2020 die voedselomgeving in kaart voor meer dan 3.000 basisscholen en bijna 1.200 secundaire scholen.
De onderzoekers stellen vast dat de voedselomgeving rond die scholen duidelijk een pak ongezonder is geworden sinds 2008. Heel wat traditionele winkels zoals groentewinkels en bakkers in de buurt van scholen zijn verdwenen, terwijl het aantal fastfood-, afhaal- en bezorgrestaurants net steeg.
"We stellen in de laatste 12 jaar een verschuiving vast van de traditionele voeding zoals bij bakkers en groente- en fruitwinkels, naar fastfood", zegt Stefanie Vandevijvere van Sciensano in "Het journaal":
Gemiddeld gezien heeft een basisschool in Vlaanderen momenteel 3,8 gemakswinkels en 6,3 fastfood- afhaal, of bezorgrestaurants binnen een afstand van 1 kilometer. Bij secundaire scholen is dat zelfs het dubbele (7.6 en 12.7 respectievelijk). In grote Vlaamse steden zijn de voedselomgevingen rond scholen duidelijk ongezonder.
De onderzoekers stelden ook een verband vast tussen de kwaliteit van de voedselomgeving rond scholen en de socio-economische situatie van de leerlingen. "De voedselomgeving rond scholen met veel leerlingen uit een slechtere socio-economische thuissituatie is ongezonder in vergelijking met de voedselomgeving rond scholen waar veel leerlingen uit een hogere socio-economische klasse komen, onafhankelijk van de urbanisatiegraad”, aldus Stefanie Vandevijvere van Sciensano.
Hogere BMI bij kinderen tot 12 jaar
Studies tonen aan dat vooral kinderen en jongeren kwetsbaar zijn voor een ongezonde voedselomgeving. Een gezond voedingspatroon is voor hen extra belangrijk omdat hun fysieke en psychologische ontwikkeling nog in volle gang is. De school is, naast de thuisomgeving, de plaats waar kinderen en jongeren de meeste tijd doorbrengen.
Onze studie toont aan dat een hogere concentratie van ongezonde voeding rond scholen het gewicht van onze jeugd negatief beïnvloedt
Deze studie van Sciensano toont een duidelijk verband tussen de aanwezigheid van fastfoodrestaurants en gemakswinkels rond scholen en de gemiddelde Body mass index van schoolkinderen tot 12 jaar of het percentage kinderen tot 12 jaar dat overgewicht heeft. Hoe meer fastfood-, bezorg- of afhaalzaken binnen 500 meter wandelafstand van de schoolingang, hoe hoger het gemiddelde BMI van de scholieren tussen 6 en 12 jaar.
"Onze studie toont aan dat een hogere concentratie van ongezond voedingsaanbod rond scholen de gewichtsstatus van onze jeugd negatief beïnvloedt", zegt onderzoeker Vincent Smets. "Het is dus belangrijk om inzake preventie in te spelen op zowel gezonde voedingskeuzes als een gezonde voedselomgeving."
Ons jeugdjournaal "Karrewiet" sprokkelde reacties bij kinderen in Mechelen. Hoe dikwijls kopen zij snoep voor of na de schooltijd?
Goede voorbeelden uit het buitenland
Om de gezondheid van kinderen te beschermen, raden de onderzoekers onze beleidsmakers aan om gezondere voedingsomgevingen rond scholen te creëren. Ze geven daarvoor ook enkele voorbeelden uit het buitenland:
- In Zuid-Korea zijn sinds 2009 "Green food zones" opgericht. Binnen een straal van 200 meter rond scholen geldt er een ban op het verkopen van junkfood aan kinderen.
- In Londen hebben verschillende districten uitsluitingszones opgericht rond belangrijke plaatsen zoals scholen en parken. Binnen deze zones geldt er een compleet verbod op afhaalrestaurants.
- In het zuidelijke stadsgedeelte van de Amerikaanse stad Los Angeles was het in 2008 een jaar lang verboden om een fastfoodrestaurant te openen of uit te breiden.
Andere maatregelen die volgens de onderzoekers kunnen genomen worden, zijn de openingsuren van ongezonde voedingsverkooppunten in de schoolomgeving beperken, of die verkooppunten verplichten een minimum aanbod van gezonde voeding aan te bieden.